Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết 29/NQ-TW và Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018, việc bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm (HĐTN) và hướng nghiệp cho giáo viên trung học cơ sở (THCS) trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Tại huyện An Dương, thành phố Hải Phòng, với quy mô 16 trường THCS và hơn 560 giáo viên, việc tổ chức bồi dưỡng năng lực này còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới chương trình. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp cho giáo viên THCS huyện An Dương theo chương trình GDPT 2018, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp cho giáo viên.

Nghiên cứu tập trung vào năm học 2023-2024, khảo sát đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên tại 8 trường THCS tiêu biểu trên địa bàn huyện. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trải nghiệm và hướng nghiệp, đồng thời hỗ trợ thực hiện thành công chương trình GDPT 2018 tại địa phương. Các chỉ số quan trọng như tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn đào tạo đạt 95,1%, tỷ lệ giáo viên có trình độ thạc sĩ chiếm 6,7%, cùng với kết quả khảo sát nhu cầu bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp được phân tích chi tiết trong nghiên cứu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, phát triển năng lực giáo viên và tổ chức hoạt động trải nghiệm trong giáo dục phổ thông. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  1. Lý thuyết phát triển năng lực giáo viên: Theo đó, năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính tâm lý cá nhân cho phép giáo viên thực hiện thành công các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh. Lý thuyết nhấn mạnh vai trò của bồi dưỡng liên tục để cập nhật và hoàn thiện năng lực này.

  2. Mô hình quản lý bồi dưỡng giáo viên: Bao gồm các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và đánh giá kết quả bồi dưỡng. Mô hình này được áp dụng để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp cho giáo viên THCS.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: bồi dưỡng giáo viên, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, quản lý hoạt động bồi dưỡng, chương trình GDPT 2018, và năng lực phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát thực trạng tại 8 trường THCS huyện An Dương, với tổng số khoảng 560 giáo viên và 32 cán bộ quản lý. Dữ liệu được thu thập qua phiếu hỏi, phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và giáo viên, cùng với tài liệu pháp luật, văn bản hướng dẫn của Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT Hải Phòng.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Excel để xử lý số liệu, tính toán tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình và phân tích định tính từ phỏng vấn sâu. Phân tích so sánh thực trạng với yêu cầu chương trình GDPT 2018 để xác định khoảng cách năng lực và nhu cầu bồi dưỡng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2023-2024, bắt đầu từ khảo sát nhu cầu, thu thập dữ liệu, phân tích kết quả và đề xuất biện pháp quản lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp của giáo viên THCS: Khoảng 87% giáo viên đạt chuẩn đào tạo, nhưng chỉ 6,7% có trình độ thạc sĩ, phản ánh hạn chế về trình độ chuyên môn sâu. Hơn 70% giáo viên chưa được đào tạo chuyên sâu về tổ chức HĐTN, hướng nghiệp theo chương trình GDPT 2018, dẫn đến việc tổ chức hoạt động còn mang tính hình thức, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân.

  2. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp: Phòng GD&ĐT huyện An Dương đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tổ chức các lớp tập huấn và sinh hoạt chuyên môn, tuy nhiên việc chỉ đạo, giám sát và đánh giá kết quả bồi dưỡng còn chưa đồng bộ. Tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng đạt khoảng 65%, trong đó hình thức bồi dưỡng trực tuyến chiếm 40%, bồi dưỡng tập trung chiếm 60%.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng: Cơ sở vật chất, tài chính và chính sách hỗ trợ giáo viên còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN chưa đồng đều, trong khi năng lực ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên còn yếu, làm giảm hiệu quả bồi dưỡng trực tuyến.

  4. Nhu cầu bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp: Khoảng 85% giáo viên mong muốn được bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN, đặc biệt về kỹ năng thiết kế kế hoạch, phương pháp dạy học tích cực và ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức hoạt động trải nghiệm.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự chênh lệch giữa yêu cầu đổi mới chương trình GDPT 2018 và thực trạng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp của giáo viên THCS huyện An Dương. Việc bồi dưỡng hiện nay chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu, do hạn chế về nguồn lực, phương pháp tổ chức và nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, yếu tố quản lý bồi dưỡng đóng vai trò quyết định đến hiệu quả nâng cao năng lực giáo viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng theo hình thức, bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng và biểu đồ nhu cầu bồi dưỡng theo từng nội dung chuyên môn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp theo nhu cầu thực tế: Phòng GD&ĐT cần phối hợp với các trường THCS khảo sát định kỳ nhu cầu bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch chi tiết với mục tiêu rõ ràng, đảm bảo phù hợp với yêu cầu chương trình GDPT 2018. Thời gian thực hiện: năm học 2024-2025.

  2. Tăng cường chỉ đạo và giám sát hoạt động bồi dưỡng: Trưởng phòng GD&ĐT và hiệu trưởng các trường cần phân công rõ trách nhiệm, tổ chức các đoàn kiểm tra, đánh giá định kỳ hiệu quả bồi dưỡng, đồng thời xây dựng tiêu chí đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN. Thời gian thực hiện: liên tục trong các năm học.

  3. Phát triển đội ngũ báo cáo viên và giáo viên cốt cán: Lựa chọn, đào tạo đội ngũ báo cáo viên có chuyên môn sâu về HĐTN, hướng nghiệp và kỹ năng bồi dưỡng giáo viên, đồng thời xây dựng cộng đồng học tập hỗ trợ giáo viên tự bồi dưỡng. Thời gian thực hiện: 6 tháng đầu năm 2024.

  4. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực: Đảm bảo cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ thông tin, tài chính và chính sách hỗ trợ giáo viên tham gia bồi dưỡng. Phối hợp với các ban ngành địa phương để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động bồi dưỡng. Thời gian thực hiện: năm học 2024-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện, phòng GD&ĐT: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và quản lý kế hoạch bồi dưỡng giáo viên, nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục địa phương.

  2. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường THCS: Áp dụng các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp cho giáo viên tại trường, nâng cao chất lượng giáo dục trải nghiệm.

  3. Giáo viên THCS: Hiểu rõ yêu cầu năng lực tổ chức HĐTN theo chương trình GDPT 2018, từ đó chủ động tham gia các hoạt động bồi dưỡng và tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực chuyên môn.

  4. Nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục: Tham khảo các kết quả nghiên cứu thực tiễn và đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên THCS?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng tổ chức HĐTN theo yêu cầu đổi mới chương trình GDPT 2018, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và phát triển năng lực học sinh.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên THCS?
    Phương pháp kết hợp giữa bồi dưỡng trực tiếp, trực tuyến và tự học, cùng với thảo luận nhóm, nghiên cứu tình huống giúp phát huy tính chủ động và sáng tạo của giáo viên.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN?
    Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, sự phối hợp giữa các bên liên quan, cùng với điều kiện cơ sở vật chất và chính sách hỗ trợ giáo viên là những yếu tố quyết định.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên?
    Đánh giá dựa trên tiêu chí năng lực đạt được, kết quả thực hành tổ chức HĐTN tại trường, phản hồi từ giáo viên và học sinh, cùng với các công cụ đánh giá định lượng và định tính.

  5. Giáo viên có thể tự bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN như thế nào?
    Giáo viên có thể tự học qua tài liệu hướng dẫn, tham gia cộng đồng học tập trực tuyến, nghiên cứu bài học, dự giờ đồng nghiệp và sử dụng các nguồn tài nguyên số trên mạng internet.

Kết luận

  • Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp của giáo viên THCS huyện An Dương còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT 2018.
  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp hiện nay chưa đồng bộ, cần tăng cường chỉ đạo, giám sát và đánh giá hiệu quả.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan như cơ sở vật chất, chính sách hỗ trợ, nhận thức cán bộ quản lý và năng lực ứng dụng CNTT của giáo viên ảnh hưởng lớn đến hiệu quả bồi dưỡng.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng gồm xây dựng kế hoạch phù hợp, phát triển đội ngũ báo cáo viên, huy động nguồn lực và tăng cường giám sát thực hiện.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc nâng cao năng lực tổ chức HĐTN, hướng nghiệp cho giáo viên THCS, góp phần thực hiện thành công chương trình GDPT 2018 tại địa phương.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần nhanh chóng triển khai các biện pháp đề xuất để nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.