Quan Hệ Kinh Tế Việt Nam - Liên Bang Nga Giai Đoạn 2001-2017: Phân Tích và Đánh Giá

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do chọn đề tài

0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

0.2.1. Mục đích nghiên cứu

0.2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

0.3.1. Đối tượng nghiên cứu

0.3.2. Phạm vi nghiên cứu

0.4. Nguồn tư liệu nghiên cứu

0.5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

0.5.1. Phương pháp luận

0.5.2. Phương pháp nghiên cứu

0.6. Đóng góp của luận án

0.7. Bố cục của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN NGHIÊN CỨU

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

1.1.1. Nhóm công trình nghiên trong nước

1.1.2. Nhóm công trình nghiên cứu liên quan đến quan hệ kinh tế Việt – Nga

1.1.3. Nhóm các công trình nghiên cứu về quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên bang Nga, Liên bang Nga - Việt Nam

1.1.4. Nhóm công trình nghiên cứu nước ngoài

1.1.5. Nhóm công trình nghiên cứu tiếng Nga

1.1.6. Nhóm công trình nghiên cứu tiếng Anh

1.2. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu, những vấn đề đặt ra và câu hỏi nghiên cứu luận án cần giải quyết

1.2.1. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu

1.2.2. Những vấn đề đặt ra và câu hỏi nghiên cứu luận án cần giải quyết

1.3. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TIẾN TRÌNH QUAN HỆ KINH TẾ VIỆT NAM - LIÊN BANG NGA GIAI ĐOẠN 2001-2017

1.3.1. Nhân tố khách quan

1.3.1.1. Tình hình thế giới

1.3.1.2. Tình hình khu vực châu Á- Thái Bình Dương

1.3.2. Nhân tố chủ quan

1.3.2.1. Từ phía Việt Nam

1.3.2.1.1. Tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam

1.3.2.1.2. Cơ chế, chính sách và pháp luật kinh tế của Việt Nam

1.3.2.2. Từ phía Liên bang Nga

1.3.2.2.1. Tình hình kinh tế, xã hội Liên bang Nga

1.3.2.2.2. Cơ chế, chính sách và pháp luật kinh tế của Liên bang Nga

1.3.3. Nhân tố lịch sử

1.3.3.1. Quan hệ Việt - Xô giai đoạn 1950 – 1990

1.3.3.2. Quan hệ Việt - Nga giai đoạn 1991-2000

1.3.3.2.1. Về chính trị - ngoại giao

1.3.3.2.2. Trên lĩnh vực kinh tế

1.4. Tiểu kết

2. CHƯƠNG 2: TIẾN TRÌNH QUAN HỆ KINH TẾ VIỆT NAM - LIÊN BANG NGA (2001-2017)

2.1. Quan hệ kinh tế Việt – Nga giai đoạn 2001-2011

2.1.1. Quan hệ thương mại

2.1.1.1. Kim ngạch xuất nhập khẩu

2.1.1.2. Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu

2.1.2. Quan hệ đầu tư

2.1.2.1. Đầu tư của Liên bang Nga tại Việt Nam

2.1.2.2. Đầu tư của Việt Nam tại Liên bang Nga

2.1.2.3. Hợp tác thăm dò và khai thác dầu khí

2.1.2.3.1. Hợp tác giữa Petrovietnam với Zarubezhneft

2.1.2.3.2. Hợp tác giữa Petrovietnam với Gazprom

2.2. Quan hệ kinh tế Việt - Nga giai đoạn 2012-2017

2.2.1. Quan hệ thương mại

2.2.1.1. Kim ngạch xuất nhập khẩu

2.2.1.2. Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu

2.2.2. Quan hệ đầu tư

2.2.2.1. Đầu tư của Liên bang Nga tại Việt Nam

2.2.2.2. Đầu tư của Việt Nam tại Liên bang Nga

2.2.2.3. Hợp tác thăm dò và khai thác dầu khí

2.2.2.3.1. Hợp tác giữa Petrovietnam và Zarubezhneft

2.2.2.3.2. Hợp tác giữa Petrovietnam với Gazprom và Rosneft

2.3. Tiểu kết

3. CHƯƠNG 3: NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VỀ QUAN HỆ KINH TẾ VIỆT NAM – LIÊN BANG NGA (2001-2017)

3.1. Những thành tựu và hạn chế của quan hệ kinh tế Việt- Nga giai đoạn 2001-2017

3.2. Hạn chế và nguyên nhân

3.3. Đặc điểm của quan hệ kinh tế Việt - Nga giai đoạn 2001 – 2017

3.4. Những khó khăn, thách thức và triển vọng phát triển của quan hệ kinh tế Việt - Nga trong thời gian tới

3.4.1. Những khó khăn thách thức

3.4.2. Triển vọng quan hệ kinh tế Việt – Nga trong những năm tới

3.5. Tiểu kết

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

DANH MỤC CÁC BẢNG

I. Tổng Quan Quan Hệ Kinh Tế Việt Nam Nga 2001 2017

Quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên bang Nga giai đoạn 2001-2017 được xây dựng trên nền tảng quan hệ hữu nghị truyền thống Việt Nam - Liên Xô. Liên Xô đã hỗ trợ Việt Nam trong các cuộc đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước. Sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991, quan hệ kinh tế Việt - Nga gặp khó khăn ban đầu. Tuy nhiên, bước sang thế kỷ XXI, quan hệ hợp tác giữa hai nước đã được tăng cường. Việt Nam thực hiện chính sách đối ngoại đa phương hóa, chú trọng quan hệ với các nước lớn, trong đó có Nga. Nga cũng điều chỉnh chính sách đối ngoại, hướng sự quan tâm sang khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống V.Putin năm 2001 đã tạo động lực mới cho quan hệ hai nước. Quan hệ kinh tế Việt – Nga ngày càng phát triển tích cực, đặc biệt trong các lĩnh vực thương mại, đầu tư và hợp tác dầu khí. Hai nước đã nâng tầm quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vào năm 2012. Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh kinh tế Á-Âu có hiệu lực năm 2016, thúc đẩy hợp tác kinh tế song phương.

1.1. Lịch Sử Phát Triển Quan Hệ Kinh Tế Việt Nga

Quan hệ kinh tế Việt Nam và Liên bang Nga có một lịch sử lâu dài, bắt nguồn từ mối quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam và Liên Xô. Trong giai đoạn khó khăn của Việt Nam, Liên Xô đã hỗ trợ đáng kể về kinh tế, kỹ thuật và quân sự. Sau sự sụp đổ của Liên Xô, quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Nga trải qua giai đoạn chuyển đổi, nhưng vẫn duy trì và phát triển. Sự kiện quan trọng đánh dấu bước ngoặt là việc ký kết Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược năm 2001, tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ hơn trong các lĩnh vực kinh tế.

1.2. Vai Trò Của Hợp Tác Kinh Tế Trong Quan Hệ Đối Ngoại

Hợp tác kinh tế đóng vai trò quan trọng trong quan hệ đối ngoại giữa Việt Nam và Liên bang Nga. Nó không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của cả hai nước mà còn củng cố mối quan hệ chính trị và ngoại giao. Sự hợp tác này được thể hiện qua các dự án đầu tư lớn, các hiệp định thương mại và sự phối hợp trong các tổ chức quốc tế. Hợp tác kinh tế giúp tăng cường sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau, tạo nền tảng vững chắc cho quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.

II. Các Nhân Tố Tác Động Quan Hệ Kinh Tế Việt Nga 2001 2017

Tiến trình quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên bang Nga giai đoạn 2001-2017 chịu tác động của nhiều nhân tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, tình hình thế giới và khu vực châu Á - Thái Bình Dương có nhiều chuyển biến. Về chủ quan, từ phía Việt Nam, tình hình kinh tế, xã hội có nhiều thay đổi tích cực nhờ công cuộc Đổi mới. Cơ chế, chính sách và pháp luật kinh tế của Việt Nam cũng được cải thiện. Từ phía Nga, tình hình kinh tế, xã hội cũng có những chuyển biến sau giai đoạn khó khăn. Cơ chế, chính sách và pháp luật kinh tế của Nga cũng được điều chỉnh. Nhân tố lịch sử, đặc biệt là quan hệ Việt - Xô giai đoạn 1950 – 1990 và quan hệ Việt - Nga giai đoạn 1991-2000, cũng có ảnh hưởng đến quan hệ kinh tế hai nước.

2.1. Ảnh Hưởng Của Tình Hình Kinh Tế Thế Giới

Tình hình kinh tế thế giới có ảnh hưởng lớn đến quan hệ kinh tế Việt Nam - Liên bang Nga. Sự biến động của giá dầu, các cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và sự thay đổi trong chính sách thương mại của các nước lớn đều tác động đến hoạt động thương mại và đầu tư giữa hai nước. Việt Nam và Nga cần phải thích ứng với những thay đổi này để duy trì và phát triển quan hệ kinh tế song phương. Việc đa dạng hóa thị trường và sản phẩm, cũng như tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực mới, là những giải pháp quan trọng.

2.2. Vai Trò Của Chính Sách Kinh Tế Đối Ngoại Của Việt Nam

Chính sách kinh tế đối ngoại của Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quan hệ kinh tế với Liên bang Nga. Việc mở cửa thị trường, thu hút đầu tư nước ngoài và tham gia các hiệp định thương mại tự do đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Nga đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam. Chính phủ Việt Nam cũng đã có nhiều chính sách ưu đãi và hỗ trợ để khuyến khích hợp tác kinh tế với Nga. Sự ổn định chính trị và kinh tế của Việt Nam cũng là một yếu tố quan trọng thu hút các nhà đầu tư Nga.

2.3. Tác Động Từ Chính Sách Kinh Tế Của Liên Bang Nga

Chính sách kinh tế của Liên bang Nga cũng có tác động đáng kể đến quan hệ kinh tế với Việt Nam. Việc Nga tập trung vào phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn, như năng lượng và công nghệ cao, đã tạo ra cơ hội hợp tác mới cho Việt Nam. Chính phủ Nga cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp Nga đầu tư ra nước ngoài, trong đó có Việt Nam. Sự ổn định kinh tế và chính trị của Nga cũng là một yếu tố quan trọng thúc đẩy quan hệ kinh tế song phương.

III. Thương Mại Việt Nga 2001 2017 Phân Tích Chi Tiết

Quan hệ thương mại Việt – Nga giai đoạn 2001-2017 có nhiều biến động. Kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai nước tăng trưởng không đều. Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu cũng có sự thay đổi. Việt Nam xuất khẩu sang Nga chủ yếu là hàng nông sản, thủy sản, dệt may, giày dép. Nga xuất khẩu sang Việt Nam chủ yếu là máy móc, thiết bị, nguyên liệu, nhiên liệu. Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh kinh tế Á-Âu có hiệu lực năm 2016 đã tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại song phương.

3.1. Kim Ngạch Xuất Nhập Khẩu Việt Nam Nga Thống Kê và Xu Hướng

Kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nga đã có sự tăng trưởng đáng kể trong giai đoạn 2001-2017. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này không phải lúc nào cũng ổn định và có sự biến động theo từng năm. Các yếu tố như giá cả hàng hóa, chính sách thương mại và tình hình kinh tế thế giới đều ảnh hưởng đến kim ngạch xuất nhập khẩu. Việc phân tích thống kê và xu hướng giúp nhận diện các cơ hội và thách thức trong quan hệ thương mại song phương.

3.2. Cơ Cấu Mặt Hàng Xuất Nhập Khẩu Thay Đổi và Đa Dạng Hóa

Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nga đã có sự thay đổi đáng kể trong giai đoạn 2001-2017. Việt Nam đã nỗ lực đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu sang Nga, không chỉ tập trung vào các sản phẩm nông nghiệp và thủy sản. Nga cũng đã tăng cường xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp và công nghệ cao sang Việt Nam. Sự thay đổi này phản ánh sự phát triển của nền kinh tế hai nước và sự hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới.

3.3. Tác Động Của Hiệp Định Thương Mại Tự Do VN EAEU

Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh kinh tế Á-Âu (VN-EAEU FTA) đã có tác động tích cực đến quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Nga. Hiệp định này đã giảm thiểu các rào cản thương mại, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp hai nước tiếp cận thị trường của nhau. Kim ngạch xuất nhập khẩu đã tăng lên sau khi hiệp định có hiệu lực. VN-EAEU FTA được kỳ vọng sẽ tiếp tục thúc đẩy quan hệ thương mại song phương trong tương lai.

IV. Đầu Tư Việt Nga 2001 2017 Phân Tích và Đánh Giá

Quan hệ đầu tư Việt - Nga giai đoạn 2001-2017 cũng có những bước phát triển. Đầu tư của Nga vào Việt Nam tập trung vào các lĩnh vực năng lượng, khai khoáng, chế biến, chế tạo. Đầu tư của Việt Nam vào Nga còn hạn chế, chủ yếu trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ. Hợp tác thăm dò và khai thác dầu khí là điểm sáng trong quan hệ đầu tư hai nước, đặc biệt là hợp tác giữa Petrovietnam với Zarubezhneft và Gazprom.

4.1. Đầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài FDI Từ Nga Vào Việt Nam

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Nga vào Việt Nam đã có sự tăng trưởng trong giai đoạn 2001-2017, nhưng vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng. Các dự án FDI của Nga tập trung vào các lĩnh vực như năng lượng, khai khoáng và chế biến. Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chính sách ưu đãi để thu hút FDI từ Nga. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều rào cản cần phải vượt qua để tăng cường dòng vốn FDI từ Nga vào Việt Nam.

4.2. Đầu Tư Trực Tiếp Nước Ngoài FDI Từ Việt Nam Vào Nga

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ Việt Nam vào Nga còn rất hạn chế trong giai đoạn 2001-2017. Các dự án FDI của Việt Nam chủ yếu tập trung vào lĩnh vực thương mại và dịch vụ. Các doanh nghiệp Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn khi đầu tư vào Nga, như rào cản pháp lý, ngôn ngữ và văn hóa. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của chính phủ hai nước, FDI từ Việt Nam vào Nga được kỳ vọng sẽ tăng lên trong tương lai.

4.3. Hợp Tác Dầu Khí Điểm Sáng Trong Quan Hệ Đầu Tư

Hợp tác trong lĩnh vực dầu khí là điểm sáng trong quan hệ đầu tư giữa Việt Nam và Nga. Liên doanh Vietsovpetro là biểu tượng của sự hợp tác thành công trong lĩnh vực này. Vietsovpetro đã đóng góp quan trọng vào ngân sách nhà nước của cả hai nước. Ngoài ra, Petrovietnam cũng hợp tác với các công ty dầu khí lớn của Nga như Zarubezhneft và Gazprom để thăm dò và khai thác dầu khí tại Việt Nam và Nga.

V. Đánh Giá Quan Hệ Kinh Tế Việt Nga 2001 2017

Quan hệ kinh tế Việt Nam – Liên bang Nga giai đoạn 2001-2017 đạt được nhiều thành tựu, nhưng cũng còn không ít hạn chế. Thương mại song phương tăng trưởng chưa tương xứng với tiềm năng. Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu còn đơn điệu. Đầu tư của Nga vào Việt Nam còn hạn chế. Hợp tác trong các lĩnh vực mới còn chậm. Quan hệ kinh tế hai nước còn chịu tác động của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.

5.1. Thành Tựu Nổi Bật Trong Hợp Tác Kinh Tế Việt Nga

Trong giai đoạn 2001-2017, quan hệ kinh tế Việt Nam - Nga đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Kim ngạch thương mại song phương tăng trưởng, các dự án đầu tư được triển khai và hợp tác trong lĩnh vực dầu khí được mở rộng. Hiệp định thương mại tự do VN-EAEU FTA đã tạo ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp hai nước. Sự hợp tác này đã góp phần vào tăng trưởng kinh tế của cả Việt Nam và Nga.

5.2. Hạn Chế và Thách Thức Trong Quan Hệ Kinh Tế Song Phương

Bên cạnh những thành tựu, quan hệ kinh tế Việt Nam - Nga vẫn còn đối mặt với nhiều hạn chế và thách thức. Kim ngạch thương mại song phương chưa tương xứng với tiềm năng, cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu còn đơn điệu và đầu tư từ Nga vào Việt Nam còn hạn chế. Các rào cản pháp lý, ngôn ngữ và văn hóa cũng gây khó khăn cho các doanh nghiệp hai nước. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự nỗ lực từ cả hai phía.

5.3. Đặc Điểm Nổi Bật Của Quan Hệ Kinh Tế Việt Nga

Quan hệ kinh tế Việt Nam - Nga có những đặc điểm nổi bật. Đó là sự tin cậy chính trị, quan hệ hữu nghị truyền thống và sự hợp tác trong các lĩnh vực chiến lược như năng lượng và quốc phòng. Tuy nhiên, quan hệ kinh tế song phương cũng chịu tác động của các yếu tố bên ngoài như tình hình kinh tế thế giới và chính sách của các nước lớn. Để phát triển bền vững, cần phải đa dạng hóa các lĩnh vực hợp tác và tăng cường sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân.

VI. Triển Vọng Quan Hệ Kinh Tế Việt Nga Trong Tương Lai

Quan hệ kinh tế Việt Nam – Liên bang Nga có nhiều triển vọng phát triển trong tương lai. Việt Nam và Nga có nhiều tiềm năng hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng, công nghiệp, nông nghiệp, công nghệ cao. Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh kinh tế Á-Âu sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại và đầu tư song phương. Hai nước cần tiếp tục nỗ lực để khai thác tối đa tiềm năng hợp tác, đưa quan hệ kinh tế lên một tầm cao mới.

6.1. Cơ Hội Hợp Tác Mới Trong Bối Cảnh Toàn Cầu Hóa

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, quan hệ kinh tế Việt Nam - Nga có nhiều cơ hội hợp tác mới. Việt Nam có thể tận dụng lợi thế của mình để trở thành cầu nối giữa Nga và các nước ASEAN. Nga có thể cung cấp cho Việt Nam các công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm quản lý. Hai nước có thể hợp tác trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, công nghệ thông tin và du lịch. Để tận dụng tối đa các cơ hội này, cần có sự chủ động và sáng tạo từ cả hai phía.

6.2. Thách Thức và Giải Pháp Để Phát Triển Bền Vững

Để phát triển bền vững quan hệ kinh tế Việt Nam - Nga, cần phải vượt qua nhiều thách thức. Đó là sự cạnh tranh từ các nước khác, rào cản pháp lý và sự khác biệt về văn hóa. Để giải quyết những thách thức này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội của cả hai nước. Cần phải tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch và công bằng để thu hút đầu tư và thúc đẩy thương mại.

6.3. Định Hướng Phát Triển Quan Hệ Kinh Tế Việt Nga Đến 2030

Đến năm 2030, quan hệ kinh tế Việt Nam - Nga được kỳ vọng sẽ đạt được những thành tựu to lớn. Kim ngạch thương mại song phương sẽ tăng lên đáng kể, đầu tư từ Nga vào Việt Nam sẽ tăng lên và hợp tác trong các lĩnh vực chiến lược sẽ được mở rộng. Hai nước sẽ trở thành đối tác tin cậy và quan trọng của nhau trong khu vực và trên thế giới. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự quyết tâm và nỗ lực từ cả hai phía.

Quan Hệ Kinh Tế Việt Nam – Liên Bang Nga Giai Đoạn 2001 – 2017