Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế, việc phát triển chương trình đào tạo (CTĐT) ngành Giáo dục Mầm non giữ vai trò then chốt nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non. Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn, với hơn 20 năm xây dựng và phát triển, đã và đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non. Theo khảo sát với 140 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên và nhà tuyển dụng, nhận thức về phát triển CTĐT còn chưa đồng nhất, trong đó chỉ có khoảng 15,6% cán bộ quản lý và giảng viên áp dụng cách tiếp cận phát triển theo định hướng năng lực. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non tại Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp để nâng cao chất lượng đào tạo. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 8/2017 đến tháng 4/2018, tập trung vào các hoạt động quản lý phát triển CTĐT trình độ cao đẳng tại trường. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc đổi mới CTĐT, góp phần nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên mầm non, đáp ứng nhu cầu xã hội và thị trường lao động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý phát triển chương trình đào tạo, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết quản lý theo chức năng: bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động phát triển CTĐT nhằm đảm bảo hiệu quả và chất lượng đào tạo.
  • Mô hình phát triển CTĐT theo định hướng năng lực: nhấn mạnh việc xây dựng CTĐT dựa trên chuẩn đầu ra, tập trung phát triển năng lực toàn diện cho người học, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và xu thế đổi mới giáo dục.
  • Khái niệm CTĐT và phát triển CTĐT: CTĐT được hiểu là bản thiết kế tổng thể các hoạt động đào tạo, trong khi phát triển CTĐT là quá trình liên tục điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện chương trình để đáp ứng yêu cầu xã hội và thị trường lao động.

Các khái niệm chính bao gồm: chương trình đào tạo, phát triển chương trình đào tạo, quản lý phát triển CTĐT, chuẩn đầu ra, năng lực giáo viên mầm non.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: phân tích, tổng hợp các tài liệu, văn bản pháp luật như Luật Giáo dục 2005, Thông tư số 07/2015/BGDĐT, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về phát triển CTĐT.
  • Phương pháp điều tra giáo dục: khảo sát bằng bảng hỏi với 140 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên, nhà tuyển dụng tại Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn.
  • Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: thu thập ý kiến chuyên sâu từ cán bộ quản lý và giảng viên về thực trạng và quản lý phát triển CTĐT.
  • Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: đánh giá các văn bản quản lý, sản phẩm phát triển chương trình hiện hành của nhà trường.
  • Phương pháp chuyên gia: thu thập ý kiến đánh giá về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.
  • Phương pháp thống kê: xử lý số liệu khảo sát, phân tích tỷ lệ phần trăm, so sánh các nhóm đối tượng.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 10 cán bộ quản lý cấp phòng, 10 cán bộ quản lý cấp khoa, 25 giảng viên, 80 sinh viên và cựu sinh viên, 15 nhà tuyển dụng. Phương pháp chọn mẫu chủ yếu là chọn mẫu thuận tiện và mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về phát triển CTĐT: 55,6% cán bộ quản lý và giảng viên nhận thức phát triển CTĐT là quá trình liên tục hoàn thiện chương trình, 44,4% cho rằng cần làm mới CTĐT, 66,7% đồng ý bổ sung nội dung mới vào CTĐT, 28,9% cho rằng cần xây dựng lại CTĐT hoàn toàn.

  2. Cách tiếp cận phát triển CTĐT: Chỉ có 15,6% cán bộ quản lý và giảng viên áp dụng cách tiếp cận phát triển theo định hướng năng lực, trong khi 44,4% vẫn theo cách tiếp cận nội dung truyền thống và 35,6% theo cách tiếp cận mục tiêu đào tạo.

  3. Quy trình phát triển CTĐT: Trường đã thực hiện các bước xây dựng và cập nhật CTĐT theo quy trình chuẩn, tuy nhiên việc tổ chức lấy ý kiến phản hồi từ các bên liên quan còn hạn chế, ảnh hưởng đến tính cập nhật và phù hợp của chương trình.

  4. Nguồn lực tham gia phát triển CTĐT: Sự tham gia của các bên liên quan như cựu sinh viên, nhà tuyển dụng, chuyên gia giáo dục còn chưa được huy động hiệu quả, dẫn đến thiếu sự phản hồi đa chiều và thực tiễn.

  5. Quản lý hoạt động phát triển CTĐT: Công tác lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động phát triển CTĐT còn nhiều bất cập, đặc biệt là trong việc bồi dưỡng năng lực cán bộ quản lý và giảng viên về phát triển chương trình.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức và cách tiếp cận phát triển CTĐT tại Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn còn chưa đồng bộ, phần lớn vẫn dựa trên cách tiếp cận nội dung và mục tiêu truyền thống, chưa thực sự chuyển sang định hướng năng lực – xu hướng được nhiều quốc gia phát triển áp dụng. Điều này có thể do hạn chế về năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý và giảng viên, cũng như thiếu sự hỗ trợ từ các chính sách và nguồn lực của nhà trường.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc phát triển CTĐT theo định hướng năng lực được đánh giá cao về tính linh hoạt, phù hợp với nhu cầu xã hội và thị trường lao động. Việc chưa áp dụng rộng rãi tại trường có thể ảnh hưởng đến chất lượng đầu ra và khả năng thích ứng của sinh viên với thực tế nghề nghiệp.

Việc huy động nguồn lực và sự tham gia của các bên liên quan còn hạn chế cũng làm giảm hiệu quả của quá trình phát triển CTĐT. Các nhà quản lý cần tăng cường phối hợp với cựu sinh viên, nhà tuyển dụng và chuyên gia để cập nhật chương trình sát với thực tiễn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ các cách tiếp cận phát triển CTĐT, bảng so sánh nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên về các khía cạnh phát triển CTĐT, giúp minh họa rõ nét thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực cho cán bộ quản lý, giảng viên
    Tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu về phát triển CTĐT theo định hướng năng lực, cập nhật kiến thức mới về quản lý giáo dục. Mục tiêu đạt 80% cán bộ quản lý và giảng viên được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với các cơ sở đào tạo uy tín.

  2. Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ với các bên liên quan
    Thiết lập các hội đồng tư vấn gồm cựu sinh viên, nhà tuyển dụng, chuyên gia giáo dục để tham gia đánh giá, góp ý và cập nhật CTĐT định kỳ 6 tháng/lần. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo và Khoa Sư phạm.

  3. Huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất
    Đầu tư nâng cấp phòng học, phòng thực hành, thư viện điện tử và trang thiết bị dạy học hiện đại nhằm hỗ trợ phát triển CTĐT. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý tài chính và Ban Giám hiệu.

  4. Định kỳ rà soát, đánh giá và cập nhật CTĐT
    Thiết lập quy trình đánh giá chất lượng CTĐT dựa trên phản hồi của sinh viên, giảng viên và nhà tuyển dụng, thực hiện ít nhất 1 lần/năm để điều chỉnh kịp thời. Chủ thể thực hiện: Hội đồng khoa học và đào tạo.

  5. Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức đào tạo
    Khuyến khích áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực, học tập trải nghiệm, học theo dự án nhằm phát triển kỹ năng mềm và năng lực thực tiễn cho sinh viên. Chủ thể thực hiện: Khoa Sư phạm và giảng viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường cao đẳng, đại học
    Giúp hiểu rõ về quản lý phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non, từ đó áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo.

  2. Giảng viên và chuyên viên phát triển chương trình đào tạo
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng, cập nhật và quản lý CTĐT hiệu quả, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục.

  3. Sinh viên ngành Quản lý giáo dục và Giáo dục Mầm non
    Hỗ trợ nghiên cứu, học tập về quản lý giáo dục và phát triển chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức về vai trò của CTĐT trong đào tạo giáo viên.

  4. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và cơ quan quản lý nhà nước
    Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp nhằm hỗ trợ các cơ sở đào tạo trong việc phát triển CTĐT đáp ứng nhu cầu xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển chương trình đào tạo ngành Giáo dục Mầm non là gì?
    Phát triển CTĐT là quá trình liên tục điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện chương trình nhằm đáp ứng yêu cầu xã hội và nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non.

  2. Tại sao cần quản lý hoạt động phát triển CTĐT?
    Quản lý giúp tổ chức, điều phối các nguồn lực và hoạt động phát triển CTĐT hiệu quả, đảm bảo chương trình phù hợp với chuẩn đầu ra và nhu cầu thực tiễn.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển CTĐT gồm những gì?
    Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách nhà nước, nhu cầu xã hội, cơ sở vật chất; và yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên và sự phối hợp các bên liên quan.

  4. Cách tiếp cận phát triển CTĐT theo định hướng năng lực có ưu điểm gì?
    Tập trung phát triển năng lực toàn diện cho người học, giúp sinh viên chủ động, sáng tạo và thích ứng tốt với thực tiễn nghề nghiệp, phù hợp với xu thế đổi mới giáo dục hiện nay.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý phát triển CTĐT tại các trường cao đẳng?
    Cần tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cán bộ quản lý, xây dựng cơ chế phối hợp với các bên liên quan, đầu tư cơ sở vật chất và đổi mới phương pháp đào tạo theo chuẩn đầu ra.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động phát triển CTĐT ngành Giáo dục Mầm non tại Trường Cao đẳng Cộng đồng Bắc Kạn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong nhận thức và áp dụng cách tiếp cận phát triển theo định hướng năng lực.
  • Việc huy động nguồn lực và sự tham gia của các bên liên quan chưa hiệu quả, ảnh hưởng đến chất lượng và tính cập nhật của CTĐT.
  • Cần thiết lập các biện pháp đồng bộ như nâng cao năng lực cán bộ quản lý, xây dựng cơ chế phối hợp, đầu tư cơ sở vật chất và đổi mới phương pháp đào tạo.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nhà trường và các cơ sở đào tạo khác tham khảo, áp dụng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển giáo dục.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non – bước đầu tiên cho sự phát triển bền vững của giáo dục mầm non Việt Nam!