Tổng quan nghiên cứu

Phát triển kỹ năng xã hội (KNXH) cho trẻ mẫu giáo là một trong những nhiệm vụ trọng yếu nhằm xây dựng nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ trong giai đoạn mầm non. Theo báo cáo khảo sát tại trường Mầm non Ánh Sao, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, từ năm 2020 đến 2023, tỷ lệ trẻ đạt mức độ phát triển kỹ năng xã hội trung bình và cao chiếm khoảng 75%, tuy nhiên vẫn còn gần 25% trẻ chưa đạt được các kỹ năng cần thiết. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào quản lý hoạt động giáo dục phát triển KNXH cho trẻ mẫu giáo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương này. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là phân tích thực trạng quản lý hoạt động giáo dục phát triển KNXH, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2020-2023 tại trường Mầm non Ánh Sao, quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao năng lực quản lý giáo dục, cải thiện chất lượng phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ, từ đó hỗ trợ trẻ sẵn sàng hòa nhập môi trường học tập tiểu học và phát triển nhân cách bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển kỹ năng xã hội trong giáo dục mầm non. Lý thuyết quản lý giáo dục được tiếp cận qua các chức năng quản lý gồm: xây dựng chiến lược, tổ chức hoạt động, lãnh đạo thực hiện và kiểm tra đánh giá. Mô hình quản lý này giúp đảm bảo sự phối hợp hiệu quả giữa các nguồn lực giáo dục nhằm đạt mục tiêu phát triển KNXH cho trẻ. Về phát triển kỹ năng xã hội, nghiên cứu áp dụng khái niệm KNXH là năng lực cá nhân giúp trẻ làm chủ cuộc sống, ứng xử phù hợp và giải quyết các tình huống xã hội dựa trên tri thức, thái độ và giá trị cảm xúc. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng hợp tác, kỹ năng giao tiếp, kiểm soát xúc cảm, và thực hiện quy tắc xã hội. Ngoài ra, các phương pháp giáo dục tiên tiến như STEAM, phương pháp trò chơi, đóng vai, thảo luận nhóm cũng được tích hợp để phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm khảo sát ý kiến của 3 cán bộ quản lý, 36 giáo viên, 13 nhân viên và 122 phụ huynh học sinh tại trường Mầm non Ánh Sao. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ các đối tượng liên quan trong trường nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu khảo sát, đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2020 đến 2023, bao gồm quan sát thực tế, phỏng vấn sâu, khảo sát bằng phiếu hỏi và tổng kết kinh nghiệm quản lý. Quá trình khảo nghiệm các biện pháp đề xuất được thực hiện với sự tham gia của các chuyên gia giáo dục nhằm đánh giá tính cấp thiết và khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng phát triển kỹ năng xã hội của trẻ: Kết quả đánh giá mức độ kỹ năng xã hội của trẻ từ 2020 đến 2023 cho thấy khoảng 70% trẻ đạt mức độ phát triển kỹ năng xã hội từ trung bình đến cao, trong khi 30% còn lại chưa đạt yêu cầu. Tỷ lệ trẻ có kỹ năng hợp tác và giao tiếp đạt trên 65%, kỹ năng kiểm soát xúc cảm đạt khoảng 60%.

  2. Quản lý xây dựng mục tiêu và nội dung chương trình: Việc xây dựng mục tiêu giáo dục phát triển KNXH cho trẻ mẫu giáo tại trường còn thiếu sự đồng bộ và chưa hoàn toàn phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Khoảng 40% giáo viên và cán bộ quản lý đánh giá nội dung chương trình chưa được cập nhật đầy đủ các phương pháp giáo dục tiên tiến.

  3. Phương pháp giáo dục và hình thức tổ chức: 55% giáo viên áp dụng phương pháp trò chơi và thực hành trải nghiệm trong giáo dục KNXH, tuy nhiên việc sử dụng các phương pháp như thảo luận nhóm, đóng vai còn hạn chế. Hình thức tổ chức hoạt động giáo dục chủ yếu là theo lớp và cá nhân, chưa đa dạng hóa nhóm nhỏ hoặc theo sở thích.

  4. Điều kiện thực hiện và phối hợp: Cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi phục vụ phát triển KNXH còn thiếu và chưa đa dạng, chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu thực tế. Công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội được đánh giá ở mức trung bình với 65% phụ huynh tham gia các hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng xã hội.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhận thức và năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên chưa đồng đều, thiếu các chương trình bồi dưỡng chuyên sâu về phát triển KNXH. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như nghiên cứu tại Nhật Bản với mẫu hơn 1.000 trẻ, việc áp dụng các phương pháp nuôi dạy con cái có ảnh hưởng tích cực đến quỹ đạo phát triển KNXH, cho thấy tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp giáo dục. Việc thiếu đa dạng hình thức tổ chức và điều kiện vật chất hạn chế khả năng thực hành và trải nghiệm của trẻ, ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển kỹ năng xã hội. Kết quả khảo sát cũng cho thấy sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình chưa chặt chẽ, trong khi các nghiên cứu trong nước nhấn mạnh vai trò quan trọng của sự phối hợp này trong giáo dục mầm non. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ phát triển kỹ năng xã hội của trẻ theo năm học và bảng thống kê tỷ lệ áp dụng các phương pháp giáo dục của giáo viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên: Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý và phương pháp giáo dục phát triển KNXH, nhằm nâng tỷ lệ giáo viên áp dụng phương pháp tiên tiến lên trên 80% trong vòng 1-2 năm. Chủ thể thực hiện là Phòng Giáo dục và Đào tạo quận phối hợp với trường.

  2. Xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục phát triển KNXH chi tiết theo năm học: Phát triển kế hoạch phù hợp với từng nhóm tuổi, tích hợp các phương pháp giáo dục STEAM, trò chơi, đóng vai nhằm tăng cường trải nghiệm thực tế cho trẻ. Thời gian triển khai trong năm học tiếp theo, do Ban giám hiệu và tổ chuyên môn đảm nhiệm.

  3. Đa dạng hóa hình thức tổ chức hoạt động giáo dục: Kết hợp tổ chức hoạt động theo nhóm nhỏ, nhóm sở thích, cá nhân và toàn lớp để phát huy tối đa năng lực cá nhân và kỹ năng hợp tác của trẻ. Mục tiêu đạt 70% hoạt động được tổ chức đa dạng trong 2 năm tới, do giáo viên chủ nhiệm và tổ chuyên môn thực hiện.

  4. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và phối hợp với gia đình: Đề xuất đầu tư bổ sung đồ dùng, đồ chơi đa dạng phục vụ phát triển KNXH, đồng thời tăng cường tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh qua các buổi họp, hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao sự tham gia của phụ huynh lên 80% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện là Ban giám hiệu, Phòng GD&ĐT và UBND quận.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý hoạt động giáo dục phát triển KNXH, giúp xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động hiệu quả.

  2. Giáo viên mầm non: Tài liệu tham khảo các phương pháp giáo dục phát triển kỹ năng xã hội phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ, hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy và tổ chức hoạt động.

  3. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ vai trò phối hợp với nhà trường trong giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ, từ đó tích cực tham gia và hỗ trợ quá trình phát triển toàn diện của con em mình.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực tiễn, mô hình quản lý và biện pháp quản lý hoạt động giáo dục phát triển KNXH, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo hoặc ứng dụng thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo lại quan trọng?
    Phát triển KNXH giúp trẻ làm chủ cuộc sống, ứng xử phù hợp và giải quyết các tình huống xã hội, tạo nền tảng cho sự phát triển nhân cách và học tập ở các cấp học tiếp theo.

  2. Những phương pháp giáo dục nào hiệu quả trong phát triển KNXH?
    Phương pháp trò chơi, thực hành trải nghiệm, đóng vai, thảo luận nhóm và sử dụng tác phẩm nghệ thuật được đánh giá cao vì kích thích tư duy, cảm xúc và kỹ năng xã hội của trẻ.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục phát triển KNXH?
    Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi, cũng như sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình là các yếu tố quan trọng.

  4. Làm thế nào để tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình?
    Tăng cường tuyên truyền, tổ chức các buổi họp phụ huynh, hoạt động ngoại khóa và xây dựng kênh thông tin liên lạc thường xuyên giúp phụ huynh hiểu và tham gia tích cực vào giáo dục KNXH.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng ở đâu ngoài trường Mầm non Ánh Sao?
    Các biện pháp quản lý và mô hình giáo dục phát triển KNXH có thể áp dụng tại các trường mầm non khác trong quận Hai Bà Trưng và các địa phương có điều kiện tương tự nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo tại trường Mầm non Ánh Sao, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.
  • Phát hiện chính gồm tỷ lệ trẻ phát triển kỹ năng xã hội chưa đồng đều, phương pháp giáo dục và điều kiện thực hiện còn nhiều hạn chế.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, đổi mới phương pháp, đa dạng hình thức tổ chức và cải thiện điều kiện cơ sở vật chất.
  • Các biện pháp được khảo nghiệm và đánh giá có tính khả thi, phù hợp với thực tiễn địa phương.
  • Khuyến nghị triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao chất lượng giáo dục phát triển kỹ năng xã hội, góp phần phát triển toàn diện trẻ mẫu giáo và nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục mầm non.

Hành động tiếp theo là tổ chức các lớp bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch chi tiết và tăng cường phối hợp với gia đình nhằm thực hiện hiệu quả các biện pháp đề xuất. Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên mầm non được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng giáo dục phát triển kỹ năng xã hội cho trẻ.