Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo theo Nghị quyết số 29/NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, việc nâng cao năng lực dạy học của giáo viên trung học cơ sở (THCS) trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018. Huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương, với 18 trường THCS, quy mô 249 lớp và gần 9.200 học sinh, đang trong quá trình triển khai chương trình GDPT mới. Đội ngũ giáo viên gồm 408 người, trong đó 91,7% đạt chuẩn trình độ, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc nâng cao năng lực dạy học để đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên các trường THCS huyện Cẩm Giàng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn năm học 2019-2020 đến 2021-2022, khảo sát 15 trường THCS với sự tham gia của 10 hiệu trưởng, 30 tổ trưởng chuyên môn và 50 giáo viên.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học, góp phần chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, nâng cao chất lượng giáo dục THCS, đồng thời hỗ trợ hiệu trưởng và các cán bộ quản lý trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng phù hợp với chương trình GDPT 2018.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực cá nhân trong giáo dục. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là tác động có hệ thống, có kế hoạch và mục đích của chủ thể quản lý nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện của hệ thống giáo dục. Quản lý nhà trường là quản lý quá trình dạy học, quản lý con người và các nguồn lực nhằm đạt mục tiêu giáo dục.

  2. Lý thuyết năng lực và bồi dưỡng năng lực: Năng lực dạy học là tổ hợp các thuộc tính tâm lý, kiến thức, kỹ năng và thái độ giúp giáo viên thực hiện hiệu quả hoạt động dạy học. Bồi dưỡng năng lực dạy học là quá trình bổ sung, nâng cao năng lực này thông qua các hoạt động đào tạo, tự học và thực hành.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, năng lực dạy học, bồi dưỡng năng lực dạy học, chương trình GDPT 2018, chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 15 trường THCS huyện Cẩm Giàng, gồm 10 hiệu trưởng, 30 tổ trưởng chuyên môn và 50 giáo viên. Dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, các văn bản pháp luật như Luật Giáo dục 2005, Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, đánh giá thực trạng nhận thức, lập kế hoạch, tổ chức và kiểm tra hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học. Phỏng vấn sâu nhằm thu thập thông tin chi tiết về các vấn đề cốt lõi.

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện khảo sát và thu thập dữ liệu trong giai đoạn năm học 2019-2020 đến 2021-2022, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên: Khoảng 91,7% giáo viên đạt chuẩn trình độ, nhưng chỉ 1,2% có trình độ trên chuẩn. Qua khảo sát, nhiều giáo viên còn hạn chế trong việc tiếp cận chương trình GDPT 2018, đặc biệt về phương pháp dạy học tích cực và ứng dụng công nghệ thông tin. Ví dụ, 28% giáo viên chưa lập kế hoạch sử dụng đa dạng công cụ dạy học, 31,2% chưa áp dụng hiệu quả các phương tiện hỗ trợ.

  2. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về bồi dưỡng năng lực: 100% cán bộ quản lý và 80% giáo viên đánh giá việc lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực là rất cần thiết hoặc cần thiết. Mức độ nhận thức về mục đích bồi dưỡng năng lực dạy học tập trung vào nâng cao chất lượng giáo dục (35,6%) và bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ (41,1%).

  3. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực: Hoạt động lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực được thực hiện tương đối tốt với 98,4% cán bộ quản lý đánh giá tốt hoặc rất tốt. Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp dạy học và sử dụng công cụ đa dạng còn hạn chế, với chỉ 68,8% cán bộ quản lý đánh giá tốt.

  4. Chất lượng học tập học sinh: Tỉ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm tốt tăng từ 78,24% năm 2019-2020 lên 82,12% năm 2021-2022. Tỉ lệ học sinh có học lực giỏi cũng tăng từ 23,31% lên 26,64% trong cùng giai đoạn, phản ánh phần nào hiệu quả của công tác bồi dưỡng giáo viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên tại huyện Cẩm Giàng đã có những bước tiến tích cực, đặc biệt trong nhận thức và lập kế hoạch. Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện và đổi mới phương pháp dạy học còn nhiều hạn chế do ảnh hưởng của trình độ, tuổi tác và điều kiện làm việc của giáo viên.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc bồi dưỡng giáo viên theo hướng phát triển năng lực và phẩm chất là xu hướng chung, nhưng đòi hỏi sự đồng bộ trong quản lý và đầu tư cơ sở vật chất. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng còn hạn chế, cần được tăng cường để nâng cao hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn trình độ, biểu đồ mức độ nhận thức về bồi dưỡng năng lực, bảng so sánh kết quả học lực học sinh qua các năm để minh họa rõ nét hơn về sự tiến bộ và tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực phù hợp: Hiệu trưởng cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học chi tiết, phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường, từng môn học, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian thực hiện: hàng năm, chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và tổ chuyên môn.

  2. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của bồi dưỡng năng lực dạy học trong đổi mới giáo dục. Thời gian: 6 tháng đầu năm học, chủ thể: Phòng GD&ĐT phối hợp với nhà trường.

  3. Chỉ đạo và đổi mới hoạt động chuyên môn: Tăng cường chỉ đạo tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học, trao đổi kinh nghiệm, áp dụng phương pháp dạy học tích cực và công nghệ thông tin. Thời gian: liên tục trong năm học, chủ thể: tổ chuyên môn và Ban giám hiệu.

  4. Kiểm tra, đánh giá hiệu quả bồi dưỡng: Thiết lập hệ thống kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học thông qua dự giờ, đánh giá chuyên môn, khảo sát ý kiến học sinh và phụ huynh. Thời gian: cuối mỗi học kỳ, chủ thể: Ban giám hiệu và tổ chuyên môn.

  5. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị: Tăng cường đầu tư phòng học, thiết bị công nghệ thông tin, tài liệu tham khảo để hỗ trợ giáo viên trong quá trình bồi dưỡng và giảng dạy. Thời gian: kế hoạch 3 năm, chủ thể: chính quyền địa phương và nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng các trường THCS: Nhận diện rõ vai trò, trách nhiệm trong quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực giáo viên, từ đó xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện, phòng GD&ĐT: Sử dụng kết quả nghiên cứu để định hướng chính sách, hỗ trợ và giám sát công tác bồi dưỡng giáo viên trong toàn huyện.

  3. Giáo viên THCS: Hiểu rõ yêu cầu năng lực dạy học theo chương trình GDPT 2018, từ đó chủ động tham gia các hoạt động bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và phát triển đội ngũ giáo viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên THCS lại quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, đổi mới phương pháp dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình GDPT 2018, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển năng lực học sinh.

  2. Hiệu trưởng có vai trò gì trong quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực?
    Hiệu trưởng chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng, đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong toàn trường.

  3. Những khó khăn chính trong công tác bồi dưỡng giáo viên hiện nay là gì?
    Bao gồm hạn chế về trình độ, tuổi tác của giáo viên, thiếu cơ sở vật chất, chưa đổi mới phương pháp dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin, cũng như sự chưa đồng bộ trong quản lý.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng năng lực?
    Thông qua dự giờ, kiểm tra chuyên môn, khảo sát ý kiến học sinh, phụ huynh và đánh giá kết quả học tập, đồng thời theo dõi sự thay đổi trong nhận thức và thái độ của giáo viên.

  5. Các biện pháp đề xuất có tính khả thi như thế nào?
    Khảo nghiệm cho thấy các biện pháp như xây dựng kế hoạch phù hợp, nâng cao nhận thức, chỉ đạo chuyên môn và kiểm tra đánh giá đều được cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá cao về tính cần thiết và khả thi.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học của giáo viên THCS huyện Cẩm Giàng đã đạt được những kết quả tích cực về nhận thức và lập kế hoạch, nhưng còn tồn tại hạn chế trong tổ chức thực hiện và đổi mới phương pháp.
  • Đội ngũ giáo viên cơ bản đáp ứng chuẩn trình độ, nhưng cần nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và ứng dụng công nghệ thông tin để phù hợp với chương trình GDPT 2018.
  • Các biện pháp quản lý đề xuất tập trung vào xây dựng kế hoạch, nâng cao nhận thức, chỉ đạo chuyên môn và kiểm tra đánh giá, được đánh giá cao về tính khả thi.
  • Việc đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị là yếu tố then chốt để hỗ trợ hiệu quả công tác bồi dưỡng.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS tại địa phương.

Next steps: Triển khai các biện pháp quản lý đề xuất, tổ chức tập huấn nâng cao nhận thức, đầu tư cơ sở vật chất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả trong các năm tiếp theo.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng cần chủ động áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, góp phần thực hiện thành công chương trình GDPT 2018.