## Tổng quan nghiên cứu

Trong hơn 20 năm qua, cộng đồng Người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN) đã phát triển mạnh mẽ, tăng từ 2,7 triệu người năm 2003 lên hơn 5,3 triệu người hiện nay, sinh sống tại hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó hơn 80% cư trú tại các nước phát triển. Sự đa dạng về thành phần cộng đồng, bao gồm du học sinh, lao động xuất khẩu và người Việt kết hôn với người nước ngoài, đã làm tăng vai trò và ảnh hưởng của NVNONN đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Năm 2021, kiều bào đã đầu tư 376 dự án với tổng vốn đăng ký hơn 1,7 tỷ USD, đồng thời kiều hối đạt 18,1 tỷ USD, tăng 5,2% so với năm trước. Trong bối cảnh đó, báo mạng điện tử đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp đại đoàn kết dân tộc tới NVNONN, góp phần củng cố niềm tin và sự gắn bó của kiều bào với quê hương.

Tuy nhiên, thực trạng quản lý thông điệp đại đoàn kết dân tộc trên báo mạng điện tử còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong khâu quản lý nội dung và hình thức truyền tải. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý thông điệp đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN trên hai báo mạng điện tử lớn là Vnexpress và Baoquocte trong giai đoạn từ tháng 6/2021 đến tháng 6/2022. Nghiên cứu tập trung vào việc phân tích số lượng, nội dung, hình thức và phương thức quản lý thông điệp, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả truyền thông đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát huy vai trò của báo mạng điện tử như một kênh thông tin đối ngoại hiệu quả, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc trong bối cảnh hội nhập quốc tế và biến động toàn cầu.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý truyền thông, bao gồm:

- **Lý thuyết quản lý truyền thông**: Quản lý là sự tác động có tổ chức, định hướng của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra. Trong bối cảnh truyền thông, quản lý thông điệp là quá trình điều phối nội dung, hình thức và phương thức truyền tải thông tin để đảm bảo tính chính xác, hiệu quả và phù hợp với đối tượng tiếp nhận.

- **Lý thuyết đại đoàn kết dân tộc**: Đại đoàn kết là sự kết hợp rộng rãi các tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo trong và ngoài nước trên cơ sở thống nhất mục tiêu chung, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- **Khái niệm thông điệp truyền thông**: Thông điệp là hệ thống các ký hiệu chứa nội dung thông tin được trao đổi từ nguồn phát đến đối tượng tiếp nhận, có mục đích truyền tải rõ ràng và được mã hóa, giải mã bởi cả hai bên.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý thông điệp, đại đoàn kết dân tộc, NVNONN, báo mạng điện tử, và quản lý truyền thông đối ngoại.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập dữ liệu từ hai báo mạng điện tử Vnexpress và Baoquocte, tập trung vào các chuyên mục liên quan đến NVNONN như “Người Việt 5 châu” (Vnexpress) và “Người Việt”, “Ngoại giao” (Baoquocte) trong khoảng thời gian từ tháng 6/2021 đến tháng 6/2022.

- **Phương pháp phân tích nội dung**: Phân tích số lượng, nội dung, thể loại và hình thức các tác phẩm có thông điệp đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN trên hai báo.

- **Phỏng vấn sâu**: Thực hiện 6 cuộc phỏng vấn sâu với đại diện lãnh đạo, phóng viên, chuyên gia truyền thông tại hai báo để thu thập ý kiến về quản lý thông điệp.

- **Thảo luận nhóm**: Tổ chức 1 nhóm thảo luận với NVNONN để lấy ý kiến về hiệu quả và đề xuất cải tiến trong quản lý thông điệp.

- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu được tiến hành trong năm 2022, với khảo sát dữ liệu và phỏng vấn từ tháng 6/2021 đến tháng 6/2022, phân tích và tổng hợp kết quả trong nửa cuối năm 2022.

Cỡ mẫu khảo sát nội dung gồm 585 tác phẩm, trong đó Baoquocte chiếm 511 tác phẩm (87,4%) và Vnexpress 74 tác phẩm (12,6%). Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các bài viết có nội dung liên quan đến đại đoàn kết dân tộc và NVNONN dựa trên từ khóa chuyên ngành.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Số lượng tác phẩm và phân bố chuyên mục**: Baoquocte có 511 tác phẩm liên quan đến đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN, chiếm 87,4% tổng số, trong khi Vnexpress chỉ có 74 tác phẩm (12,6%). Baoquocte bố trí chuyên mục riêng “Người Việt” với tần suất 2-4 bài/ngày, trong khi Vnexpress chỉ có tiểu mục “Người Việt 5 châu” với số lượng bài ít và không đều đặn.

2. **Nội dung thông điệp**: Các tác phẩm được phân thành 4 nhóm chính:
   - Thông điệp về chính sách của Đảng và Nhà nước (10,5%)
   - Thông điệp về tình thần yêu nước, đoàn kết của kiều bào (27,7%)
   - Thông điệp về vai trò của kiều bào trong hợp tác đầu tư (10,4%)
   - Thông điệp về huy động nguồn lực kiều bào để phát triển đất nước (46,3%)

3. **Quản lý nội dung và hình thức**: Cả hai báo đều đảm bảo thông tin chính xác, kịp thời, có kiểm chứng, bám sát chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Baoquocte có lợi thế về nguồn tin đa dạng từ Bộ Ngoại giao và các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, trong khi Vnexpress khai thác thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả dịch thuật.

4. **Quy trình quản lý và tổ chức sản xuất**: Hai báo đều có cơ cấu quản lý chặt chẽ với ban biên tập, thư ký tòa soạn, các trưởng ban chuyên môn và đội ngũ phóng viên, biên tập viên. Quy trình sản xuất nội dung được thực hiện theo nhiều cấp, đảm bảo tính chính xác và định hướng thông tin.

### Thảo luận kết quả

Sự khác biệt lớn về số lượng và tần suất bài viết giữa Baoquocte và Vnexpress phản ánh sự khác biệt về chức năng và nguồn lực của hai báo. Baoquocte, với vai trò là cơ quan ngôn luận của Bộ Ngoại giao, có ưu thế trong việc tiếp cận nguồn tin chính thống và đa dạng, từ đó truyền tải thông điệp đại đoàn kết dân tộc một cách sâu rộng và thường xuyên hơn. Vnexpress, mặc dù có lượng độc giả lớn trong và ngoài nước, nhưng chưa có chuyên mục riêng biệt và số lượng bài viết về NVNONN còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả truyền thông.

Việc phân loại nội dung thông điệp cho thấy trọng tâm lớn nhất là huy động nguồn lực kiều bào phát triển đất nước, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc phát huy vai trò NVNONN. Tuy nhiên, tỷ lệ bài viết về chính sách còn thấp, cho thấy cần tăng cường truyền tải các thông tin chính sách để nâng cao nhận thức và sự đồng thuận trong cộng đồng.

Quy trình quản lý và tổ chức sản xuất nội dung được thực hiện bài bản, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về sự phối hợp giữa các bộ phận và việc cập nhật thông tin kịp thời, nhất là trong bối cảnh truyền thông số phát triển nhanh chóng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố số lượng bài viết theo chuyên mục và nhóm nội dung, cũng như bảng so sánh tần suất đăng bài giữa hai báo.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường xây dựng chuyên mục riêng về NVNONN trên Vnexpress** nhằm nâng cao tần suất và chất lượng bài viết, mục tiêu tăng số lượng bài viết lên ít nhất 3-5 bài/ngày trong vòng 12 tháng, do Ban Biên tập Vnexpress chủ trì thực hiện.

2. **Đẩy mạnh truyền tải thông tin chính sách của Đảng và Nhà nước** qua các bài viết chuyên sâu, phỏng vấn và phân tích, nhằm nâng tỷ lệ bài viết về chính sách lên tối thiểu 20% tổng số bài liên quan đến NVNONN trong 1 năm tới, do Ban Thư ký tòa soạn phối hợp với Bộ Ngoại giao thực hiện.

3. **Nâng cao năng lực đội ngũ phóng viên, biên tập viên** thông qua các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý thông điệp và kỹ năng truyền thông đối ngoại, với mục tiêu 100% nhân sự liên quan được đào tạo trong 6 tháng, do Ban Tổ chức nhân sự hai báo phối hợp tổ chức.

4. **Ứng dụng công nghệ số và tương tác đa phương tiện** để tăng cường sự tương tác với NVNONN, phát triển các sản phẩm truyền thông đa dạng như video, infographics, emagazine, nhằm tăng mức độ tiếp nhận và lan tỏa thông điệp trong vòng 1 năm, do phòng kỹ thuật và biên tập phối hợp thực hiện.

5. **Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát nội dung bài viết** chặt chẽ hơn, đảm bảo thông điệp truyền tải chính xác, phù hợp với định hướng, giảm thiểu sai sót và thông tin lệch lạc, với quy trình kiểm tra được thực hiện hàng tuần, do Ban Kiểm tra nội dung và Ban Biên tập chịu trách nhiệm.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Nhà quản lý báo chí và truyền thông**: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thông điệp truyền thông đối ngoại, giúp nâng cao hiệu quả quản lý nội dung và tổ chức sản xuất tại các cơ quan báo chí.

2. **Phóng viên, biên tập viên báo mạng điện tử**: Tài liệu giúp hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong việc xây dựng và truyền tải thông điệp đại đoàn kết dân tộc, nâng cao kỹ năng và nhận thức chính trị trong công tác truyền thông.

3. **Chuyên gia nghiên cứu về NVNONN và công tác đối ngoại**: Luận văn cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích sâu sắc về vai trò của báo mạng điện tử trong công tác thông tin đối ngoại, hỗ trợ nghiên cứu và hoạch định chính sách.

4. **Cơ quan quản lý nhà nước về báo chí và thông tin đối ngoại**: Tài liệu tham khảo quan trọng để xây dựng các chính sách, quy định và giải pháp quản lý báo chí mạng điện tử, đặc biệt trong lĩnh vực truyền thông đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Quản lý thông điệp đại đoàn kết dân tộc là gì?**  
Quản lý thông điệp đại đoàn kết dân tộc là quá trình tổ chức, điều phối nội dung và phương thức truyền tải các thông tin nhằm củng cố sự đoàn kết rộng rãi của các tầng lớp người Việt trong và ngoài nước, đảm bảo thông điệp chính xác, hiệu quả và phù hợp với đối tượng tiếp nhận.

2. **Tại sao báo mạng điện tử lại quan trọng trong truyền thông đối ngoại với NVNONN?**  
Báo mạng điện tử có ưu thế về tốc độ, phạm vi lan tỏa rộng và khả năng tương tác cao, giúp truyền tải kịp thời các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến cộng đồng NVNONN, đồng thời kết nối kiều bào với quê hương.

3. **Những khó khăn chính trong quản lý thông điệp trên báo mạng điện tử là gì?**  
Khó khăn bao gồm sự đa dạng và phức tạp của nguồn tin, hạn chế về nhân lực chuyên môn, thiếu chuyên mục riêng biệt cho NVNONN, và thách thức trong việc kiểm soát nội dung để tránh sai lệch hoặc thông tin không chính xác.

4. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý thông điệp đại đoàn kết dân tộc?**  
Cần tăng cường xây dựng chuyên mục riêng, đào tạo nhân sự, ứng dụng công nghệ số, thiết lập quy trình kiểm tra chặt chẽ và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và báo chí để đảm bảo thông điệp truyền tải đúng định hướng.

5. **Vai trò của NVNONN trong đại đoàn kết dân tộc được thể hiện như thế nào qua báo mạng điện tử?**  
NVNONN được xem là bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc, đóng góp tích cực về kinh tế, văn hóa và chính trị. Báo mạng điện tử truyền tải các thông điệp về vai trò, đóng góp và sự gắn bó của kiều bào với quê hương, góp phần củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.

## Kết luận

- Luận văn làm rõ vai trò quan trọng của báo mạng điện tử trong quản lý và truyền tải thông điệp đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN, đặc biệt qua hai báo Vnexpress và Baoquocte.  
- Phân tích thực trạng cho thấy sự khác biệt rõ rệt về số lượng và chất lượng bài viết giữa hai báo, phản ánh nguồn lực và chức năng khác nhau.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thông điệp, bao gồm xây dựng chuyên mục riêng, đào tạo nhân sự, ứng dụng công nghệ và kiểm soát nội dung chặt chẽ.  
- Nghiên cứu góp phần bổ sung cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý truyền thông đối ngoại, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập và biến động toàn cầu.  
- Khuyến nghị các cơ quan báo chí và quản lý nhà nước tiếp tục phối hợp chặt chẽ để phát huy vai trò của báo mạng điện tử trong việc củng cố đại đoàn kết dân tộc, hướng tới sự phát triển bền vững của đất nước.

**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan báo chí cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng truyền thông để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thông điệp đại đoàn kết dân tộc đối với NVNONN.

**Kêu gọi:** Các nhà quản lý, phóng viên và chuyên gia truyền thông hãy cùng chung tay thực hiện các giải pháp nhằm phát huy sức mạnh truyền thông, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc vững mạnh trong thời đại mới.