Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2020, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trở thành nhiệm vụ trọng tâm của Việt Nam. Giáo dục tiểu học giữ vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần hình thành nhân cách và phát triển năng lực cá nhân cho học sinh. Tuy nhiên, thực trạng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên tiểu học tại huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông mới. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là quản trị hoạt động phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. Nghiên cứu khảo sát trong hai năm 2017-2019 tại các trường tiểu học huyện Yên Phong, với đối tượng gồm cán bộ quản lý, giáo viên và chuyên viên Phòng GD&ĐT. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc đề xuất các biện pháp quản trị đồng bộ, khả thi, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học, nâng cao chất lượng giáo dục địa phương và ngành giáo dục nói chung.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị hiện đại và quản trị giáo dục, trong đó:

  • Thuyết quản trị hành chính của F. Fayol với các chức năng: dự đoán, lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra.
  • Thuyết quản trị theo quan hệ con người của Mary Parker Follet và Elton Mayor, nhấn mạnh vai trò yếu tố con người, tâm lý tập thể trong quản trị.
  • Mô hình tổ chức quản trị của Weber và Chester Barnard, tập trung vào phân công, sắp xếp vị trí và tính nhân đạo trong hệ thống.
  • Mô hình quản trị nhà trường theo mục tiêu đào tạo, bao gồm các yếu tố: tầm nhìn, mục tiêu đào tạo, tổ chức hành chính, chương trình, phương pháp, cơ sở vật chất và lực lượng đào tạo.
  • Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học theo Thông tư 20/2018/TT-BGDĐT, gồm 5 tiêu chuẩn với trọng số cao nhất là phát triển chuyên môn, nghiệp vụ.

Các khái niệm chính bao gồm: quản trị nhà trường, đội ngũ giáo viên, chuẩn nghề nghiệp, năng lực chuyên môn và phát triển năng lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Khảo sát thực trạng tại các trường tiểu học huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2017-2019. Đối tượng khảo sát gồm 150 cán bộ quản lý, giáo viên và chuyên viên Phòng GD&ĐT.
  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Bảng hỏi xã hội học, phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp hoạt động quản trị phát triển năng lực giáo viên.
  • Phương pháp phân tích: Thống kê mô tả, phân tích định lượng bằng phần mềm thống kê, đánh giá mức độ tin cậy và tương quan giữa các biến số.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực địa trong 2 năm, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm cuối cùng của nghiên cứu.

Phương pháp chuyên gia cũng được áp dụng để lấy ý kiến đánh giá về tính khả thi và cấp thiết của các biện pháp đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về quản trị phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ: 85% cán bộ quản lý và giáo viên tại huyện Yên Phong nhận thức rõ sự cấp thiết của việc quản trị hoạt động phát triển năng lực theo chuẩn nghề nghiệp, tuy nhiên chỉ khoảng 60% thực hiện đầy đủ các hoạt động quản trị này.

  2. Thực trạng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của giáo viên: Khoảng 70% giáo viên đạt mức "đạt chuẩn" về năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp, trong đó chỉ 35% đạt mức "khá" và 15% đạt mức "tốt". Các tiêu chí như xây dựng kế hoạch dạy học và sử dụng phương pháp dạy học tích cực còn hạn chế.

  3. Tổ chức bồi dưỡng và đánh giá năng lực: Chỉ 55% trường tiểu học tổ chức các hoạt động bồi dưỡng thường xuyên, trong khi 40% giáo viên chưa được đánh giá năng lực theo chuẩn nghề nghiệp định kỳ. Việc tự đánh giá năng lực của giáo viên cũng chưa được thực hiện rộng rãi, chỉ khoảng 50% giáo viên tham gia.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản trị phát triển năng lực: Các yếu tố chủ quan như năng lực quản lý của hiệu trưởng, sự phối hợp giữa các tổ chuyên môn chiếm 65% ảnh hưởng; yếu tố khách quan như nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất chiếm 70% ảnh hưởng đến hiệu quả quản trị.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quản trị hoạt động phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên tiểu học tại huyện Yên Phong còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong tổ chức bồi dưỡng và đánh giá năng lực. Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về nguồn lực, năng lực quản lý của cán bộ quản lý và sự thiếu đồng bộ trong các hoạt động quản trị. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ phát triển năng lực của giáo viên tiểu học tại địa phương thấp hơn mức trung bình của các tỉnh phát triển khác. Việc áp dụng chuẩn nghề nghiệp giáo viên theo Thông tư 20/2018/TT-BGDĐT là cơ sở pháp lý quan trọng, nhưng chưa được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ năng lực giáo viên và bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng định kỳ hàng năm, tập trung nâng cao kỹ năng xây dựng kế hoạch dạy học và phương pháp dạy học tích cực. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường; Thời gian: triển khai ngay từ năm học tiếp theo.

  2. Xây dựng hệ thống đánh giá năng lực giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp: Thiết lập quy trình đánh giá định kỳ, kết hợp tự đánh giá và đánh giá ngoài, đảm bảo tính khách quan và minh bạch. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn; Thời gian: trong vòng 6 tháng tới.

  3. Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý trường học: Tổ chức các khóa đào tạo về quản trị giáo dục, kỹ năng lãnh đạo và quản lý phát triển năng lực giáo viên. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT và Phòng GD&ĐT; Thời gian: trong năm học hiện tại.

  4. Tăng cường nguồn lực hỗ trợ cho các trường tiểu học: Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động bồi dưỡng và phát triển năng lực giáo viên. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở GD&ĐT; Thời gian: kế hoạch 3 năm.

  5. Khuyến khích phong trào chia sẻ, học hỏi kinh nghiệm qua sinh hoạt tổ chuyên môn: Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn định kỳ, tạo môi trường giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa giáo viên. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn; Thời gian: triển khai liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp nâng cao năng lực quản trị hoạt động phát triển chuyên môn, nghiệp vụ giáo viên, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.

  2. Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường tiểu học: Là cơ sở để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, đánh giá năng lực giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp, cải thiện hiệu quả quản lý nhà trường.

  3. Giáo viên tiểu học: Tham khảo để tự đánh giá năng lực, xây dựng kế hoạch phát triển chuyên môn phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị phát triển năng lực giáo viên, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học gồm những tiêu chuẩn nào?
    Chuẩn nghề nghiệp gồm 5 tiêu chuẩn chính: phẩm chất nhà giáo, phát triển chuyên môn nghiệp vụ, xây dựng môi trường giáo dục, phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội, và sử dụng ngoại ngữ, công nghệ thông tin trong dạy học.

  2. Tại sao phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ giáo viên lại quan trọng?
    Năng lực chuyên môn quyết định chất lượng dạy học, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả giáo dục và sự phát triển toàn diện của học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá năng lực giáo viên?
    Kết hợp tự đánh giá, đánh giá đồng nghiệp và đánh giá của cán bộ quản lý, sử dụng các tiêu chí theo chuẩn nghề nghiệp với các mức độ đạt, khá, tốt.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản trị phát triển năng lực giáo viên?
    Nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất, năng lực quản lý của hiệu trưởng, sự phối hợp giữa các tổ chuyên môn là những yếu tố quan trọng nhất.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng giáo viên?
    Cần xây dựng chương trình bồi dưỡng phù hợp, tổ chức định kỳ, kết hợp lý thuyết và thực hành, khuyến khích chia sẻ kinh nghiệm và áp dụng phương pháp dạy học tích cực.

Kết luận

  • Quản trị hoạt động phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên tiểu học tại huyện Yên Phong còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong tổ chức bồi dưỡng và đánh giá năng lực.
  • Chuẩn nghề nghiệp giáo viên là cơ sở pháp lý quan trọng để xây dựng và phát triển năng lực giáo viên, cần được triển khai đồng bộ và hiệu quả hơn.
  • Các yếu tố chủ quan và khách quan như năng lực quản lý, nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản trị.
  • Đề xuất các biện pháp quản trị cụ thể, khả thi nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ giáo viên trong thời gian tới.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để hoàn thiện mô hình quản trị phát triển năng lực giáo viên tiểu học phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần nhanh chóng áp dụng các biện pháp đề xuất để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần phát triển giáo dục bền vững tại địa phương.