Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Toán Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Cho Học Sinh Tại Các Trường Trung Học Cơ Sở Huyện Yên Lạc, Tỉnh Vĩnh Phúc

Phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề không mới, nhưng được quan tâm từ những năm 90 của thế kỷ XX và trở thành xu thế giáo dục quốc tế. Giáo dục theo định hướng năng lực (Competency based education) xuất hiện đầu tiên ở Mỹ, tập trung vào khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế. Mô hình này phát triển mạnh vào những năm 70 ở Mỹ và lan rộng ra quốc gia khác, chủ yếu trong lĩnh vực đào tạo nghề. Trong những thập niên gần đây, các nền giáo dục tiến bộ đã đưa mô hình này vào áp dụng trong giáo dục phổ thông và đại học.

Mục tiêu dạy học của chương trình dạy học theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề được mô tả thông qua các nhóm năng lực, nhằm giúp học sinh phát triển các năng lực chung và năng lực riêng biệt. Boyatzis (1982) nhấn mạnh việc thực hiện mô hình dạy học một cách có hệ thống, bao gồm xác định năng lực, phát triển chúng và đánh giá khách quan. Rodger (2001) cho rằng dạy học theo hướng tiếp cận năng lực học tập của học sinh là tập trung vào kết quả học tập, hướng tới những gì người học dự kiến phải làm được. Tác giả Trần Kiểm trong sách "Các vấn đề cơ bản..."

Một số trường THCS trên địa bàn huyện Yên Lạc vẫn còn gặp khó khăn trong tổ chức, quản lý hoạt động dạy học, đặc biệt là trong hoạt động giảng dạy môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Việc triển khai các phương pháp dạy học mới, chú trọng vào phát triển năng lực, còn gặp nhiều thách thức do thiếu nguồn lực, kinh nghiệm và sự chuẩn bị đầy đủ.

Việc tìm và đưa ra những giải pháp phù hợp, khả thi, khắc phục những khó khăn, hạn chế, đảm bảo nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng với yêu cầu đổi mới hiện nay trong dạy học bộ môn Toán là vô cùng cần thiết. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực từ các cấp quản lý, giáo viên và sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng.

Việc bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên môn Toán cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, thông qua các buổi tập huấn, hội thảo chuyên đề, sinh hoạt tổ chuyên môn. Nội dung bồi dưỡng cần tập trung vào các phương pháp dạy học tích cực, dạy học phân hóa, dạy học dự án, dạy học theo chủ đề... Đồng thời, cần tạo điều kiện để giáo viên được tham quan, học hỏi kinh nghiệm từ các trường tiên tiến.

Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán. Các trường cần đầu tư phòng học bộ môn Toán, trang bị đầy đủ các thiết bị thí nghiệm, mô hình trực quan, phần mềm hỗ trợ dạy học, máy chiếu, bảng tương tác... Đồng thời, cần đảm bảo môi trường dạy học an toàn, thân thiện và tạo hứng thú cho học sinh.

Việc xây dựng kế hoạch dạy học cần dựa trên chương trình môn Toán của Bộ GD&ĐT, đồng thời tham khảo ý kiến của giáo viên, học sinh và các chuyên gia giáo dục. Kế hoạch dạy học cần cụ thể, chi tiết, xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, kiểm tra đánh giá... phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện thực tế của trường.

Dạy học theo dự án là phương pháp dạy học tích cực, giúp học sinh chủ động tìm tòi, nghiên cứu và giải quyết các vấn đề thực tiễn liên quan đến môn Toán. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh trong quá trình thực hiện dự án. Kết quả của dự án thường là một sản phẩm cụ thể, có tính ứng dụng cao.

Dạy học hợp tác là phương pháp dạy học trong đó học sinh làm việc theo nhóm để hoàn thành một nhiệm vụ chung. Phương pháp này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng giải quyết xung đột... Đồng thời, giúp học sinh hiểu sâu hơn về kiến thức và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình học tập.

Dạy học giải quyết vấn đề là phương pháp dạy học trong đó giáo viên đưa ra các tình huống có vấn đề, yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức môn Toán để giải quyết. Phương pháp này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng tư duy logic, kỹ năng phân tích, đánh giá, kỹ năng sáng tạo... Đồng thời, giúp học sinh thấy được tính ứng dụng của môn Toán trong cuộc sống.

Sử dụng nhiều hình thức đánh giá khác nhau như bài kiểm tra trên lớp, bài tập về nhà, bài tập nhóm, thuyết trình, dự án nghiên cứu, tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng. Điều này giúp có cái nhìn toàn diện về năng lực của học sinh.

Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chi tiết, rõ ràng và phù hợp với mục tiêu của bài học. Các tiêu chí này nên bao gồm khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và khả năng hợp tác.

Phản hồi kết quả đánh giá cho học sinh một cách nhanh chóng, chi tiết và mang tính xây dựng. Khuyến khích học sinh tự đánh giá bản thân và tìm ra những điểm cần cải thiện. Sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh phương pháp dạy học và hỗ trợ học sinh một cách hiệu quả.

Cần có sự chỉ đạo sát sao từ Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS trong việc triển khai chương trình môn Toán theo hướng phát triển năng lực. Đồng thời, cần tạo điều kiện để các trường được tự chủ, sáng tạo trong việc xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với điều kiện thực tế.

Gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ học sinh học tập môn Toán. Cần tạo điều kiện để phụ huynh được tham gia vào các hoạt động của nhà trường, được tìm hiểu về chương trình dạy học, được chia sẻ kinh nghiệm dạy học với giáo viên. Đồng thời, cần huy động các nguồn lực từ cộng đồng để đầu tư cho giáo dục.

Môi trường giáo dục có vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực cho học sinh. Cần xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, tích cực, tạo điều kiện để học sinh được tự do bày tỏ ý kiến, được tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, được khám phá và phát triển bản thân. Đồng thời, cần đảm bảo an toàn cho học sinh cả về thể chất và tinh thần.