Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực học sinh, việc quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học của nhà trường trở thành một vấn đề cấp thiết. Tại trường Trung học phổ thông Tam Nông, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ, hoạt động này đang được triển khai nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông mới từ năm 2018. Theo báo cáo của ngành, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT và đỗ đại học tại địa phương trong giai đoạn 2015-2018 đạt khoảng 85%, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế trong việc xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với năng lực và nhu cầu của học sinh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học của nhà trường tại trường THPT Tam Nông, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2015-2018, tại trường THPT Tam Nông, với phạm vi bao gồm đội ngũ quản lý, giáo viên và học sinh.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục địa phương trong việc nâng cao chất lượng xây dựng kế hoạch dạy học, góp phần phát triển năng lực học sinh, đồng thời hỗ trợ thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý giáo dục và mô hình phát triển năng lực học sinh. Lý thuyết quản lý giáo dục tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học, bao gồm quyền lực, phối hợp, kiểm tra và đánh giá. Mô hình phát triển năng lực học sinh nhấn mạnh vai trò của kế hoạch dạy học trong việc phát triển kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học: quá trình tổ chức, điều phối các hoạt động nhằm xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.
  • Kế hoạch dạy học: tài liệu hướng dẫn chi tiết nội dung, phương pháp, thời gian và đánh giá trong quá trình dạy học.
  • Năng lực học sinh: khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ để giải quyết các tình huống học tập và thực tiễn.
  • Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông: sự thay đổi về nội dung, phương pháp và tổ chức dạy học nhằm phát triển toàn diện năng lực học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Phiếu điều tra khảo sát ý kiến của 120 giáo viên, 30 cán bộ quản lý và 300 học sinh trường THPT Tam Nông.
  • Phỏng vấn sâu 10 cán bộ quản lý và 15 giáo viên chủ chốt.
  • Tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến quản lý giáo dục và xây dựng kế hoạch dạy học.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, phân tích tần suất, phân tích nội dung phỏng vấn và so sánh kết quả với các tiêu chuẩn quản lý giáo dục hiện hành. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2018.

Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu. Phương pháp phân tích được lựa chọn nhằm đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học còn nhiều hạn chế: Khoảng 65% giáo viên cho biết kế hoạch dạy học chưa được xây dựng đồng bộ, thiếu sự liên kết giữa các môn học. Chỉ 40% kế hoạch được cập nhật theo hướng phát triển năng lực học sinh.

  2. Quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch chưa hiệu quả: 70% cán bộ quản lý thừa nhận việc kiểm tra, đánh giá kế hoạch dạy học chưa thường xuyên và chưa có hệ thống đánh giá rõ ràng. Tỷ lệ giáo viên tham gia xây dựng kế hoạch đạt khoảng 55%.

  3. Đội ngũ giáo viên chưa được đào tạo đầy đủ về xây dựng kế hoạch dạy học theo chương trình mới: Chỉ 35% giáo viên được tập huấn chuyên sâu về xây dựng kế hoạch dạy học phát triển năng lực học sinh.

  4. Học sinh chưa được tham gia phản hồi về kế hoạch dạy học: 80% học sinh cho biết chưa từng được hỏi ý kiến về nội dung và phương pháp dạy học, dẫn đến việc kế hoạch chưa thực sự phù hợp với nhu cầu học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường, cũng như hạn chế về năng lực quản lý và chuyên môn của đội ngũ giáo viên. So với một số nghiên cứu gần đây tại các trường THPT khác trong tỉnh Phú Thọ, tỷ lệ giáo viên được đào tạo chuyên sâu về xây dựng kế hoạch dạy học cũng chỉ đạt khoảng 40%, cho thấy đây là vấn đề chung.

Việc thiếu sự tham gia của học sinh trong quá trình xây dựng kế hoạch dạy học làm giảm tính thực tiễn và hiệu quả của kế hoạch. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên tham gia xây dựng kế hoạch và tỷ lệ học sinh được tham gia phản hồi, giúp minh họa rõ nét sự thiếu đồng bộ trong quản lý.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực quản lý, tăng cường đào tạo giáo viên và xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên về xây dựng kế hoạch dạy học phát triển năng lực học sinh: Triển khai các khóa tập huấn định kỳ hàng năm, tập trung vào kỹ năng xây dựng kế hoạch theo chương trình mới. Chủ thể thực hiện là phòng GD&ĐT phối hợp với nhà trường, thời gian bắt đầu từ năm học 2019-2020.

  2. Xây dựng hệ thống quản lý, kiểm tra và đánh giá kế hoạch dạy học chặt chẽ, minh bạch: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ, đánh giá chất lượng kế hoạch dạy học dựa trên tiêu chí phát triển năng lực học sinh. Nhà trường và ban giám hiệu chịu trách nhiệm thực hiện trong vòng 6 tháng tới.

  3. Tăng cường sự phối hợp giữa các tổ chuyên môn và cán bộ quản lý trong xây dựng kế hoạch: Tổ chức các buổi họp chuyên môn định kỳ để trao đổi, thống nhất nội dung kế hoạch dạy học. Thời gian thực hiện liên tục trong năm học, do tổ trưởng chuyên môn và ban giám hiệu chủ trì.

  4. Khuyến khích sự tham gia của học sinh trong việc phản hồi và góp ý kế hoạch dạy học: Thiết lập kênh phản hồi ý kiến học sinh qua phiếu khảo sát hoặc diễn đàn học tập trực tuyến. Nhà trường phối hợp với giáo viên chủ nhiệm triển khai từ học kỳ II năm học 2018-2019.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường THPT: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và quản lý kế hoạch dạy học hiệu quả, nâng cao chất lượng giáo dục.

  2. Giáo viên các môn học phổ thông: Giúp hiểu rõ vai trò và phương pháp xây dựng kế hoạch dạy học phát triển năng lực học sinh, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo về thực trạng và giải pháp quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học trong bối cảnh đổi mới giáo dục.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học tại các trường phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học là gì?
    Quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học là quá trình tổ chức, điều phối các hoạt động nhằm xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục, đảm bảo phát triển năng lực học sinh.

  2. Tại sao cần xây dựng kế hoạch dạy học phát triển năng lực học sinh?
    Kế hoạch dạy học phát triển năng lực giúp học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển kỹ năng, thái độ cần thiết, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý xây dựng kế hoạch dạy học hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận, đội ngũ giáo viên chưa được đào tạo đầy đủ, thiếu hệ thống kiểm tra đánh giá hiệu quả và sự tham gia hạn chế của học sinh.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học?
    Cần tăng cường đào tạo giáo viên, xây dựng hệ thống quản lý chặt chẽ, phối hợp hiệu quả giữa các tổ chuyên môn và khuyến khích sự tham gia của học sinh trong phản hồi kế hoạch.

  5. Vai trò của học sinh trong xây dựng kế hoạch dạy học là gì?
    Học sinh góp ý giúp kế hoạch dạy học phù hợp hơn với nhu cầu và năng lực thực tế, từ đó nâng cao hiệu quả dạy và học, tạo môi trường học tập tích cực.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học tại trường THPT Tam Nông còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
  • Đội ngũ giáo viên chưa được đào tạo đầy đủ về xây dựng kế hoạch theo chương trình mới, tỷ lệ tham gia xây dựng kế hoạch còn thấp.
  • Hệ thống quản lý, kiểm tra và đánh giá kế hoạch dạy học chưa hiệu quả, thiếu sự tham gia của học sinh trong phản hồi.
  • Cần triển khai các giải pháp đồng bộ như đào tạo giáo viên, xây dựng hệ thống quản lý, tăng cường phối hợp và khuyến khích học sinh tham gia.
  • Nghiên cứu đề xuất lộ trình thực hiện từ năm học 2019-2020 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng kế hoạch dạy học, góp phần đổi mới giáo dục phổ thông tại địa phương.

Để tiếp tục phát triển, nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục cần phối hợp chặt chẽ trong việc triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả thực tiễn nhằm điều chỉnh phù hợp. Hành động ngay hôm nay sẽ góp phần tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển giáo dục bền vững trong tương lai.