Tổng quan nghiên cứu

Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ đóng vai trò nền tảng trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và quốc gia. Tại tỉnh Tây Ninh, giai đoạn 2016-2019, công tác đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ ngân sách nhà nước (NSNN) đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao khả năng đi lại, thúc đẩy giao lưu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương. Tuy nhiên, Tây Ninh vẫn là tỉnh nghèo với thu ngân sách thấp, trong đó ngân sách Trung ương cấp bổ sung chiếm khoảng 60%, dẫn đến nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ NSNN còn hạn chế, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông đường bộ.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ NSNN tại Tây Ninh, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2016-2019. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ do tỉnh Tây Ninh quản lý, bao gồm các loại đường tỉnh, huyện, xã và đô thị.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong bối cảnh Tây Ninh đang đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời đối mặt với thách thức về nguồn vốn và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công. Việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước sẽ góp phần giảm thất thoát, lãng phí, đảm bảo sử dụng vốn NSNN hiệu quả, thúc đẩy phát triển bền vững kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Xem quản lý nhà nước là hoạt động tổ chức, điều hành có hệ thống nhằm sử dụng các công cụ chính sách, pháp luật để tác động đến các chủ thể tham gia đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

  • Lý thuyết quản lý đầu tư xây dựng cơ bản: Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ là quá trình sử dụng vốn để xây dựng, cải tạo, mở rộng các công trình đường bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải và phát triển kinh tế. Quản lý đầu tư bao gồm các khâu: quy hoạch, lập dự án, phân bổ vốn, thi công, giám sát, thanh toán và quyết toán vốn.

Các khái niệm chính bao gồm: kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng, phân cấp quản lý đầu tư, và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp thu thập dữ liệu thứ cấp và phân tích định lượng, định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Báo cáo thống kê, tổng hợp về đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ NSNN của các cơ quan quản lý nhà nước tỉnh Tây Ninh như Cục Thống kê, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Giao thông vận tải, Thanh tra tỉnh, các Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp quy nạp, diễn dịch để hệ thống hóa lý luận; phương pháp thống kê mô tả, so sánh để đánh giá thực trạng; phân tích SWOT để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong quản lý đầu tư; phương pháp dự báo để đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung phân tích các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ do tỉnh Tây Ninh quản lý trong giai đoạn 2016-2019, bao gồm các dự án nhóm A, B, C theo phân loại dự án đầu tư công.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến 2019, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiện trạng đầu tư và quản lý vốn: Giai đoạn 2016-2019, tỷ trọng vốn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ chiếm khoảng 25-30% tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản của tỉnh Tây Ninh. Nhiều dự án giao thông đường bộ đã hoàn thành, góp phần nâng cao khả năng kết nối và phát triển kinh tế địa phương.

  2. Hạn chế trong quản lý nhà nước: Công tác quản lý đầu tư còn tồn tại nhiều hạn chế như quy hoạch chưa đồng bộ, kế hoạch vốn phân tán, dàn trải; năng lực bộ máy quản lý chưa đáp ứng yêu cầu; tình trạng thất thoát, lãng phí vốn đầu tư còn xảy ra. Tỷ lệ dự án chậm tiến độ chiếm khoảng 15-20%, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

  3. Phân cấp quản lý chưa rõ ràng: Việc phân cấp quản lý đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ NSNN còn chưa đồng bộ, dẫn đến chồng chéo trách nhiệm giữa các cơ quan, gây khó khăn trong phối hợp và giám sát.

  4. Nguồn vốn đầu tư hạn chế và chưa đa dạng: Tây Ninh phụ thuộc lớn vào nguồn vốn NSNN, trong đó ngân sách Trung ương cấp bổ sung chiếm khoảng 60%. Việc huy động các nguồn vốn ngoài ngân sách, đặc biệt là hợp tác công – tư (PPP), còn hạn chế, làm tăng áp lực lên ngân sách địa phương.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc quy hoạch đầu tư chưa sát thực tế, kế hoạch vốn chưa phù hợp với khả năng cân đối ngân sách, bộ máy quản lý còn thiếu năng lực chuyên môn và kinh nghiệm. So với một số tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Tây Ninh còn chậm trong việc áp dụng các cơ chế quản lý hiện đại và đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ trọng vốn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ so với tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua các năm, bảng thống kê tiến độ dự án và biểu đồ phân bổ nguồn vốn đầu tư theo từng loại dự án. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét hiệu quả và tồn tại trong công tác quản lý đầu tư.

Việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ sẽ góp phần giảm thất thoát, nâng cao chất lượng công trình, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho tỉnh Tây Ninh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý nhà nước: Rà soát, điều chỉnh và bổ sung các văn bản pháp luật, quy định liên quan đến quản lý đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ NSNN nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, minh bạch. Thời gian thực hiện: 1-2 năm. Chủ thể: UBND tỉnh phối hợp với các sở ngành liên quan.

  2. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch và kế hoạch đầu tư: Tăng cường công tác quy hoạch đầu tư đồng bộ, sát thực tế, đảm bảo phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Tạo điều kiện cho người dân và các bên liên quan tham gia giám sát quy hoạch, kế hoạch đầu tư. Thời gian: liên tục, ưu tiên giai đoạn 2021-2025. Chủ thể: Sở Giao thông vận tải, Sở Kế hoạch và Đầu tư.

  3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao năng lực cán bộ quản lý: Tái cấu trúc bộ máy quản lý đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, phân cấp rõ ràng, nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý cho cán bộ. Thời gian: 2-3 năm. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Nội vụ, các cơ quan quản lý đầu tư.

  4. Thực hiện nghiêm minh các quy định trong quá trình đầu tư: Tăng cường kiểm tra, giám sát từ khâu đấu thầu đến quyết toán vốn đầu tư, xử lý nghiêm các vi phạm để giảm thất thoát, lãng phí. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Thanh tra tỉnh, Sở Tài chính, các cơ quan chức năng.

  5. Đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư và tăng cường hợp tác công – tư (PPP): Khuyến khích thu hút các nguồn vốn ngoài ngân sách, phát triển các hình thức hợp tác công – tư để giảm áp lực ngân sách nhà nước. Thời gian: 3-5 năm. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư.

  6. Duy trì công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát thường xuyên: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, minh bạch, đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn đầu tư. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Thanh tra tỉnh, các cơ quan quản lý dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước địa phương: Giúp nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, hoàn thiện chính sách và tổ chức bộ máy quản lý.

  2. Các nhà hoạch định chính sách và lập kế hoạch đầu tư: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng quy hoạch, kế hoạch đầu tư phù hợp với điều kiện thực tế và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản lý đầu tư công: Là tài liệu tham khảo về lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông.

  4. Các nhà thầu, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn xây dựng: Hiểu rõ hơn về quy trình quản lý, các yêu cầu pháp lý và tiêu chuẩn trong đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ NSNN.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ là gì?
    Quản lý nhà nước là hoạt động tổ chức, điều hành có hệ thống của các cơ quan nhà nước nhằm sử dụng các công cụ chính sách, pháp luật để đảm bảo đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ ngân sách nhà nước đạt hiệu quả, chất lượng cao.

  2. Tại sao đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ lại quan trọng đối với tỉnh Tây Ninh?
    Đây là nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao khả năng kết nối vùng, tạo điều kiện thuận lợi cho vận tải, giao thương và phát triển các ngành kinh tế địa phương.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ tại Tây Ninh là gì?
    Bao gồm quy hoạch chưa đồng bộ, kế hoạch vốn phân tán, năng lực quản lý hạn chế, tình trạng thất thoát, lãng phí vốn và nguồn vốn đầu tư hạn chế, phụ thuộc nhiều vào ngân sách Trung ương.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ?
    Cần hoàn thiện cơ chế chính sách, nâng cao chất lượng quy hoạch, tổ chức bộ máy quản lý, thực hiện nghiêm minh quy trình đầu tư, đa dạng hóa nguồn vốn và tăng cường giám sát, thanh tra.

  5. Nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước có vai trò như thế nào trong đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông?
    Nguồn vốn ngoài ngân sách, đặc biệt là hợp tác công – tư (PPP), giúp giảm áp lực ngân sách nhà nước, tăng cường nguồn lực đầu tư, nâng cao hiệu quả và chất lượng công trình.

Kết luận

  • Đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ ngân sách nhà nước là yếu tố then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2016-2019.
  • Công tác quản lý nhà nước còn tồn tại nhiều hạn chế như quy hoạch chưa đồng bộ, kế hoạch vốn phân tán, năng lực quản lý hạn chế và nguồn vốn đầu tư hạn chế.
  • Luận văn đã đề xuất 6 giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ từ NSNN tại Tây Ninh.
  • Việc thực hiện các giải pháp này cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, nhà đầu tư và cộng đồng trong giai đoạn 2021-2025.
  • Kêu gọi các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và các bên liên quan áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả đầu tư công, góp phần phát triển bền vững kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ tại Tây Ninh.