I. Giới thiệu và tính cấp thiết của nghiên cứu
Pháp luật đất đai đóng vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam, ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống kinh tế - xã hội. Từ năm 1945 đến nay, hệ thống này đã góp phần thúc đẩy phát triển đất nước, quản lý nhà nước về đất đai, và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục để đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế. Nghiên cứu này nhằm đánh giá quá trình phát triển của pháp luật đất đai, nhận diện thành tựu và hạn chế, đề xuất giải pháp hoàn thiện.
1.1. Tình hình nghiên cứu
Đất đai luôn là chủ đề được quan tâm trong các công trình khoa học. Các nghiên cứu trước đây tập trung vào chế độ sở hữu, quản lý nhà nước, và quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu toàn diện về pháp luật đất đai trong suốt 70 năm từ 1945 đến 2015. Nghiên cứu này kế thừa và phát triển các kết quả trước đó, nhằm cung cấp cái nhìn hệ thống và khái quát về quá trình hình thành và phát triển của pháp luật đất đai Việt Nam.
II. Mục đích và đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu nhằm đánh giá quá trình phát triển của pháp luật đất đai Việt Nam từ 1945 đến nay, nhận diện thành tựu và hạn chế, đề xuất giải pháp hoàn thiện. Đối tượng nghiên cứu bao gồm các văn bản pháp luật như Luật đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành. Nghiên cứu tập trung vào ba chế định chính: sở hữu đất đai, quản lý nhà nước về đất đai, và sử dụng đất đai.
2.1. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu giới hạn trong ba vấn đề cơ bản của pháp luật đất đai: chế định sở hữu, quản lý nhà nước, và sử dụng đất đai. Cách tiếp cận được chia theo các giai đoạn lịch sử dựa trên các bản Hiến pháp từ năm 1946 đến 2013. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích, so sánh, và đánh giá tổng hợp, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về sự phát triển của pháp luật đất đai.
III. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lênin. Các phương pháp cụ thể bao gồm so sánh, phân tích, bình luận, đánh giá tổng hợp, và phương pháp lịch sử. Nhóm nghiên cứu cũng áp dụng phương pháp quy nạp và diễn giải để đưa ra các kết luận khoa học.
3.1. Đóng góp của nghiên cứu
Nghiên cứu đóng góp vào việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về pháp luật đất đai Việt Nam trong 70 năm. Kết quả nghiên cứu sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho giảng dạy, học tập, và hoạch định chính sách. Nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật đất đai, phục vụ sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
IV. Chế định sở hữu đất đai
Chế định sở hữu đất đai là một trong ba chế định chính của pháp luật đất đai. Nghiên cứu tập trung vào quyền sở hữu, quyền chiếm hữu, quyền định đoạt, và quyền sử dụng đất. Các quy định này được phân tích qua từng giai đoạn lịch sử, từ Hiến pháp 1946 đến Hiến pháp 2013, nhằm đánh giá xu hướng phát triển và đề xuất giải pháp hoàn thiện.
4.1. Nhận thức về sở hữu đất đai
Sở hữu đất đai được hiểu là quyền của chủ sở hữu đối với đất đai, bao gồm quyền chiếm hữu, định đoạt, và sử dụng. Các quy định này được luật hóa và bảo hộ bởi pháp luật Việt Nam. Nghiên cứu phân tích sự thay đổi trong nhận thức và quy định về sở hữu đất đai qua các thời kỳ, từ chế độ sở hữu tư nhân đến sở hữu toàn dân.
