Quản Lý Nhà Nước Về Khai Thác Và Bảo Vệ Các Công Trình Thủy Lợi Lớn Và Vừa Tại Đắk Lắk

Công trình thủy lợi (CTTL) là các công trình hạ tầng kỹ thuật bao gồm đập, hồ chứa nước, cống, trạm bơm, hệ thống dẫn, chuyển nước, kè, bờ bao thủy lợi và công trình khác phục vụ quản lý, khai thác thủy lợi. CTTL được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm quy mô (lớn, vừa, nhỏ), mục đích sử dụng (tưới tiêu, cấp nước sinh hoạt, công nghiệp), và loại hình công trình (đập, hồ chứa, kênh mương). Việc phân loại CTTL giúp cho công tác quản lý, khai thác và bảo vệ được hiệu quả hơn. Theo Nghị định 67/2018/NĐ-CP, CTTL lớn và vừa được xác định dựa trên các thông số kỹ thuật như chiều cao đập, dung tích hồ chứa, và lưu lượng trạm bơm.

Thủy lợi đóng vai trò then chốt trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là ở một tỉnh nông nghiệp như Đắk Lắk. Hệ thống CTTL đảm bảo nguồn nước tưới ổn định cho cây trồng, giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm. Thủy lợi cũng góp phần quan trọng trong việc phòng chống hạn hán, lũ lụt, và các thiên tai khác. Ngoài ra, thủy lợi còn có vai trò trong việc cải tạo đất, bảo vệ môi trường, và phát triển kinh tế - xã hội nông thôn. Theo nghiên cứu, việc đầu tư vào hệ thống thủy lợi là một trong những yếu tố quan trọng để thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững.

Tình trạng xâm hại CTTL diễn ra khá phổ biến ở Đắk Lắk, bao gồm các hành vi như xây dựng trái phép trên hành lang bảo vệ công trình, xả rác thải gây ô nhiễm nguồn nước, khai thác cát sỏi trái phép, và phá hoại các hạng mục công trình. Việc xử lý các hành vi xâm hại này còn gặp nhiều khó khăn do thiếu nhân lực, trang thiết bị, và sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, chế tài xử phạt còn chưa đủ mạnh để răn đe các đối tượng vi phạm. Theo báo cáo, nhiều vụ việc xâm hại CTTL chưa được xử lý dứt điểm, gây ảnh hưởng đến khả năng vận hành và tuổi thọ của công trình.

Việc quản lý nguồn nước và khai thác tổng hợp từ các CTTL chưa được thực hiện một cách hiệu quả. Nhiều hồ chứa chưa tích đủ nước vào mùa mưa, gây lãng phí nguồn tài nguyên. Việc khai thác mặt nước để nuôi trồng thủy sản chưa được quy hoạch và quản lý chặt chẽ, gây ảnh hưởng đến chất lượng nước và môi trường. Bên cạnh đó, việc sử dụng nước tiết kiệm trong sản xuất nông nghiệp còn hạn chế, gây thất thoát nước và tăng chi phí sản xuất. Cần có giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác nguồn nước từ các CTTL.

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thủy lợi để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của CTTL và trách nhiệm bảo vệ công trình. Đồng thời, cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật, quy định về quản lý, khai thác và bảo vệ CTTL cho phù hợp với tình hình thực tế. Cần có chế tài xử phạt nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm pháp luật về thủy lợi. Việc nâng cao nhận thức và tăng cường pháp chế là yếu tố quan trọng để đảm bảo CTTL được quản lý và bảo vệ hiệu quả.

Cần tăng cường đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng thủy lợi, đặc biệt là các công trình đã xuống cấp, hư hỏng. Đồng thời, cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác quản lý, khai thác và bảo vệ CTTL, như hệ thống giám sát mực nước tự động, hệ thống tưới tiết kiệm nước, và các phần mềm quản lý CTTL. Việc đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng và ứng dụng công nghệ sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thủy lợi và giảm thiểu rủi ro thiên tai.

Mô hình quản lý thủy lợi có sự tham gia của cộng đồng là một giải pháp hiệu quả để nâng cao trách nhiệm của người dân trong việc quản lý, khai thác và bảo vệ CTTL. Theo mô hình này, người dân được tham gia vào quá trình lập kế hoạch, giám sát, và đánh giá hiệu quả hoạt động của CTTL. Đồng thời, người dân cũng được hưởng lợi từ việc sử dụng nước và có trách nhiệm đóng góp kinh phí duy tu, bảo dưỡng công trình. Mô hình này đã được triển khai thành công ở nhiều địa phương và mang lại những kết quả tích cực.

Việc áp dụng các giải pháp tưới tiêu tiết kiệm nước là một giải pháp quan trọng để ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu và khan hiếm nguồn nước. Các giải pháp tưới tiêu tiết kiệm nước bao gồm tưới nhỏ giọt, tưới phun mưa, và tưới thấm. Các giải pháp này giúp giảm thiểu lượng nước sử dụng, tăng năng suất cây trồng, và giảm chi phí sản xuất. Cần khuyến khích người dân áp dụng các giải pháp tưới tiêu tiết kiệm nước cho các cây trồng chủ lực của tỉnh.

Công tác quản lý nhà nước về khai thác và bảo vệ CTTL tại Đắk Lắk đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Cần rút ra những bài học kinh nghiệm từ thực tiễn để tiếp tục hoàn thiện công tác quản lý trong thời gian tới. Các bài học kinh nghiệm bao gồm: tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý, và tăng cường sự tham gia của cộng đồng.

Định hướng phát triển thủy lợi bền vững trong tương lai là tập trung vào việc quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn nước, bảo vệ môi trường, và ứng phó với biến đổi khí hậu. Cần xây dựng các công trình thủy lợi đa mục tiêu, kết hợp giữa tưới tiêu, cấp nước sinh hoạt, và phát điện. Đồng thời, cần khuyến khích người dân sử dụng nước tiết kiệm và áp dụng các giải pháp tưới tiêu tiên tiến. Phát triển thủy lợi bền vững là yếu tố quan trọng để đảm bảo an ninh lương thực và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.