I. Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên môn khoa học tự nhiên
Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên môn khoa học tự nhiên (KHTN) ở trường trung học cơ sở (THCS) là một nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Quản lý không chỉ đơn thuần là tổ chức mà còn bao gồm việc xây dựng kế hoạch, đánh giá và cải tiến quy trình bồi dưỡng. Theo Luật Giáo dục 2019, nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Do đó, việc bồi dưỡng giáo viên KHTN cần được thực hiện một cách đồng bộ và có hệ thống. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, việc bồi dưỡng giáo viên không chỉ giúp nâng cao năng lực chuyên môn mà còn tạo động lực cho giáo viên trong quá trình giảng dạy. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên KHTN bao gồm mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên KHTN ở THCS không chỉ nhằm nâng cao kiến thức mà còn phát triển kỹ năng sư phạm, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Việc xác định rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng sẽ giúp các nhà quản lý giáo dục có những quyết định đúng đắn hơn trong việc triển khai các chương trình bồi dưỡng.
1.1. Các khái niệm cơ bản liên quan đến bồi dưỡng giáo viên
Bồi dưỡng giáo viên KHTN là quá trình liên tục nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm của giáo viên. Đội ngũ giáo viên (DNGV) là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, do đó việc bồi dưỡng cần được thực hiện thường xuyên và liên tục. Nội dung bồi dưỡng giáo viên KHTN cần bao gồm các kiến thức chuyên môn, phương pháp giảng dạy hiện đại và kỹ năng thực hành. Hình thức bồi dưỡng có thể đa dạng từ các khóa học ngắn hạn, hội thảo, đến các chương trình tự bồi dưỡng. Việc áp dụng các phương pháp bồi dưỡng phù hợp sẽ giúp giáo viên tự tin hơn trong việc giảng dạy và nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Đặc biệt, trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, việc bồi dưỡng giáo viên KHTN cần phải gắn liền với chương trình giáo dục phổ thông mới, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh.
II. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên môn khoa học tự nhiên
Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên KHTN tại huyện Phúc Thọ cho thấy nhiều vấn đề cần được giải quyết. Mặc dù đã có những nỗ lực trong việc tổ chức bồi dưỡng, nhưng chất lượng và hiệu quả của các hoạt động này vẫn chưa đạt yêu cầu. Theo khảo sát, nhiều giáo viên KHTN chưa được bồi dưỡng đầy đủ về chuyên môn và phương pháp giảng dạy. Cán bộ quản lý (CBQL) tại các trường THCS cũng gặp khó khăn trong việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu thực tế. Một số giáo viên cho rằng, nội dung bồi dưỡng chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu giảng dạy hiện nay. Hơn nữa, việc đánh giá kết quả bồi dưỡng cũng chưa được thực hiện một cách nghiêm túc, dẫn đến tình trạng giáo viên không có động lực để tham gia các hoạt động bồi dưỡng. Đặc biệt, sự thiếu hụt về cơ sở vật chất và tài liệu bồi dưỡng cũng là một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng giáo viên KHTN.
2.1. Tình hình phát triển giáo dục tại huyện Phúc Thọ
Huyện Phúc Thọ có nhiều tiềm năng phát triển giáo dục, nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Tình hình phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội ảnh hưởng lớn đến chất lượng giáo dục. Mặc dù số lượng học sinh tăng lên, nhưng chất lượng giáo dục vẫn chưa được cải thiện tương xứng. Các trường THCS cần có những biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng dạy và học, đặc biệt là trong môn KHTN. Việc tổ chức các hoạt động bồi dưỡng giáo viên cần được chú trọng hơn nữa, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Đặc biệt, sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý giáo dục và các trường học cần được tăng cường để tạo điều kiện thuận lợi cho việc bồi dưỡng giáo viên.
III. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên môn khoa học tự nhiên
Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên KHTN, cần thực hiện một số biện pháp cụ thể. Đầu tiên, cần tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu cho giáo viên, tập trung vào các nội dung mới trong chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đánh giá nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên là một bước quan trọng để xác định nội dung và hình thức bồi dưỡng phù hợp. Thứ hai, cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng rõ ràng, có sự tham gia của giáo viên trong quá trình lập kế hoạch. Điều này sẽ giúp giáo viên cảm thấy có trách nhiệm hơn với việc bồi dưỡng của mình. Thứ ba, cần đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, từ các khóa học trực tiếp đến các hình thức trực tuyến, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tham gia. Cuối cùng, việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng cũng cần được thực hiện thường xuyên để đảm bảo chất lượng bồi dưỡng giáo viên KHTN.
3.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên
Nâng cao nhận thức của CBQL và giáo viên về vai trò của hoạt động bồi dưỡng là rất cần thiết. Cần tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm để giáo viên hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc bồi dưỡng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Việc này không chỉ giúp giáo viên nhận thức được trách nhiệm của mình mà còn tạo động lực cho họ tham gia tích cực vào các hoạt động bồi dưỡng. Hơn nữa, việc chia sẻ kinh nghiệm giữa các giáo viên cũng là một cách hiệu quả để nâng cao chất lượng bồi dưỡng. Các trường cần tạo điều kiện cho giáo viên giao lưu, học hỏi lẫn nhau, từ đó nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm.
