Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là một chủ trương quan trọng của Đảng và Nhà nước Việt Nam nhằm phát triển toàn diện kinh tế - xã hội khu vực nông thôn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Tại huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên, chương trình xây dựng NTM đã được triển khai từ năm 2012 đến 2018 với nhiều kết quả tích cực. Theo số liệu thống kê, đến năm 2018, huyện có 5 xã đạt 19 tiêu chí, 1 xã đạt 18 tiêu chí, và bình quân đạt 16,3 tiêu chí/xã. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm đạt khoảng 19,59%, thu nhập bình quân đầu người năm 2017 đạt 29 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 7,77%. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn nhiều hạn chế như cơ chế chính sách chưa đồng bộ, nguồn lực đầu tư hạn chế, và việc huy động đóng góp từ cộng đồng chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Tuy An trong giai đoạn 2012-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong giai đoạn 2019-2025. Nghiên cứu tập trung vào 15 xã trên địa bàn huyện, nhằm góp phần hoàn thành mục tiêu 100% xã đạt chuẩn NTM và duy trì nâng cao các tiêu chí đã đạt được. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý nhà nước, đồng thời hỗ trợ địa phương trong việc huy động nguồn lực và tổ chức thực hiện chương trình xây dựng NTM hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới. Thứ nhất, lý thuyết quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội và hành vi của công dân theo pháp luật, đảm bảo sự ổn định và phát triển xã hội. Thứ hai, lý thuyết xây dựng nông thôn mới nhấn mạnh sự phát triển toàn diện về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và hệ thống chính trị ở khu vực nông thôn, với vai trò chủ thể của người dân và sự hỗ trợ của Nhà nước. Các khái niệm chính bao gồm: nông thôn mới, quản lý nhà nước, quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới, và các tiêu chí xây dựng NTM theo Bộ tiêu chí quốc gia.

Mô hình nghiên cứu tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về xây dựng NTM như điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, chính sách pháp luật, đội ngũ cán bộ quản lý, truyền thống văn hóa và kinh nghiệm thực tiễn từ các địa phương tương đồng. Luận văn cũng phân tích các nội dung quản lý nhà nước gồm hoạch định chiến lược, xây dựng thể chế, tổ chức bộ máy, chỉ đạo thực hiện, huy động nguồn lực và kiểm tra giám sát.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh và diễn giải trên cơ sở thu thập dữ liệu thứ cấp từ các cơ quan nhà nước huyện Tuy An như Ban chỉ đạo xây dựng NTM, Phòng Nông nghiệp, Phòng Tài chính - Kế hoạch, Chi cục Thống kê. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ 15 xã trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2012-2018. Phương pháp thống kê được áp dụng để mô tả và đánh giá các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, tiến độ thực hiện các tiêu chí NTM. Phương pháp phân tích tổng hợp giúp đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và hiệu quả quản lý nhà nước. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2019, tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2012-2018 và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2019-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đạt tiêu chí NTM: Đến năm 2018, huyện Tuy An có 5 xã đạt 19 tiêu chí, 1 xã đạt 18 tiêu chí, 3 xã đạt 16 tiêu chí, với bình quân 16,3 tiêu chí/xã. Điều này cho thấy sự chuyển biến tích cực trong xây dựng NTM, tuy nhiên vẫn còn 5 xã chưa đạt chuẩn.

  2. Tăng trưởng kinh tế và thu nhập: Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn 2012-2018 đạt 19,59%/năm, trong đó ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp tăng 15%, thương mại - dịch vụ tăng 18,8%. Thu nhập bình quân đầu người năm 2017 đạt 29 triệu đồng, tăng đáng kể so với các năm trước. Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 7,77%.

  3. Nguồn lực đầu tư: Tổng nguồn vốn huy động cho xây dựng NTM chủ yếu từ ngân sách nhà nước chiếm khoảng 40%, vốn tín dụng khoảng 30%, vốn doanh nghiệp và tổ chức kinh tế 20%, và đóng góp của cộng đồng dân cư khoảng 10%. Việc huy động nguồn lực từ doanh nghiệp và cộng đồng còn hạn chế, ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng các công trình.

  4. Đội ngũ cán bộ và tổ chức quản lý: Đội ngũ cán bộ cấp xã có trình độ và năng lực chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai chương trình. Bộ máy quản lý nhà nước từ trung ương đến xã đã được thành lập đầy đủ nhưng công tác phối hợp và kiểm tra giám sát còn nhiều bất cập.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy huyện Tuy An đã đạt được nhiều thành tựu trong xây dựng NTM, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao đời sống người dân. Số liệu về tiêu chí đạt được và tăng trưởng kinh tế phản ánh sự nỗ lực của chính quyền và cộng đồng trong việc thực hiện chương trình. Tuy nhiên, hạn chế về nguồn lực tài chính và năng lực cán bộ quản lý là nguyên nhân chính khiến một số xã chưa đạt chuẩn và tiến độ xây dựng còn chậm.

So sánh với các huyện điển hình trong tỉnh như Tây Hòa và Phú Ninh, Tuy An còn thiếu sự đa dạng hóa nguồn vốn và chưa phát huy tối đa vai trò của người dân trong huy động nguồn lực. Các địa phương này đã thành công nhờ công tác tuyên truyền sâu rộng, phát huy vai trò chủ thể của nhân dân và sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tiến độ đạt tiêu chí xã NTM, biểu đồ cơ cấu nguồn vốn đầu tư và bảng so sánh thu nhập bình quân các xã sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các kết quả và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức: Đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng về mục tiêu, nội dung và lợi ích của xây dựng NTM đến từng hộ dân và cán bộ xã nhằm nâng cao sự đồng thuận và chủ động tham gia. Thời gian thực hiện: 2019-2021. Chủ thể: Ban chỉ đạo huyện, UBND xã, các đoàn thể chính trị.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý và vận dụng chính sách xây dựng NTM cho cán bộ cấp xã và thôn. Thời gian: 2019-2022. Chủ thể: Huyện ủy, Sở Nội vụ, Học viện Hành chính.

  3. Đa dạng hóa nguồn lực đầu tư: Huy động tối đa nguồn lực từ doanh nghiệp, tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư thông qua các chính sách ưu đãi, hỗ trợ và cơ chế minh bạch. Thời gian: 2019-2025. Chủ thể: UBND huyện, Ban quản lý dự án, các phòng ban liên quan.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá: Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát chặt chẽ, định kỳ sơ kết, tổng kết để kịp thời phát hiện và xử lý các tồn tại, sai phạm trong quá trình thực hiện xây dựng NTM. Thời gian: liên tục từ 2019. Chủ thể: Ban chỉ đạo huyện, Thanh tra huyện, Mặt trận Tổ quốc.

  5. Phát huy vai trò chủ thể của người dân: Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng trong việc đóng góp ý kiến, giám sát và thực hiện các hoạt động xây dựng NTM, tạo sự đồng thuận và trách nhiệm chung. Thời gian: 2019-2025. Chủ thể: UBND xã, các tổ chức đoàn thể, Ban phát triển nông thôn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước trong xây dựng NTM, giúp nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành và tổ chức thực hiện.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, phát triển nông thôn: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập về chính sách, quản lý và phát triển nông thôn mới.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng dân cư: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm và cách thức tham gia xây dựng NTM, từ đó nâng cao sự phối hợp và đóng góp tích cực trong quá trình thực hiện.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan đầu tư: Cung cấp thông tin về thực trạng, khó khăn và giải pháp trong quản lý xây dựng NTM, hỗ trợ việc xây dựng chính sách phù hợp và hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là gì?
    Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc hoạch định chiến lược, xây dựng chính sách, tổ chức thực hiện và giám sát các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, hạ tầng và đời sống tại khu vực nông thôn nhằm đạt các tiêu chí NTM.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước trong xây dựng NTM?
    Các yếu tố chính gồm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội địa phương, chính sách pháp luật, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, truyền thống văn hóa và sự tham gia của cộng đồng dân cư. Ví dụ, địa bàn có điều kiện kinh tế khó khăn sẽ gặp nhiều thách thức trong huy động nguồn lực.

  3. Nguồn lực đầu tư xây dựng NTM được huy động từ đâu?
    Nguồn lực chủ yếu gồm ngân sách nhà nước (khoảng 40%), vốn tín dụng (30%), vốn doanh nghiệp và tổ chức kinh tế (20%), và đóng góp của cộng đồng dân cư (10%). Việc đa dạng hóa nguồn vốn là cần thiết để đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực cán bộ quản lý xây dựng NTM?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ năng quản lý, cập nhật chính sách mới và kinh nghiệm thực tiễn. Đồng thời, khuyến khích cán bộ sáng tạo, chủ động vận dụng phù hợp với điều kiện địa phương.

  5. Vai trò của người dân trong xây dựng nông thôn mới như thế nào?
    Người dân là chủ thể quan trọng, tham gia trực tiếp vào các hoạt động xây dựng, đóng góp nguồn lực, giám sát và thực hiện các tiêu chí NTM. Sự đồng thuận và tích cực của cộng đồng góp phần quyết định thành công của chương trình.

Kết luận

  • Huyện Tuy An đã đạt nhiều kết quả tích cực trong xây dựng nông thôn mới với bình quân 16,3 tiêu chí/xã và tăng trưởng kinh tế bình quân 19,59%/năm.
  • Quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại địa phương còn tồn tại hạn chế về nguồn lực, năng lực cán bộ và công tác phối hợp.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao nhận thức, đào tạo cán bộ, đa dạng hóa nguồn lực và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Kết quả nghiên cứu có thể làm cơ sở tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương đồng trong việc hoàn thiện quản lý xây dựng NTM.
  • Giai đoạn tiếp theo (2019-2025) cần tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp để hoàn thành mục tiêu 100% xã đạt chuẩn NTM và nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt.

Để góp phần thúc đẩy xây dựng nông thôn mới hiệu quả, các cấp chính quyền và cộng đồng dân cư huyện Tuy An cần phối hợp chặt chẽ, phát huy tối đa nguồn lực và vai trò chủ thể của người dân. Hành động ngay hôm nay sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của nông thôn trong tương lai.