I. Tổng Quan Quản Lý Nhà Nước Về BHXH Quảng Ngãi Hiệu Quả
Bản chất của nhà nước ta là “nhà nước của dân, do dân và vì dân”, hướng tới mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Đảng và Nhà nước nỗ lực xây dựng các định hướng, mục tiêu, chương trình, kế hoạch để đạt được các chỉ số phát triển kinh tế và xã hội, hướng tới lợi ích của nhân dân. Một trong các mục tiêu đó là đảm bảo an sinh xã hội. Với bản chất nhân văn sâu sắc, ASXH nhanh chóng phát triển và được các nước thừa nhận là một trong những quyền cơ bản của con người, là tiêu chí của tiến bộ, bình đẳng và công bằng xã hội, một trong những chỉ báo quan trọng nhất, thể hiện sự văn minh và phát triển của quốc gia.
1.1. Khái niệm và vai trò của BHXH trong hệ thống an sinh
BHXH đóng vai trò trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội. Điều 34, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 xác nhận: “Công dân có quyền được bảo đảm An sinh xã hội”. Nhận thức được vị trí, vai trò trụ cột của bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trong hệ thống chính sách ASXH, Quốc hội nước ta đã thể chế hóa bằng Luật BHXH và Luật BHYT nhằm thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng phát triển BHXH tới mọi người lao động và BHYT toàn dân, hướng tới mục tiêu An sinh xã hội toàn dân. Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị (khóa XI) xác định rõ mục tiêu. Cần tăng nhanh diện bao phủ đối tượng tham gia BHXH, nhất là BHXH tự nguyện; thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân.
1.2. Tính cấp thiết của đề tài quản lý nhà nước BHXH
Thực tiễn cho thấy, những năm gần đây, hoạt động quản lý nhà nước về BHXH dù có nhiều nỗ lực để công tác quản lý đạt hiệu quả, song còn nhiều yếu kém, thách thức, đòi hỏi phải có các giải pháp để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hơn nữa. Để công tác QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh ngày càng hiệu quả hơn, cần phải nghiên cứu một cách cơ bản, cụ thể cả về lý luận và thực tiễn trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp nhằm tăng cường QLNN về BHXH đạt hiệu quả hơn trong giai đoạn hiện nay.
II. Phân Tích Vấn Đề Thách Thức Quản Lý BHXH Quảng Ngãi
Quảng Ngãi là tỉnh thuộc khu vực duyên hải miền trung của Việt Nam, có hệ thống cảng nước sâu Dung Quất. Với lợi thế này, Quảng Ngãi đang chuyển mình mạnh mẽ nhưng đồng thời cũng chịu ảnh hưởng của suy thoái KT toàn cầu, khu vực và trong nước. Công tác QLNN về BHXH trong thời gian qua trên địa bàn tỉnh đã có những kết quả nhất định, tuy vậy, còn không ít bất cập, tồn tại, khó khăn, thách thức trong việc tổ chức thực hiện công tác BHXH, thanh tra, kiểm tra hoạt động BHXH tại các doanh nghiệp.
2.1. Các tồn tại và bất cập trong thực hiện BHXH tại Quảng Ngãi
Các trở ngại đang diễn ra tại Quảng Ngãi, cũng là thực trạng đang diễn ra ở nhiều địa phương khác. Để công tác QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh ngày càng hiệu quả hơn, cần phải nghiên cứu một cách cơ bản, cụ thể cả về lý luận và thực tiễn trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp nhằm tăng cường QLNN về BHXH đạt hiệu quả hơn trong giai đoạn hiện nay.
2.2. Đánh giá về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong công tác QLNN và công tác nghiên cứu lý luận, đã có nhiều công trình, nhiều hội thảo, nhiều tham luận đề cập tới nội dung QLNN về BHXH. Tuy nhiên, thực tiễn luôn phát sinh các vấn đề mới, đòi hỏi các nhà quản lý, hoạch định chính sách cần có các quan điểm về lý luận gắn với các giải pháp mang tính thời sự để giải quyết tốt các vấn đề này.
2.3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn
Mục đích của đề tài là nghiên cứu, phân tích, đánh giá hiện trạng hoạt động bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi và thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh. Nhiệm vụ: Hệ thống hóa và làm rõ thêm cơ sở lý luận về bảo hiểm xã hội và quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi để tìm ra nguyên nhân của một số hạn chế. Đề xuất phương hướng và các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới.
III. Giải Pháp Tăng Cường Quản Lý Nhà Nước BHXH Quảng Ngãi
Từ các khái niệm về BHXH trên, có thể khái quát về BHXH như sau: - BHXH là hệ thống bảo đảm khoản thu nhập thay thế cho người lao động khi người lao động bị mất hoặc giảm thu nhập, thông qua việc hình thành và sử dụng quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia và có sự ủng hộ của Nhà nước.2] - BHXH được chi trả trong các trường hợp người lao động bị giảm hoặc mất thu nhập, chỉ trong các trường hợp: ốm đau; thai sản; tai nạn lao động; bệnh nghề nghiệp; thất nghiệp; hết tuổi lao động; hoặc chết.
3.1. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách về BHXH Quảng Ngãi
- BHXH đã lấy số đông bù số ít và thực hiện chức năng phân phối lại thu nhập theo cả chiều dọc và chiều ngang giữa những người lao động có thu nhập thấp hơn, giữa những người khoẻ mạnh đang làm việc với những người ốm yếu phải nghỉ việc. Nói cách khác, BHXH góp phần đảm bảo sự “thăng bằng” về thu nhập cho người lao động và gia đình họ. Điều này đã góp một phần vào việc thực hiện công bằng xã hội.
3.2. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý BHXH tại Quảng Ngãi
Trong BHXH bao giờ cũng có mối quan hệ ràng buộc chặt chẽ về trách nhiệm phải BHXH và quyền lợi được hưởng các trợ cấp BHXH của người lao động. Đó chính là mối quan hệ BHXH. Mối quan hệ này phát sinh trên cơ sở quan hệ lao động và diễn ra giữa ba bên: bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được BHXH.
IV. Ứng Dụng Công Nghệ Cải Cách Thủ Tục BHXH Quảng Ngãi
Ở Việt Nam, theo quan điểm của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội: BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập đối với người lao động khi họ gặp phải những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm, bằng cách hình thành và sử dụng một quỹ tài chính tập trung do sự đóng góp của người sử dụng lao động và gia đình họ, góp phần đảm bảo an toàn xã hội.
4.1. Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong quản lý BHXH Quảng Ngãi
Mối quan hệ này phát sinh trên cơ sở quan hệ lao động và diễn ra giữa ba bên: bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được BHXH. Hình thức tham gia là hàng tháng đóng góp một khoản tiền, còn gọi là đóng phí BHXH cho bên BHXH theo quy định.
4.2. Cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực BHXH
Bên tham gia có thể chỉ là người sử dụng lao động, người lao động hoặc cả hai. Trong đó, người sử dụng lao động có trách nhiệm phải tham gia để BHXH đối với người lao động mà chính mình sử dụng, người lao động phải tham gia một phần để bảo hiểm cho chính mình.
4.3. Tăng cường tuyên truyền về chính sách BHXH tại Quảng Ngãi
Luật BHXH do Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 20 tháng 11 năm 2014: “Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội”.
V. Kết Quả Nghiên Cứu Đề Xuất Về BHXH Tỉnh Quảng Ngãi
Quảng Ngãi là tỉnh thuộc khu vực duyên hải miền trung của Việt Nam, có hệ thống cảng nước sâu Dung Quất. Với lợi thế này, Quảng Ngãi đang chuyển mình mạnh mẽ nhưng đồng thời cũng chịu ảnh hưởng của suy thoái KT toàn cầu, khu vực và trong nước. Công tác QLNN về BHXH trong thời gian qua trên địa bàn tỉnh đã có những kết quả nhất định, tuy vậy, còn không ít bất cập, tồn tại, khó khăn, thách thức trong việc tổ chức thực hiện công tác BHXH, thanh tra, kiểm tra hoạt động BHXH tại các doanh nghiệp.
5.1. Đánh giá hiệu quả của các giải pháp đã thực hiện
Các trở ngại đang diễn ra tại Quảng Ngãi, cũng là thực trạng đang diễn ra ở nhiều địa phương khác. Để công tác QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh ngày càng hiệu quả hơn, cần phải nghiên cứu một cách cơ bản, cụ thể cả về lý luận và thực tiễn trên địa bàn tỉnh.
5.2. Các kiến nghị và đề xuất cho tương lai
Trong công tác QLNN và công tác nghiên cứu lý luận, đã có nhiều công trình, nhiều hội thảo, nhiều tham luận đề cập tới nội dung QLNN về BHXH. Tuy nhiên, thực tiễn luôn phát sinh các vấn đề mới, đòi hỏi các nhà quản lý, hoạch định chính sách cần có các quan điểm về lý luận gắn với các giải pháp mang tính thời sự để giải quyết tốt các vấn đề này.
VI. Hướng Phát Triển BHXH Bền Vững Tại Tỉnh Quảng Ngãi
Bản chất của nhà nước ta là “nhà nước của dân, do dân và vì dân”, hướng tới mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Đảng và Nhà nước nỗ lực xây dựng các định hướng, mục tiêu, chương trình, kế hoạch để đạt được các chỉ số phát triển kinh tế và xã hội, hướng tới lợi ích của nhân dân. Một trong các mục tiêu đó là đảm bảo an sinh xã hội.
6.1. Tầm quan trọng của an sinh xã hội trong phát triển bền vững
BHXH đóng vai trò trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội. Điều 34, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 xác nhận: “Công dân có quyền được bảo đảm An sinh xã hội”. Nhận thức được vị trí, vai trò trụ cột của bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trong hệ thống chính sách ASXH, Quốc hội nước ta đã thể chế hóa bằng Luật BHXH và Luật BHYT nhằm thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng phát triển BHXH tới mọi người lao động và BHYT toàn dân, hướng tới mục tiêu An sinh xã hội toàn dân.
6.2. Kế hoạch hành động để đạt mục tiêu BHXH toàn dân Quảng Ngãi
Thực tiễn cho thấy, những năm gần đây, hoạt động quản lý nhà nước về BHXH dù có nhiều nỗ lực để công tác quản lý đạt hiệu quả, song còn nhiều yếu kém, thách thức, đòi hỏi phải có các giải pháp để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hơn nữa. Để công tác QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh ngày càng hiệu quả hơn, cần phải nghiên cứu một cách cơ bản, cụ thể cả về lý luận và thực tiễn trên địa bàn tỉnh.
