Luận văn thạc sĩ về quản trị rủi ro trong xuất khẩu cá tra Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Nga
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng (Hướng Ứng Dụng)
• Đề tài: Quản Trị Rủi Ro Trong Quá Trình Xuất Khẩu Sản Phẩm Cá Tra Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
• PHẦN MỞ ĐẦU
• 1. Tính cấp thiết của đề tài
• 2. Mục tiêu nghiên cứu
• 2.1. Mục tiêu chung
• 2.2. Mục tiêu cụ thể
• 3. Đối tượng nghiên cứu
• 4. Phạm vi nghiên cứu
• 5. Phương pháp thực hiện nghiên cứu
• 5.1. Phương pháp nghiên cứu
• 5.2. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 6. Cấu trúc luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ RỦI RO VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO
• I. TỔNG QUAN VỀ RỦI RO
• 1.1. Rủi ro
• 1.2. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu
• II. Đặc điểm của rủi ro trong kinh doanh xuất khẩu
• 2.1. Rủi ro xảy ra với tần suất lớn hơn
• 2.2. Rủi ro xảy ra với mức độ nghiêm trọng hơn
• 2.3. Rủi ro ngày càng đa dạng và phức tạp hơn
• III. Rủi ro cơ bản trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu
• 3.1. Rủi ro thiên nhiên
• 3.2. Rủi ro tỷ giá hối đoái
• 3.3. Rủi ro lãi suất
• 3.4. Rủi ro biến động giá cả
• 3.5. Rủi ro cạnh tranh
• 3.6. Rủi ro thanh toán
• 3.7. Rủi ro tuân thủ
• IV. TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH XUẤT KHẨU
• 4.1. Sự cần thiết phải quản trị rủi ro trong doanh nghiệp
• 4.2. Chương trình quản trị rủi ro trong doanh nghiệp
• 4.1. Nhận diện – Phân tích – Đo lường rủi ro
• 4.1.1. Nhận diện rủi ro
• 4.1.2. Phân tích rủi ro
• 4.1.3. Đo lường rủi ro
• 4.2. Kiểm soát rủi ro (Risk control)
• 4.2.1. Nhóm biện pháp né tránh rủi ro (Risk avoidance)
• 4.2.2. Nhóm biện pháp ngăn ngừa rủi ro (Risk prevention)
• 4.2.3. Nhóm biện pháp giảm thiểu rủi ro (Risk reduction)
• 4.2.4. Nhóm biện pháp đa dạng hóa rủi ro (Risk diversification)
• 4.3. Tài trợ rủi ro (Risk financing)
• 4.3.1. Chấp nhận rủi ro (Risk retention) và lập quỹ dự phòng để bù đắp tổn thất nếu rủi ro xảy ra
• 4.3.2. Chuyển giao hoặc chia sẻ rủi ro (Risk transfer or sharing)
• 1. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO VÀ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG QUÁ TRÌNH XUẤT KHẨU SẢN PHẨM CÁ TRA VIỆT NAM
• I. TỔNG QUAN NGÀNH CÔNG NGHIỆP NUÔI TRỒNG VÀ CHẾ BIẾN CÁ TRA XUẤT KHẨU TẠI VIỆT NAM
• 1.1. Giới thiệu sơ lược về cá tra và cá tra thương phẩm
• 1.2. Cá tra thương phẩm (Pangasius Hypophthalmus Sauvage)
• 1.3. Việt Nam có lợi thế cạnh tranh về nuôi cá tra xuất khẩu so với các nước trong khu vực và trên thế giới – Phân tích dựa trên mô hình kim cương của Micheal Porter (1990)
• 1.1. Điều kiện về yếu tố sản xuất
• 1.2. Các điều kiện cầu
• 1.3. Ngành công nghiệp phụ trợ và tổ chức có liên quan
• 1.4. Chiến lược công ty, cấu trúc và cạnh tranh nội địa
• V. Vị thế ngành công nghiệp nuôi trồng - chế biến cá tra trong các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam
• II. ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG CỦA NGÀNH NUÔI TRỒNG VÀ TÌNH HÌNH XUẤT KHẨU CÁ TRA VIỆT NAM
• 2.1. Tiềm năng của ngành nuôi trồng cá tra Việt Nam
• 2.2. Diện tích nuôi trồng và sản lượng khai thác cá tra
• 2.3. Kim ngạch xuất khẩu cá tra
• 2.4. Giá cả xuất khẩu
• 2.5. Thị trường tiêu dùng
• 3.1. Thị trường nội địa
• 3.2. Thị trường xuất khẩu
• 4.1. Thị trường Mỹ
• 4.2. Thị trường Trung Quốc
• 4.3. Thị trường EU
• 4.4. Thị trường ASEAN
• 4.5. Các thị trường khác
• 5.1. Sản phẩm cá tra xuất khẩu
• 5.2. Các sản phẩm cá tra phi lê đông lạnh
• 5.3. Các sản phẩm giá trị gia tăng
• 5.4. Các sản phẩm phụ phẩm
• 5.5. Các sản phẩm khác
• 6.1. Đối thủ cạnh tranh
• 6.2. Cạnh tranh trong ngành cá tra
• 6.3. Cạnh tranh với các sản phẩm thay thế
• III. THỰC TRẠNG RỦI RO VÀ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH XUẤT KHẨU CÁ TRA TẠI VIỆT NAM
• 3.1. Các rủi ro thường gặp trong quá trình xuất khẩu sản phẩm cá tra Việt Nam
• 3.2. Rủi ro thiên nhiên
• 3.3. Rủi ro tỷ giá hối đoái
• 3.4. Rủi ro lãi suất
• 3.5. Rủi ro biến động giá cả
• 3.6. Rủi ro cạnh tranh
• 3.7. Rủi ro trong quá trình thanh toán
• 3.8. Rủi ro pháp lý
• 3.9. Các biện pháp thường được sử dụng trong quản trị rủi ro tại các doanh nghiệp
• 4.1. Nhận diện – Phân tích – Đo lường rủi ro
• 5.1. Nhận diện rủi ro
• 5.2. Phân tích - Đo lường rủi ro
• 6.1. Kiểm soát rủi ro
• 6.2. Về các biện pháp né tránh rủi ro
• 6.3. Về các biện pháp ngăn ngừa và giảm thiểu rủi ro
• 6.4. Về các biện pháp giảm thiểu tổn thất
• 7.1. Tài trợ rủi ro
• 7.2. Chấp nhận rủi ro và lập quỹ dự phòng để tài trợ khi rủi ro xảy ra
• 7.3. Chuyển giao hoặc chia sẻ rủi ro
• IV. Đánh giá công tác quản trị rủi ro của các doanh nghiệp
• 4.1. Những kết quả đạt được
• 4.2. Những hạn chế và nguyên nhân
• 2. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TẠI CÁC DOANH NGHIỆP XUẤT KHẨU CÁ TRA TRONG THỜI GIAN ĐẾN
• I. NHỮNG XU HƯỚNG MỚI TRONG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRÊN THẾ GIỚI VÀ ĐỊNH HƯỚNG CHO DOANH NGHIỆP XUẤT KHẨU CÁ TRA VIỆT NAM
• 1.1. Những xu hướng mới trong hoạt động quản trị rủi ro trên thế giới
• 2.1. Về hoạt động nhận diện rủi ro
• 2.2. Về hoạt động đo lường rủi ro
• 2.3. Mô hình mới trong quản trị rủi ro
• 3.1. Định hướng hoạt động quản trị rủi ro cho các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam
• II. NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TẠI CÁC DOANH NGHIỆP XUẤT KHẨU CÁ TRA
• 2.1. Nhóm giải pháp nhằm nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp về tầm quan trọng của hoạt động quản trị rủi ro
• 3.1. Tổ chức các diễn đàn, hội thảo về quản trị rủi ro giúp các doanh nghiệp nhận thức đúng và đầy đủ về hoạt động quản trị rủi ro
• 3.2. Nâng cao nhận thức của các thành viên trong doanh nghiệp về quản trị rủi ro
• 4.1. Nhóm giải pháp nhằm nâng cao năng lực phát hiện và đo lường rủi ro
• 4.2. Nắm bắt đầy đủ thông tin về môi trường hoạt động của doanh nghiệp
• 4.3. Thiết lập hệ thống thông tin giám sát rủi ro liên tục
• 4.4. Xây dựng các chương trình đánh giá, đo lường rủi ro
• 5.1. Nhóm giải pháp nhằm phát triển hoạt động quản trị rủi ro trong doanh nghiệp
• 5.2. Tổ chức bộ phận chịu trách nhiệm về đánh giá rủi ro
• 5.3. Xây dựng chương trình quản trị rủi ro
• 6.1. Đánh giá rủi ro
• 6.2. Lập kế hoạch đối phó rủi ro
• 6.3. Giám sát và kiểm soát rủi ro
• 7.1. Phân bổ nguồn lực tài chính một cách hợp lý cho hoạt động quản trị rủi ro
• 8.1. Tăng cường khả năng vận dụng các công cụ quản trị rủi ro
• 8.2. Hợp đồng bảo hiểm tín dụng xuất khẩu
• 8.3. Hợp đồng phái sinh
• 8.4. Xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả
• 8.5. Dịch vụ tài trợ thương mại của ngân hàng, như L/C, đặc biệt là nghiệp vụ bao thanh toán
• 8.6. Lập dự phòng
• 9.1. Nhóm giải pháp khác
• 9.2. Phát triển sự hợp tác với các cơ quan, bộ, ngành
• 9.3. Tiến hành các liên kết và tham gia các hiệp hội
• 9.4. Đào tạo nguồn nhân lực thực hiện hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro
• 3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về rủi ro và quản trị rủi ro

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, quản trị rủi ro trở thành một yếu tố quan trọng trong hoạt động xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu không chỉ đến từ yếu tố bên ngoài như biến động thị trường, chính sách thuế, mà còn từ các yếu tố nội tại như chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất. Việc nhận diện và phân tích các loại rủi ro là bước đầu tiên trong quản lý rủi ro. Theo nghiên cứu, các rủi ro chính trong xuất khẩu cá tra bao gồm rủi ro thiên nhiên, rủi ro tỷ giá hối đoái, và rủi ro cạnh tranh. Những rủi ro này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp. Do đó, việc xây dựng một chương trình quản trị rủi ro hiệu quả là cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực và nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm cá tra trên thị trường quốc tế.

1.1. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu

Rủi ro trong hoạt động kinh doanh xuất khẩu là một khái niệm phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố khác nhau. Các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra thường phải đối mặt với rủi ro thiên nhiên như thiên tai, dịch bệnh, và rủi ro kinh tế như biến động tỷ giá và lãi suất. Những rủi ro này không chỉ ảnh hưởng đến chi phí sản xuất mà còn đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Đặc biệt, rủi ro về chất lượng sản phẩm cũng là một vấn đề lớn, khi các tiêu chuẩn xuất khẩu ngày càng khắt khe. Việc phân tích rủi ro giúp doanh nghiệp nhận diện được những yếu tố có thể gây thiệt hại và từ đó có biện pháp phòng ngừa kịp thời.

II. Thực trạng rủi ro và hoạt động quản trị rủi ro trong xuất khẩu cá tra

Ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt là xuất khẩu cá tra, đã có những bước phát triển mạnh mẽ trong những năm qua. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý rủi ro. Theo số liệu từ Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), nhiều doanh nghiệp chưa có hệ thống quản lý rủi ro hiệu quả, dẫn đến việc không nhận diện kịp thời các rủi ro tiềm ẩn. Các rủi ro thường gặp bao gồm rủi ro về giá cả, rủi ro thanh toán, và rủi ro pháp lý. Việc thiếu thông tin và công nghệ trong quản lý rủi ro đã làm giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm cá tra trên thị trường quốc tế. Do đó, cần thiết phải có những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong ngành này.

2.1. Đánh giá thực trạng quản trị rủi ro

Thực trạng quản trị rủi ro trong ngành xuất khẩu cá tra cho thấy nhiều doanh nghiệp vẫn còn lúng túng trong việc áp dụng các biện pháp quản lý. Nhiều doanh nghiệp chưa có nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của quản lý rủi ro, dẫn đến việc không đầu tư vào công nghệ và hệ thống thông tin cần thiết. Hơn nữa, việc thiếu các chương trình đào tạo về quản trị rủi ro cũng là một yếu tố cản trở sự phát triển bền vững của ngành. Để cải thiện tình hình, các doanh nghiệp cần xây dựng một chiến lược quản trị rủi ro toàn diện, bao gồm việc nhận diện, phân tích và kiểm soát rủi ro một cách hiệu quả.

III. Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro trong xuất khẩu cá tra

Để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong xuất khẩu cá tra, các doanh nghiệp cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của quản lý rủi ro trong toàn bộ tổ chức. Các doanh nghiệp nên tổ chức các khóa đào tạo và hội thảo để giúp nhân viên hiểu rõ hơn về các loại rủi ro và cách thức quản lý chúng. Thứ hai, việc xây dựng hệ thống thông tin giám sát rủi ro liên tục là rất cần thiết. Hệ thống này sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt kịp thời các thông tin về thị trường và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu. Cuối cùng, cần thiết lập các biện pháp tài chính để hỗ trợ cho hoạt động quản trị rủi ro, như lập quỹ dự phòng và sử dụng các công cụ tài chính như bảo hiểm.

3.1. Các giải pháp cụ thể

Các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường quản trị rủi ro bao gồm việc xây dựng một bộ phận chuyên trách về quản lý rủi ro trong doanh nghiệp. Bộ phận này sẽ có nhiệm vụ nhận diện, phân tích và đề xuất các biện pháp kiểm soát rủi ro. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần phát triển các mối quan hệ hợp tác với các cơ quan chức năng và hiệp hội ngành nghề để có thể chia sẻ thông tin và kinh nghiệm trong quản lý rủi ro. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý cũng sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng phát hiện và ứng phó với các rủi ro một cách nhanh chóng và hiệu quả.