Quản Lý Chất Thải Rắn Sinh Hoạt: Nghiên Cứu Tại Huyện Kỳ Sơn, Tỉnh Hòa Bình

Theo Nghị định 38/2015/NĐ-CP, chất thải rắn là chất thải ở thể rắn hoặc sệt từ quá trình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt. Chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) là chất thải rắn phát sinh trong sinh hoạt của cá nhân, hộ gia đình, nơi công cộng, khu chung cư, cơ quan hành chính và từ công tác nạo vét cống rãnh. CTRSH bao gồm kim loại, sành sứ, thủy tinh, gạch, ngói vỡ, đất đá, cao su, chất dẻo, thực phẩm dư thừa, xương động vật, tre gỗ, lông gà, lông vịt, xác động vật, rơm, rạ. Phân loại CTRSH theo nguồn gốc hình thành bao gồm chất thải thực phẩm, chất thải từ đường phố. Theo thành phần vật lý, hóa học, CTRSH được chia thành rác vô cơ (khô), rác hữu cơ (ướt) và chất thải nguy hại.

Thành phần vật lý, hóa học của CTRSH rất khác nhau phụ thuộc vào từng vùng, địa phương, vào các mùa khí hậu trong năm, vào điều kiện kinh tế và nhiều yếu tố khác. Thành phần CTRSH ở mỗi khu vực khác nhau đều có tỉ lệ khác nhau.Nhưng nhìn chung thành phần rác thải sinh hoạt chủ yếu ở nước ta là rác thực phẩm chiếm tỉ lệ khoảng 61 - 86 %, còn hầu hết các thành phần còn lại chiếm một tỉ lệ không cao lắm và một phần được thu gom, phân loại để tái sinh, tái chế. Thành phần của rác thải rất khác nhau tùy thuộc tùng địa phương, tính chất tiêu dùng, điều kiện kinh tế và nhiều yếu tố khác.

Nguồn gốc phát sinh chất thải rắn sinh hoạt tại Kỳ Sơn chủ yếu từ các hộ gia đình, chợ, trường học, bệnh viện và các cơ sở sản xuất kinh doanh. Thành phần chất thải rắn sinh hoạt bao gồm rác thải hữu cơ (thực phẩm thừa, rau quả, lá cây), rác thải vô cơ (nhựa, kim loại, thủy tinh) và các loại rác thải khác. Bảng 2 trong tài liệu gốc cung cấp thông tin chi tiết về thành phần chất thải rắn sinh hoạt tại huyện Kỳ Sơn. Việc xác định rõ nguồn gốc và thành phần rác thải là cơ sở quan trọng để xây dựng các giải pháp quản lý phù hợp.

Công tác thu gom rác thải sinh hoạt tại Kỳ Sơn hiện nay chủ yếu do các đội vệ sinh môi trường thực hiện. Tuy nhiên, phạm vi thu gom còn hạn chế, đặc biệt ở các khu vực vùng sâu, vùng xa. Phương pháp xử lý rác thải chủ yếu là chôn lấp, gây ra nhiều vấn đề về ô nhiễm môi trường. Bảng 3 trong tài liệu gốc cho thấy các giải pháp hiện đang áp dụng với từng thành phần chất thải. Việc đầu tư vào các công nghệ xử lý rác thải tiên tiến như đốt rác thải phát điện hoặc sản xuất phân bón compost là cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Việc xử lý rác thải bằng phương pháp chôn lấp gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường, bao gồm ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí và ô nhiễm đất. Nước rỉ rác từ các bãi chôn lấp có thể thấm vào nguồn nước ngầm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Khí thải từ quá trình phân hủy rác thải gây ô nhiễm không khí và góp phần vào biến đổi khí hậu. Ngoài ra, các bãi chôn lấp rác thải còn chiếm diện tích đất lớn và gây mất mỹ quan đô thị.

Cần hoàn thiện hệ thống quản lý chất thải rắn sinh hoạt tại Kỳ Sơn bằng cách tăng cường năng lực cho các cơ quan quản lý, xây dựng quy chế phối hợp giữa các bên liên quan và ban hành các chính sách khuyến khích phân loại rác thải tại nguồn. Việc thành lập các đội tự quản vệ sinh môi trường là một giải pháp hiệu quả để nâng cao vai trò của cộng đồng trong quản lý môi trường. Cần có cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của hệ thống quản lý rác thải để kịp thời điều chỉnh và cải thiện.

Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của rác thải và tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường là một giải pháp quan trọng để thay đổi hành vi của cộng đồng. Các hình thức tuyên truyền cần đa dạng và phù hợp với từng đối tượng, bao gồm tổ chức các buổi nói chuyện, phát tờ rơi, chiếu phim và sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng. Cần khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động tái chế rác thải và sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Cần đầu tư vào các công nghệ xử lý rác thải sinh hoạt tiên tiến như đốt rác thải phát điện, sản xuất phân bón compost và khí biogas. Các công nghệ này không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải chôn lấp mà còn tạo ra các sản phẩm có giá trị kinh tế. Việc lựa chọn công nghệ xử lý rác thải cần phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương và đảm bảo các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường.

Xây dựng và triển khai mô hình phân loại rác thải tại nguồn hiệu quả, khuyến khích người dân phân loại rác thải thành các loại khác nhau như rác thải hữu cơ, rác thải vô cơ và rác thải tái chế. Cung cấp các thùng chứa rác thải có màu sắc và ký hiệu khác nhau để người dân dễ dàng phân biệt. Tổ chức các buổi tập huấn hướng dẫn người dân cách phân loại rác thải đúng cách. Xây dựng cơ chế thu gom và xử lý riêng cho từng loại rác thải.

Thực hiện các biện pháp giảm thiểu rác thải sinh hoạt, khuyến khích người dân sử dụng các sản phẩm có thể tái sử dụng và hạn chế sử dụng các sản phẩm dùng một lần. Tăng cường kiểm tra và xử lý các hành vi xả rác thải bừa bãi. Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường và sử dụng các vật liệu tái chế.

Thường xuyên đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý rác thải đã triển khai để kịp thời điều chỉnh và cải thiện. Sử dụng các chỉ số đánh giá như tỉ lệ thu gom rác thải, tỉ lệ phân loại rác thải tại nguồn, lượng rác thải chôn lấp và mức độ ô nhiễm môi trường. Thu thập ý kiến phản hồi từ cộng đồng để đánh giá mức độ hài lòng của người dân về công tác quản lý rác thải.

Tiếp tục đầu tư vào các công nghệ xử lý rác thải tiên tiến và thân thiện với môi trường. Xây dựng các nhà máy xử lý rác thải có công suất phù hợp với lượng rác thải phát sinh. Khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào quá trình xử lý rác thải và tạo ra các sản phẩm từ rác thải. Tăng cường hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và tiếp cận các công nghệ quản lý rác thải tiên tiến.