Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, xây dựng nông thôn mới (NTM) được xem là một nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, đồng thời thu hẹp khoảng cách phát triển giữa nông thôn và thành thị. Tỉnh Tây Ninh, đặc biệt là huyện biên giới Tân Biên, với dân số khoảng 102.190 người và diện tích tự nhiên 86.097,19 ha, đã và đang triển khai chương trình xây dựng NTM với nhiều thành tựu đáng kể. Tính đến cuối năm 2020, huyện có 06/09 xã đạt chuẩn NTM, đạt tỷ lệ 66,6%, với 149/171 tiêu chí được hoàn thành, tương đương 93% tổng số chỉ tiêu. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước (QLNN) trong xây dựng NTM tại địa phương vẫn còn nhiều hạn chế như sự phối hợp chưa hiệu quả, đội ngũ cán bộ còn thiếu năng lực, và công tác thanh tra, kiểm tra mang tính hình thức.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng QLNN về xây dựng NTM tại huyện Tân Biên trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này trong giai đoạn 2021-2025. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung như quy hoạch xây dựng NTM, huy động nguồn lực, tổ chức bộ máy quản lý, và công tác tuyên truyền vận động nhân dân. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ góp phần làm phong phú cơ sở lý luận về QLNN trong xây dựng NTM mà còn cung cấp tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực phát triển nông thôn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới. Lý thuyết quản lý nhà nước nhấn mạnh vai trò của quyền lực nhà nước trong việc hoạch định, tổ chức và kiểm soát các hoạt động xã hội nhằm đạt mục tiêu phát triển. Lý thuyết phát triển nông thôn mới tập trung vào các tiêu chí đồng bộ về kinh tế, xã hội, văn hóa, môi trường và hệ thống chính trị nhằm xây dựng nông thôn hiện đại, bền vững.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý nhà nước: Hoạt động thực thi quyền lực nhà nước qua các cơ quan hành chính nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội.
  • Nông thôn mới: Khu vực nông thôn có đời sống vật chất, tinh thần được nâng cao, cơ sở hạ tầng đồng bộ, kinh tế phát triển bền vững.
  • Quản lý nhà nước về xây dựng NTM: Hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc hoạch định, tổ chức, kiểm tra và giám sát thực hiện chương trình xây dựng NTM.
  • Huy động nguồn lực: Tập hợp các nguồn lực tài chính, nhân lực, vật chất từ nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân để phục vụ xây dựng NTM.
  • Thanh tra, kiểm tra, giám sát: Các hoạt động nhằm đảm bảo việc thực hiện chính sách xây dựng NTM đúng quy định, hiệu quả và minh bạch.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập số liệu sơ cấp và thứ cấp. Số liệu thứ cấp được tổng hợp từ các báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu nghiên cứu liên quan đến xây dựng NTM và QLNN tại huyện Tân Biên. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát xã hội học với 30 người dân, 20 công chức và 5 chuyên gia, cùng phỏng vấn sâu nhằm thu thập thông tin chi tiết về thực trạng và khó khăn trong công tác quản lý.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh và tổng hợp trên phần mềm Excel. Cỡ mẫu 55 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2020, với mục tiêu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM tăng rõ rệt: Từ năm 2016 đến 2020, huyện Tân Biên có 06/09 xã đạt chuẩn NTM, tăng 5 xã so với năm 2015, đạt tỷ lệ 66,6%. Tổng số tiêu chí đạt được là 149/171, tương đương 93% chỉ tiêu, cho thấy sự tiến bộ trong xây dựng NTM.

  2. Đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội được chú trọng: Giai đoạn 2016-2020, huyện đã đầu tư xây dựng và nâng cấp 270 công trình với tổng vốn gần 954 tỷ đồng, trong đó vốn tỉnh hỗ trợ 625 tỷ đồng, vốn huyện 314 tỷ đồng và xã hội hóa 15 tỷ đồng. Các công trình giao thông, thủy lợi, trường học và văn hóa được cải thiện đáng kể, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

  3. Nguồn lực tài chính và nhân lực còn hạn chế: Mặc dù có sự huy động đa dạng nguồn lực, nhưng ngân sách địa phương còn hạn chế, đội ngũ cán bộ, công chức tại cơ sở chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về trình độ và năng lực quản lý. Khảo sát cho thấy tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn cao chưa đạt mức mong muốn, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai chính sách.

  4. Sự tham gia của người dân và doanh nghiệp chưa đồng đều: Vai trò của cộng đồng dân cư trong xây dựng NTM được nâng cao, tuy nhiên mức độ tham gia và giám sát của người dân còn hạn chế. Doanh nghiệp địa phương tham gia hỗ trợ xây dựng hạ tầng chưa nhiều, ảnh hưởng đến nguồn lực tài chính và tiến độ thực hiện.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy huyện Tân Biên đã đạt được nhiều thành tựu trong xây dựng NTM, đặc biệt là về mặt hạ tầng và tiêu chí xã đạt chuẩn. Sự tăng trưởng kinh tế bình quân trên 8%/năm và tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 0,35% năm 2020 phản ánh hiệu quả của chương trình. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực cán bộ và nguồn lực tài chính là những rào cản lớn.

So sánh với các địa phương như thị xã Tân Uyên (Bình Dương) và huyện Đồng Văn (Hà Giang), Tân Biên cần tăng cường vai trò lãnh đạo, phát huy sự chủ động của người dân và doanh nghiệp, đồng thời đổi mới công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức cộng đồng. Việc áp dụng các mô hình quản lý hiệu quả và tăng cường giám sát xã hội sẽ giúp hạn chế tình trạng lãng phí, tham nhũng trong quá trình xây dựng NTM.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ xã đạt chuẩn NTM qua các năm, bảng tổng hợp nguồn vốn đầu tư theo từng lĩnh vực, và biểu đồ phân bố trình độ cán bộ công chức tại địa phương để minh họa rõ nét các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng quản lý cho cán bộ cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách xây dựng NTM. Mục tiêu đạt 80% cán bộ có trình độ chuyên môn phù hợp trong vòng 2 năm, do UBND huyện phối hợp với các cơ sở đào tạo thực hiện.

  2. Tăng cường huy động và quản lý nguồn lực tài chính: Đẩy mạnh xã hội hóa, kêu gọi doanh nghiệp đầu tư vào hạ tầng nông thôn, đồng thời hoàn thiện cơ chế quản lý, giám sát nguồn vốn để tránh thất thoát. Mục tiêu tăng nguồn vốn xã hội hóa lên 20% trong giai đoạn 2021-2025, do Ban Quản lý xây dựng NTM huyện chủ trì.

  3. Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động nhân dân: Sử dụng đa dạng hình thức truyền thông, tổ chức các buổi đối thoại, hội thảo để nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM. Mục tiêu đạt 90% hộ dân hiểu và đồng thuận với chương trình trong 3 năm tới, do các xã và Ban Chỉ đạo xây dựng NTM thực hiện.

  4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát xã hội: Thiết lập hệ thống giám sát minh bạch, phát huy vai trò của cộng đồng và các tổ chức xã hội trong giám sát việc sử dụng nguồn lực và thực hiện các tiêu chí NTM. Mục tiêu giảm thiểu sai phạm xuống dưới 5% trong các dự án xây dựng NTM, do Thanh tra huyện phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp nâng cao hiểu biết về thực trạng và giải pháp quản lý xây dựng NTM, từ đó cải thiện hiệu quả công tác quản lý và điều hành tại địa phương.

  2. Nhà hoạch định chính sách và các cơ quan ban ngành: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Tân Biên và các vùng tương tự.

  3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo: Là tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo về phát triển nông thôn, quản lý nhà nước và phát triển kinh tế địa phương.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn: Hiểu rõ hơn về cơ chế, chính sách và nhu cầu đầu tư tại địa phương, từ đó có chiến lược hợp tác và phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là gì?
    Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc hoạch định, tổ chức, kiểm tra và giám sát thực hiện chương trình xây dựng NTM nhằm phát triển kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ và bền vững.

  2. Tại sao huyện Tân Biên cần tập trung xây dựng nông thôn mới?
    Huyện Tân Biên là vùng biên giới với nhiều khó khăn về kinh tế và hạ tầng. Xây dựng NTM giúp nâng cao đời sống người dân, phát triển kinh tế, cải thiện hạ tầng và đảm bảo an ninh trật tự, góp phần phát triển bền vững địa phương.

  3. Những khó khăn chính trong công tác quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại Tân Biên là gì?
    Khó khăn gồm hạn chế về nguồn lực tài chính, trình độ và năng lực cán bộ công chức, sự phối hợp giữa các cơ quan chưa hiệu quả, và mức độ tham gia của người dân, doanh nghiệp còn thấp.

  4. Các giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM?
    Các giải pháp gồm nâng cao năng lực cán bộ, huy động và quản lý nguồn lực tài chính, đổi mới công tác tuyên truyền vận động, và tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát xã hội.

  5. Làm thế nào để người dân tham gia tích cực hơn vào xây dựng nông thôn mới?
    Cần tổ chức các hoạt động tuyên truyền, đối thoại, tạo điều kiện cho người dân tham gia giám sát và đóng góp ý kiến, đồng thời minh bạch hóa các hoạt động xây dựng để tạo niềm tin và sự đồng thuận.

Kết luận

  • Huyện Tân Biên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong xây dựng NTM với 66,6% xã đạt chuẩn và 93% chỉ tiêu hoàn thành giai đoạn 2016-2020.
  • Công tác quản lý nhà nước đóng vai trò then chốt trong việc triển khai hiệu quả chương trình xây dựng NTM tại địa phương.
  • Hạn chế về nguồn lực tài chính, năng lực cán bộ và sự tham gia của cộng đồng là những thách thức cần giải quyết.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cán bộ, huy động nguồn lực, đổi mới tuyên truyền và tăng cường giám sát nhằm thúc đẩy xây dựng NTM bền vững giai đoạn 2021-2025.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các nhà quản lý, chính sách và các bên liên quan trong phát triển nông thôn mới tại huyện Tân Biên và các địa phương tương tự.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá liên tục để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo mục tiêu xây dựng huyện Tân Biên trở thành huyện nông thôn mới trong giai đoạn 2021-2025. Các cơ quan quản lý và cộng đồng được khuyến khích phối hợp chặt chẽ để thực hiện thành công chương trình này.