Tổng quan nghiên cứu
Hoạt động đánh giá trong dạy học đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, đặc biệt tại các trường trung học phổ thông (THPT). Tại huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, với sự phát triển kinh tế - xã hội ổn định và số lượng học sinh THPT ngày càng tăng, việc quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học trở thành vấn đề cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2016-2019, khảo sát tại 03 trường THPT trên địa bàn huyện, tập trung vào quản trị hoạt động đánh giá nhằm giúp người học tiến bộ liên tục và hỗ trợ nhà quản trị nâng cao hiệu quả dạy học.
Mục tiêu nghiên cứu là xây dựng hệ thống quy trình quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học, bao gồm các quy trình hướng dẫn và kiểm soát, phù hợp với đặc thù của các trường THPT huyện Quế Võ. Nghiên cứu nhằm xác định thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất biện pháp quản trị nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, góp phần phát triển năng lực và phẩm chất học sinh theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến công tác đánh giá, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục và chất lượng đào tạo tại địa phương.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản trị và đánh giá trong giáo dục, trong đó:
Lý thuyết quản trị: Quản trị được hiểu là quá trình xây dựng và vận hành hệ thống các quy trình hướng dẫn và kiểm soát các hoạt động nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Các chức năng quản trị gồm hoạch định, tổ chức, điều khiển và kiểm soát được áp dụng để quản lý hoạt động đánh giá trong dạy học.
Lý thuyết đánh giá trong dạy học: Đánh giá được phân loại thành đánh giá chuẩn đoán, đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết, với các yêu cầu về tính quy chuẩn, khách quan, xác nhận và phát triển, tính toàn diện. Đánh giá không chỉ nhằm phân loại mà còn tạo động lực phát triển năng lực học sinh.
Các khái niệm chính bao gồm: quản trị hoạt động đánh giá, các hình thức đánh giá (đánh giá vị trí, chuẩn đoán, quá trình, tổng kết), tiêu chí quản trị đánh giá, vai trò của đánh giá trong phát triển năng lực học sinh theo chương trình giáo dục phổ thông mới.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp lý luận và thực tiễn:
Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 03 trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, với đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh. Số liệu thu thập trong giai đoạn 2016-2019.
Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp điều tra, phiếu khảo sát, quan sát, phân tích tổng hợp kinh nghiệm quản lý, lấy ý kiến chuyên gia và phương pháp thống kê toán học để xử lý dữ liệu.
Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lựa chọn đại diện các trường THPT công lập trên địa bàn huyện, đảm bảo tính khách quan và toàn diện trong khảo sát thực trạng quản trị hoạt động đánh giá.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong vòng 3 năm, từ khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu đến đề xuất biện pháp quản trị và hoàn thiện hệ thống quy trình đánh giá.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thực trạng nhận thức về đánh giá trong dạy học: Khoảng 75% cán bộ quản lý và giáo viên tại các trường THPT huyện Quế Võ nhận thức đúng vai trò và mục đích của đánh giá trong dạy học, tuy nhiên vẫn còn 25% chưa nắm vững các hình thức đánh giá phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới.
Sử dụng các hình thức đánh giá: Đánh giá quá trình được áp dụng thường xuyên với tỷ lệ khoảng 68%, trong khi đánh giá chuẩn đoán và đánh giá tổng kết chiếm lần lượt 55% và 80%. Việc áp dụng đa dạng các hình thức đánh giá còn hạn chế, đặc biệt là đánh giá năng lực toàn diện.
Xây dựng nội dung và tiêu chí đánh giá: Chỉ khoảng 60% tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch và tiêu chí đánh giá chi tiết, phù hợp với mục tiêu môn học. Việc thể chế hóa và công khai kế hoạch đánh giá cho giáo viên và học sinh còn chưa đồng đều.
Kỹ năng thiết kế hình thức đánh giá và sử dụng công nghệ thông tin: Khoảng 40% giáo viên được tập huấn kỹ năng thiết kế các hình thức đánh giá, trong khi chỉ 30% sử dụng thành thạo công nghệ thông tin trong đánh giá. Đây là hạn chế lớn ảnh hưởng đến hiệu quả quản trị hoạt động đánh giá.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy quản trị hoạt động đánh giá tại các trường THPT huyện Quế Võ đã có những bước tiến tích cực, đặc biệt trong nhận thức về vai trò đánh giá và áp dụng đánh giá tổng kết. Tuy nhiên, việc áp dụng đa dạng các hình thức đánh giá, xây dựng tiêu chí chi tiết và sử dụng công nghệ thông tin còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu do năng lực nhà quản trị và giáo viên chưa đồng đều, thiếu các chương trình tập huấn chuyên sâu và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ.
So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục phổ thông tại các địa phương khác, tỷ lệ áp dụng đánh giá quá trình và kỹ năng sử dụng CNTT trong đánh giá của huyện Quế Võ thấp hơn khoảng 10-15%. Điều này cho thấy cần có các biện pháp nâng cao năng lực chuyên môn và đầu tư trang thiết bị công nghệ.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ áp dụng các hình thức đánh giá và biểu đồ tròn về tỷ lệ giáo viên được tập huấn kỹ năng đánh giá và sử dụng CNTT. Bảng thống kê chi tiết về tiêu chí đánh giá và mức độ công khai kế hoạch cũng giúp minh họa thực trạng quản trị.
Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cơ sở để xây dựng hệ thống quy trình quản trị hoạt động đánh giá phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, phát triển năng lực học sinh theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới.
Đề xuất và khuyến nghị
Tổ chức tập huấn nâng cao nhận thức về hoạt động đánh giá cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh nhằm nâng tỷ lệ nhận thức đúng vai trò và mục đích đánh giá lên trên 90% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện là Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường THPT.
Xây dựng và triển khai kế hoạch tập huấn kỹ năng thiết kế các hình thức đánh giá và sử dụng công nghệ thông tin trong đánh giá cho giáo viên, nhằm tăng tỷ lệ giáo viên thành thạo kỹ năng này lên ít nhất 70% trong 2 năm tới. Ban giám hiệu các trường chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện.
Hoàn thiện hệ thống tiêu chí và quy trình quản trị hoạt động đánh giá, bao gồm xây dựng các tiêu chí chi tiết, quy trình hướng dẫn và kiểm soát đánh giá phù hợp với đặc thù từng môn học và từng trường, hoàn thành trong vòng 18 tháng. Sở GDĐT và Ban giám hiệu các trường phối hợp thực hiện.
Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị công nghệ thông tin phục vụ cho hoạt động đánh giá, đảm bảo 100% các trường THPT có đủ thiết bị cần thiết trong vòng 3 năm. UBND tỉnh và Sở GDĐT là chủ thể thực hiện.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát việc thực hiện quy trình đánh giá nhằm đảm bảo tính khách quan, chính xác và hiệu quả của hoạt động đánh giá, thực hiện định kỳ hàng năm. Sở GDĐT và các phòng giáo dục địa phương chịu trách nhiệm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp hiểu rõ về quản trị hoạt động đánh giá, xây dựng và vận hành hệ thống quy trình đánh giá hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng quản lý giáo dục tại các trường THPT.
Giáo viên trung học phổ thông: Nâng cao nhận thức và kỹ năng thiết kế các hình thức đánh giá phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới, áp dụng công nghệ thông tin trong đánh giá để cải thiện chất lượng dạy học.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan.
Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương và trung ương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định và chương trình tập huấn nhằm nâng cao hiệu quả quản trị hoạt động đánh giá trong hệ thống giáo dục phổ thông.
Câu hỏi thường gặp
Quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học là gì?
Quản trị hoạt động đánh giá là quá trình xây dựng, vận hành và kiểm soát hệ thống các quy trình đánh giá nhằm đảm bảo hoạt động đánh giá diễn ra hiệu quả, khách quan và đúng mục tiêu giáo dục. Ví dụ, việc xây dựng quy trình đánh giá chuẩn đoán, quá trình và tổng kết giúp nhà trường kiểm soát chất lượng dạy học.Tại sao đánh giá quá trình lại quan trọng trong dạy học?
Đánh giá quá trình cung cấp phản hồi liên tục cho giáo viên và học sinh, giúp điều chỉnh phương pháp dạy và học kịp thời, thúc đẩy học sinh tiến bộ. Một số trường THPT tại Quế Võ đã áp dụng đánh giá quá trình với tỷ lệ 68%, góp phần nâng cao hiệu quả học tập.Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quản trị hoạt động đánh giá?
Bao gồm năng lực nhà quản trị, trình độ giáo viên, cơ sở vật chất, quy định của Bộ GDĐT, tiến bộ công nghệ thông tin và quan điểm chỉ đạo của nhà trường. Ví dụ, thiếu trang thiết bị CNTT làm giảm khả năng áp dụng đánh giá bằng công nghệ.Làm thế nào để nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong đánh giá?
Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho giáo viên, đầu tư trang thiết bị hiện đại và khuyến khích áp dụng các phần mềm đánh giá trực tuyến. Tại Quế Võ, chỉ khoảng 30% giáo viên sử dụng thành thạo CNTT trong đánh giá, cần cải thiện qua đào tạo.Vai trò của đánh giá trong phát triển năng lực học sinh là gì?
Đánh giá giúp học sinh nhận biết điểm mạnh, điểm yếu, từ đó phát triển năng lực tự học, tư duy sáng tạo và phẩm chất cá nhân. Đánh giá toàn diện theo chương trình giáo dục phổ thông mới góp phần hình thành các năng lực cốt lõi như tự chủ, giao tiếp và giải quyết vấn đề.
Kết luận
- Quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục tại các trường THPT huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
- Nghiên cứu đã làm rõ cơ sở lý luận, thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị hoạt động đánh giá, đồng thời đề xuất hệ thống quy trình và biện pháp quản trị phù hợp.
- Kết quả khảo sát cho thấy cần nâng cao nhận thức, kỹ năng thiết kế đánh giá và sử dụng công nghệ thông tin trong đánh giá cho cán bộ quản lý và giáo viên.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống quản trị đánh giá, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường công tác giám sát, kiểm tra.
- Tiếp tục triển khai nghiên cứu mở rộng và áp dụng các biện pháp quản trị đánh giá tại các địa phương khác để nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông toàn quốc.
Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, tổ chức tập huấn và đầu tư trang thiết bị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị hoạt động đánh giá trong dạy học.