Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 từ năm 2020 đã gây ra nhiều khó khăn cho nền kinh tế toàn cầu, Việt Nam vẫn đạt tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 2,91%, thuộc nhóm cao nhất thế giới. Sự gia tăng xuất nhập khẩu, đặc biệt dưới tác động của Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), đã tạo ra cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho ngành ngân hàng, nhất là trong việc cung cấp các sản phẩm tài chính phù hợp cho doanh nghiệp. Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, hoạt động vay vốn ngoại tệ bị giới hạn nghiêm ngặt từ năm 2019 nhằm chống đô-la hóa và chuyển đổi quan hệ tài chính. Điều này khiến doanh nghiệp phải vay vốn bằng VND với lãi suất cao hơn, gây áp lực tài chính lớn.

Trong bối cảnh đó, sản phẩm Thư tín dụng trả chậm được phép thanh toán trả ngay (UPAS L/C) được Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) - Chi nhánh Bắc Thái Bình triển khai nhằm hỗ trợ doanh nghiệp duy trì dòng tiền, giảm chi phí vay vốn và nâng cao khả năng cạnh tranh. Sản phẩm này cho phép doanh nghiệp thanh toán ngay cho đối tác xuất khẩu nhưng được trả tiền cho ngân hàng sau với thời gian trả chậm lên đến 360 ngày. Mặc dù có phí tài trợ thêm, tổng chi phí vẫn thấp hơn so với vay vốn bằng VND hoặc trả ngay.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng phát triển sản phẩm UPAS L/C tại Agribank Bắc Thái Bình trong giai đoạn 2020-2023, đánh giá các chỉ tiêu định tính và định lượng, đồng thời đề xuất giải pháp phát triển sản phẩm phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu khách hàng. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động tài trợ thương mại, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Bình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về thư tín dụng (Letter of Credit - L/C) và tài trợ thương mại quốc tế. Thư tín dụng là cam kết không hủy ngang của ngân hàng phát hành thanh toán cho người thụ hưởng khi xuất trình bộ chứng từ phù hợp theo quy định (UCP600). UPAS L/C là một dạng thư tín dụng trả chậm nhưng cho phép thanh toán trả ngay cho người xuất khẩu, giúp doanh nghiệp nhập khẩu gia tăng thời hạn trả tiền mà vẫn đảm bảo quyền lợi cho người xuất khẩu.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Thư tín dụng trả chậm được phép thanh toán trả ngay (UPAS L/C): Sản phẩm tài trợ thương mại cho phép ngân hàng tài trợ thanh toán ngay cho người xuất khẩu, trong khi người nhập khẩu trả tiền cho ngân hàng phát hành vào ngày đáo hạn.
  • Chỉ tiêu đánh giá phát triển sản phẩm: Bao gồm các chỉ tiêu định tính như quy trình phát hành, biểu phí, sự hài lòng khách hàng; và chỉ tiêu định lượng như số lượng khách hàng sử dụng, doanh số giao dịch, doanh thu phí, thị phần khách hàng.
  • Nhân tố ảnh hưởng: Bao gồm các yếu tố khách quan như môi trường kinh tế, chính trị, pháp lý, rủi ro TTQT, đối thủ cạnh tranh; và các yếu tố chủ quan như công nghệ ngân hàng, năng lực tài chính, quản trị điều hành, chính sách khách hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp phân tích định lượng. Nguồn dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo nội bộ của Agribank Bắc Thái Bình, các công văn, quyết định, hướng dẫn nghiệp vụ, cùng các tài liệu chuyên ngành, sách giáo trình, bài báo khoa học và dữ liệu mạng Internet. Dữ liệu định lượng được trình bày dưới dạng bảng, biểu đồ sử dụng phần mềm Excel để phân tích xu hướng tăng trưởng UPAS L/C từ năm 2020 đến giữa năm 2023.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ giao dịch UPAS L/C và khách hàng doanh nghiệp sử dụng sản phẩm tại Agribank Bắc Thái Bình trong giai đoạn nghiên cứu. Phương pháp chọn mẫu là tổng thể nhằm đảm bảo tính toàn diện và khách quan. Phân tích dữ liệu tập trung vào so sánh các chỉ tiêu định lượng qua các năm, đánh giá sự thay đổi về số lượng khách hàng, doanh số, doanh thu phí và thị phần. Phân tích định tính dựa trên khảo sát mức độ hài lòng khách hàng, đánh giá quy trình và biểu phí, đồng thời phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển sản phẩm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng khách hàng sử dụng UPAS L/C: Từ năm 2020 đến 2022, số lượng khách hàng doanh nghiệp sử dụng sản phẩm UPAS L/C tại Agribank Bắc Thái Bình tăng khoảng 30%, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của doanh nghiệp đối với sản phẩm này.

  2. Doanh số và số lượng giao dịch UPAS L/C: Doanh số giao dịch UPAS L/C tăng 25% trong giai đoạn 2020-2022, trong khi số lượng giao dịch tăng khoảng 20%. Điều này cho thấy ngân hàng không chỉ mở rộng số lượng giao dịch mà còn khai thác hiệu quả giá trị giao dịch trung bình.

  3. Doanh thu phí từ UPAS L/C: Doanh thu phí tăng 23,23% so với năm 2021, hoàn thành 112,4% kế hoạch đề ra, cho thấy sản phẩm mang lại lợi nhuận ổn định cho ngân hàng.

  4. Thị phần khách hàng sử dụng UPAS L/C: Thị phần trên địa bàn tỉnh Thái Bình tăng nhẹ, tuy nhiên vẫn còn thấp so với các ngân hàng thương mại khác, cho thấy tiềm năng phát triển còn lớn.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng về số lượng khách hàng và doanh số giao dịch UPAS L/C tại Agribank Bắc Thái Bình phản ánh hiệu quả bước đầu trong việc triển khai sản phẩm, góp phần tháo gỡ khó khăn về vốn ngoại tệ cho doanh nghiệp nhập khẩu. Việc doanh thu phí tăng vượt kế hoạch cho thấy ngân hàng đã tận dụng tốt cơ hội kinh doanh từ sản phẩm này.

Tuy nhiên, thị phần còn hạn chế so với các ngân hàng thương mại lớn như VietinBank hay BIDV, nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về nhận thức sản phẩm, quy trình phát hành còn phức tạp và hạn chế về mạng lưới ngân hàng đại lý quốc tế. Ngoài ra, năng lực công nghệ và nguồn nhân lực chuyên sâu về TTQT tại chi nhánh cũng cần được nâng cao để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng.

So với các nghiên cứu trước đây về UPAS L/C tại các ngân hàng thương mại lớn, Agribank Bắc Thái Bình còn nhiều dư địa để phát triển sản phẩm theo chiều sâu và chiều rộng. Việc áp dụng công nghệ hiện đại, cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng dịch vụ và chính sách phí cạnh tranh sẽ giúp chi nhánh gia tăng thị phần và lợi nhuận từ sản phẩm UPAS L/C.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng khách hàng, doanh số giao dịch và doanh thu phí qua các năm, cùng bảng so sánh thị phần với các ngân hàng khác trên địa bàn để minh họa rõ nét xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đơn giản hóa quy trình phát hành UPAS L/C: Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, chuẩn hóa biểu mẫu và áp dụng công nghệ số hóa để nâng cao trải nghiệm khách hàng, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ giao dịch. Chủ thể thực hiện: Phòng Thanh toán quốc tế và Công nghệ thông tin, trong vòng 12 tháng.

  2. Xây dựng chiến lược Marketing chuyên biệt: Tăng cường quảng bá sản phẩm UPAS L/C qua các kênh truyền thông, hội thảo khách hàng, đào tạo nhân viên tư vấn để nâng cao nhận thức và thu hút khách hàng mới. Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing và Phòng Quan hệ khách hàng, trong 6-9 tháng.

  3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về TTQT, ngoại thương, kỹ năng tư vấn và ngoại ngữ cho cán bộ phụ trách UPAS L/C nhằm nâng cao hiệu quả tư vấn và xử lý giao dịch. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp với các đơn vị đào tạo, trong 12 tháng.

  4. Mở rộng mạng lưới ngân hàng đại lý và hợp tác quốc tế: Thiết lập quan hệ với các ngân hàng tài trợ uy tín trên thế giới để đa dạng hóa nguồn vốn và nâng cao khả năng tài trợ, từ đó giảm chi phí và tăng tính cạnh tranh của sản phẩm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và Phòng Thanh toán quốc tế, trong 18 tháng.

  5. Tăng cường quản trị rủi ro: Xây dựng hệ thống kiểm soát rủi ro chặt chẽ, cập nhật các quy định pháp lý và chính sách quản lý ngoại hối để giảm thiểu rủi ro thương mại, thanh toán và quốc gia trong hoạt động UPAS L/C. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản lý rủi ro, liên tục thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng: Giúp các đơn vị này hiểu rõ về sản phẩm UPAS L/C, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp phát triển, từ đó áp dụng hiệu quả trong hoạt động tài trợ thương mại.

  2. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu: Cung cấp kiến thức về lợi ích và quy trình sử dụng UPAS L/C, giúp doanh nghiệp lựa chọn phương thức thanh toán phù hợp, tối ưu hóa dòng tiền và giảm chi phí tài chính.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quản lý hoạt động tín dụng ngoại tệ và tài trợ thương mại, góp phần phát triển thị trường tài chính ổn định.

  4. Giảng viên, sinh viên ngành Tài chính - Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo chuyên sâu về sản phẩm tài trợ thương mại hiện đại, giúp nâng cao kiến thức lý thuyết và thực tiễn trong lĩnh vực thanh toán quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. UPAS L/C là gì và có điểm khác biệt nào so với thư tín dụng thông thường?
    UPAS L/C là thư tín dụng trả chậm được phép thanh toán trả ngay, cho phép ngân hàng tài trợ thanh toán ngay cho người xuất khẩu, trong khi người nhập khẩu trả tiền cho ngân hàng phát hành vào ngày đáo hạn. Khác với thư tín dụng trả ngay, UPAS L/C giúp doanh nghiệp gia tăng thời hạn trả tiền, giảm áp lực tài chính.

  2. Lợi ích chính của UPAS L/C đối với doanh nghiệp nhập khẩu là gì?
    Doanh nghiệp được mua hàng với giá tốt hơn nhờ thanh toán trả ngay cho người xuất khẩu, đồng thời được trả tiền cho ngân hàng sau với thời gian trả chậm lên đến 360 ngày, giúp duy trì dòng tiền và giảm chi phí vay vốn.

  3. Ngân hàng phát hành UPAS L/C có những lợi ích gì?
    Ngân hàng được thu phí dịch vụ, mở rộng mạng lưới khách hàng doanh nghiệp, tăng doanh số và lợi nhuận từ hoạt động tài trợ thương mại, đồng thời nâng cao uy tín và hợp tác quốc tế.

  4. Những rủi ro thường gặp khi sử dụng UPAS L/C là gì?
    Bao gồm rủi ro thương mại (khách hàng không thanh toán hoặc giao hàng không đúng), rủi ro thanh toán (ngân hàng phát hành phải trả tiền khi chứng từ hợp lệ), rủi ro quốc gia (chính sách thay đổi, thiên tai, cấm vận).

  5. Làm thế nào để Agribank Bắc Thái Bình phát triển sản phẩm UPAS L/C hiệu quả hơn?
    Cần đơn giản hóa quy trình, nâng cao chất lượng nhân sự, mở rộng mạng lưới ngân hàng đại lý, tăng cường marketing và quản trị rủi ro, đồng thời áp dụng công nghệ hiện đại để nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng phát triển sản phẩm UPAS L/C tại Agribank Bắc Thái Bình trong giai đoạn 2020-2023, chỉ ra sự tăng trưởng tích cực về số lượng khách hàng, doanh số và doanh thu phí.
  • Các chỉ tiêu định tính và định lượng cho thấy sản phẩm có tiềm năng phát triển lớn nhưng vẫn còn hạn chế về thị phần và chất lượng dịch vụ.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả phát triển sản phẩm, bao gồm cải tiến quy trình, nâng cao nguồn nhân lực, mở rộng mạng lưới hợp tác và tăng cường quản trị rủi ro.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ Agribank Bắc Thái Bình nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng doanh nghiệp.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và chiều sâu phát triển sản phẩm UPAS L/C.

Hành động ngay: Các phòng ban liên quan tại Agribank Bắc Thái Bình nên phối hợp xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp, đồng thời tổ chức các buổi đào tạo và hội thảo để nâng cao nhận thức và kỹ năng cho cán bộ, nhân viên.