Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo Nghị quyết số 29/NQ-TW (2013) và Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội, việc phát triển năng lực người học trở thành mục tiêu trọng tâm. Môn Toán tại các trường trung học cơ sở (THCS) giữ vai trò then chốt trong việc hình thành năng lực tư duy, giải quyết vấn đề và ứng dụng kiến thức toán học vào thực tiễn. Tuy nhiên, thực trạng bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy môn Toán theo hướng phát triển năng lực người học tại các trường THCS thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy môn Toán theo hướng phát triển năng lực người học tại 6 trường THCS cụm 1, thành phố Phủ Lý trong năm học 2021-2023, đồng thời đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả bồi dưỡng. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ đội ngũ giáo viên THCS nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 128 cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên dạy Toán tại các trường THCS Tiên Hiệp, Tiên Hải, Tiên Tân, Kim Bình, Lương Khánh Thiện và Trần Phú. Qua đó, nghiên cứu góp phần cải thiện chất lượng giáo dục môn Toán, thúc đẩy phát triển năng lực người học, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, phát triển năng lực người học và bồi dưỡng giáo viên. Hai khung lý thuyết chính bao gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý được hiểu là quá trình có tổ chức, có mục tiêu nhằm phối hợp các nguồn lực để đạt được mục tiêu giáo dục. Các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra được vận dụng để quản lý hoạt động bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy.

  2. Mô hình phát triển năng lực người học: Dựa trên định hướng phát triển năng lực trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, năng lực người học được hiểu là khả năng vận dụng tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ để giải quyết các tình huống thực tiễn. Năng lực toán học gồm năng lực tư duy, lập luận, mô hình hóa, giải quyết vấn đề, giao tiếp và sử dụng công cụ học toán.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: bồi dưỡng giáo viên, kỹ năng thiết kế kế hoạch bài dạy, kỹ năng thực hiện kế hoạch bài dạy, quản lý bồi dưỡng, năng lực người học, kế hoạch bài dạy.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 128 cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên dạy Toán tại 6 trường THCS cụm 1, thành phố Phủ Lý. Dữ liệu được thu thập qua phiếu khảo sát, phỏng vấn và quan sát thực tế.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp thuận tiện và ngẫu nhiên trong phạm vi cụm trường nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đại diện.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS và Microsoft Excel để xử lý số liệu thống kê, tính toán điểm trung bình, tỷ lệ phần trăm và xây dựng biểu đồ minh họa. Phân tích định tính được thực hiện qua phỏng vấn và tổng hợp ý kiến chuyên gia.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2021-2022 và 2022-2023, bao gồm các giai đoạn khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm tính khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy: 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng này trong đổi mới dạy học môn Toán. Tuy nhiên, khoảng 15% còn chưa thực sự quan tâm hoặc chưa hiểu đúng về mục tiêu phát triển năng lực người học.

  2. Thực trạng nội dung và phương pháp bồi dưỡng: 70% giáo viên cho biết nội dung bồi dưỡng chưa thực sự phù hợp với nhu cầu thực tế, còn mang tính lý thuyết nhiều hơn thực hành. Phương pháp bồi dưỡng chủ yếu là tập trung truyền đạt, thiếu các hoạt động tương tác, trao đổi kinh nghiệm.

  3. Hình thức bồi dưỡng và kiểm tra đánh giá: 60% giáo viên tham gia bồi dưỡng theo hình thức tập trung tại trường hoặc cụm trường, còn lại là bồi dưỡng từ xa hoặc tự bồi dưỡng. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng chưa được thực hiện nghiêm túc, thiếu công khai và chưa gắn với chính sách khen thưởng.

  4. Quản lý bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy: 75% cán bộ quản lý đánh giá công tác quản lý còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc lập kế hoạch bồi dưỡng, phân công nhiệm vụ và kiểm tra giám sát. Các yếu tố chủ quan như nhận thức, trình độ quản lý và năng lực giáo viên ảnh hưởng lớn đến hiệu quả bồi dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy sự nhận thức tích cực về tầm quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy môn Toán theo hướng phát triển năng lực người học là cơ sở thuận lợi để triển khai các hoạt động bồi dưỡng. Tuy nhiên, nội dung và phương pháp bồi dưỡng hiện nay chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới, dẫn đến hiệu quả chưa cao.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc thiếu sự đa dạng trong hình thức bồi dưỡng và kiểm tra đánh giá là điểm chung, ảnh hưởng đến động lực và chất lượng bồi dưỡng. Việc quản lý bồi dưỡng còn nhiều bất cập phản ánh sự cần thiết phải nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức, hình thức bồi dưỡng và mức độ hài lòng của giáo viên, cũng như bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng. Những phát hiện này góp phần làm rõ thực trạng và làm cơ sở đề xuất các giải pháp quản lý hiệu quả hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học. Mục tiêu đạt 95% cán bộ, giáo viên hiểu đúng và đầy đủ trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường THCS.

  2. Xây dựng và cập nhật nội dung bồi dưỡng phù hợp: Phát triển chương trình bồi dưỡng linh hoạt, kết hợp lý thuyết và thực hành, tập trung vào kỹ năng thiết kế bài dạy, phương pháp dạy học tích cực và đánh giá năng lực học sinh. Thời gian triển khai trong 2 năm học. Chủ thể thực hiện: Trung tâm bồi dưỡng giáo viên và các chuyên gia giáo dục.

  3. Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng: Kết hợp bồi dưỡng tập trung, bồi dưỡng tại chỗ, bồi dưỡng từ xa và tự bồi dưỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tham gia. Tăng cường các hoạt động trao đổi, thảo luận nhóm và thực hành thao giảng. Mục tiêu nâng tỷ lệ giáo viên hài lòng lên trên 80% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường THCS.

  4. Nâng cao hiệu quả kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng: Xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng, công khai kết quả bồi dưỡng và gắn với chính sách khen thưởng, động viên giáo viên tích cực tham gia. Thực hiện đánh giá định kỳ hàng học kỳ. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu trường THCS và Phòng Giáo dục.

  5. Tăng cường năng lực quản lý cho cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng quản lý bồi dưỡng, lập kế hoạch, chỉ đạo và kiểm tra giám sát. Mục tiêu 100% cán bộ quản lý được đào tạo trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các đơn vị chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp nâng cao năng lực quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả các hoạt động bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy.

  2. Giáo viên môn Toán THCS: Cung cấp kiến thức, kỹ năng và phương pháp thiết kế bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học, hỗ trợ nâng cao chất lượng giảng dạy và hiệu quả học tập của học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên đào tạo giáo viên: Là tài liệu tham khảo quý giá trong nghiên cứu phát triển năng lực giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học và quản lý giáo dục.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng giáo viên phù hợp với đặc điểm địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn, đổi mới phương pháp dạy học, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018, từ đó phát triển toàn diện năng lực học sinh.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên THCS?
    Phương pháp kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung, bồi dưỡng tại chỗ, bồi dưỡng từ xa và tự bồi dưỡng, kèm theo các hoạt động thực hành, trao đổi kinh nghiệm được đánh giá cao về hiệu quả.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng kỹ năng thiết kế bài dạy?
    Nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan là yếu tố quyết định hiệu quả quản lý bồi dưỡng.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy?
    Thông qua kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, thực hành của giáo viên, khảo sát ý kiến phản hồi và gắn kết quả bồi dưỡng với chính sách khen thưởng, động viên.

  5. Các trường THCS tại Phủ Lý đã thực hiện bồi dưỡng kỹ năng này như thế nào?
    Hiện nay, các trường chủ yếu tổ chức bồi dưỡng tập trung và tại chỗ, tuy nhiên còn hạn chế về nội dung, phương pháp và kiểm tra đánh giá, cần cải tiến để nâng cao hiệu quả.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng kỹ năng thiết kế và thực hiện kế hoạch bài dạy môn Toán theo hướng phát triển năng lực người học là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục THCS tại thành phố Phủ Lý.
  • Thực trạng bồi dưỡng còn nhiều hạn chế về nội dung, phương pháp, hình thức và kiểm tra đánh giá, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác bồi dưỡng.
  • Các yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực quản lý và năng lực giáo viên đóng vai trò quan trọng trong quản lý bồi dưỡng.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, bao gồm nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng, đa dạng hình thức tổ chức, kiểm tra đánh giá hiệu quả và nâng cao năng lực quản lý.
  • Tiếp tục triển khai nghiên cứu, khảo nghiệm và điều chỉnh các biện pháp trong các năm học tiếp theo để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả thực tiễn.

Call-to-action: Các cơ sở giáo dục và cán bộ quản lý cần chủ động áp dụng các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực người học.