Phát Triển Dịch Vụ Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt Tại Ngân Hàng Ngoại Thương Lào (BCEL)

• Tác giả: Bouakham Vilaphanh
• Người hướng dẫn: Ts. Nguyễn Quỳnh Thơ
• Trường học: Học viện Ngân hàng
• Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
• Đề tài: Phát Triển Dịch Vụ Thanh Toán Không Dùng Tiền Mặt Tại Ngân Hàng Ngoại Thương Lào (BCEL)
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.1. Khái quát về hoạt động của Ngân hàng thương mại
• 1.2. Khái niệm, vai trò và chức năng của ngân hàng thương mại
• 1.3. Các nghiệp vụ chủ yếu của ngân hàng thương mại
• 1.4. Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.2. Nguyên tắc và điều kiện thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.3. Các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.4. Rủi ro trong dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.5. Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.5.1. Khái niệm về phát triển thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.5.2. Ý nghĩa của việc phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.5.3. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển của dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.5.3.1. Nhóm các tiêu chí định lượng
• 1.4.5.3.2. Nhóm chỉ tiêu định tính
• 1.4.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của ngân hàng thương mại
• 1.4.6.1. Các yếu tố từ chủ quan
• 1.4.6.2. Các yếu tố khách quan
• 1.5. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG LÀO (BCEL)
• 2.1. Khái quát về Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 2.2. Quá trình hình thành và phát triển Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 2.3. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 2.4. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL) giai đoạn 2020 - 2022
• 2.5. Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 2.5.1. Tổng quan về thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 2.5.2. Thực trạng phát triển về mặt lượng
• 2.5.3. Thực trạng phát triển về mặt chất lượng
• 2.6. Đánh giá phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 2.6.1. Kết quả đạt được
• 2.6.2. Nguyên nhân của hạn chế
• 2.7. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI NGÂN HÀNG NGOẠI THƯƠNG LÀO (BCEL)
• 3.1. Định hướng hoạt động kinh doanh và phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 3.1.1. Định hướng kinh doanh chung
• 3.2. Định hướng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 3.2.1. Giải pháp chủ yếu phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL)
• 3.2.1.1. Xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt
• 3.2.1.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 3.2.1.3. Đẩy nhanh quá trình hiện đại hóa công nghệ ngân hàng
• 3.2.1.4. Mở rộng và nâng cao tính tiện ích dịch vụ ngân hàng
• 3.2.1.5. Tăng cường quản trị rủi ro, đảm bảo an toàn trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 3.2.1.6. Cải tiến và nâng cao chất lượng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt
• 3.2.1.7. Tích cực tuyên truyền, quảng bá thay đổi thói quen, tâm lý người tiêu dùng trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
• 3.3. Một số kiến nghị
• 3.3.1. Với Chính phủ
• 3.3.2. Với Ngân hàng trung ương Lào
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Luận Văn Phát Triển Thanh Toán BCEL tại Lào

Luận văn này tập trung vào việc phát triển thanh toán không tiền mặt tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL). Việc thanh toán bằng tiền mặt gây ra nhiều bất lợi như chi phí in ấn, vận chuyển, bảo quản, và kiểm đếm tốn kém. Ngoài ra, còn có rủi ro gian lận trốn thuế, rửa tiền, và lưu hành tiền giả. Để giải quyết những hạn chế này, các dịch vụ thanh toán nhanh chóng và tiện lợi hơn như thanh toán trực tuyến, chuyển khoản, thẻ, ủy nhiệm chi, và ủy nhiệm thu đã ra đời. Ở CHDCND Lào, các dịch vụ thanh toán điện tử vẫn còn hạn chế và chưa được sử dụng rộng rãi, đặc biệt là ở các khu vực công và doanh nghiệp nhỏ. Chính phủ Lào đã có nhiều biện pháp để thúc đẩy thanh toán không tiền mặt. BCEL là một trong những NHTM hàng đầu tại Lào, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc huy động vốn và tài trợ cho các hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, hoạt động thanh toán của BCEL vẫn còn hạn chế, quy mô nhỏ, và phương thức thanh toán còn đơn giản. Việc phát triển hoạt động thanh toán của BCEL là một nhu cầu cấp thiết. Đề tài luận văn là "Phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL)".

1.1. Lý do chọn đề tài Thanh toán không tiền mặt tại BCEL

Việc lựa chọn đề tài này xuất phát từ thực tế hoạt động thanh toán của Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL) còn nhiều hạn chế so với tiềm năng và yêu cầu phát triển của đất nước. Tiền mặt tạo ra nhiều chi phí và rủi ro cho xã hội. Các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt mang lại sự tiện lợi, nhanh chóng và an toàn hơn. Chính phủ Lào cũng đang nỗ lực thúc đẩy việc sử dụng các hình thức thanh toán này. Việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp phát triển thanh toán tại BCEL có ý nghĩa thiết thực và đóng góp vào sự phát triển chung của hệ thống tài chính – ngân hàng Lào. Theo lý do chọn đề tài được nêu trong luận văn, thanh toán tiền mặt có nhiều bất lợi và rủi ro, đồng thời các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt còn hạn chế tại Lào.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu Phát triển dịch vụ tại BCEL

Mục tiêu chính của nghiên cứu này là hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển thanh toán không tiền mặt của NHTM. Nghiên cứu cũng sẽ đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL). Trên cơ sở đánh giá, luận văn sẽ đề xuất các giải pháp để thúc đẩy sự phát triển của dịch vụ này tại BCEL. Mục tiêu cụ thể bao gồm: Xây dựng khung lý thuyết về thanh toán không dùng tiền mặt; Phân tích và đánh giá thực trạng tại BCEL; Đề xuất các giải pháp khả thi, và đánh giá hiệu quả của các giải pháp này. Đối tượng nghiên cứu là các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của BCEL.

II. Nghiên Cứu Hiện Tại Phát triển TTKDTM và BCEL Smart

Các nghiên cứu về phát triển thanh toán không tiền mặt đã được thực hiện ở Việt Nam và Lào. Các nghiên cứu ở Việt Nam tập trung vào việc phân tích thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, và đề xuất các giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán tại các NHTM cụ thể. Các nghiên cứu ở Lào tập trung vào việc đánh giá mức độ hài lòng của khách hàng, sự đa dạng của các hình thức thanh toán, và các thách thức trong việc phát triển thanh toán. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung vào việc phát triển dịch vụ thanh toán không tiền mặt tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL). Các nghiên cứu này đã giúp tác giả luận văn có cái nhìn tổng quan về tình hình thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam và Lào. Những nghiên cứu trong và ngoài nước đã cung cấp một cái nhìn toàn diện về các khía cạnh của thanh toán không tiền mặt.

2.1. Tổng quan các nghiên cứu tại Việt Nam về TTKDTM

Các nghiên cứu tại Việt Nam đã tập trung vào việc đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán tại các ngân hàng thương mại. Các nghiên cứu này thường sử dụng phương pháp định tính và định lượng để phân tích dữ liệu. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng cơ sở hạ tầng công nghệ và thói quen sử dụng tiền mặt của người dân là những rào cản chính. Các nghiên cứu này đã đóng góp vào việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của thanh toán không tiền mặt và đề xuất các giải pháp để thúc đẩy sự phát triển của nó. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam cung cấp nhiều kinh nghiệm quý báu về phát triển thanh toán không dùng tiền mặt.

2.2. Nghiên cứu ở Lào Các thách thức và hạn chế TTKDTM

Các nghiên cứu ở Lào tập trung vào việc đánh giá mức độ hài lòng của khách hàng và các thách thức trong việc phát triển thanh toán không tiền mặt. Các nghiên cứu này chỉ ra rằng hành lang pháp lý chưa hoàn thiện, tỷ lệ giao dịch sử dụng tiền mặt còn cao, và hạ tầng cơ sở còn kém hiệu quả là những rào cản chính. Các nghiên cứu này đã giúp các nhà hoạch định chính sách và các ngân hàng thương mại hiểu rõ hơn về những thách thức và cơ hội trong việc phát triển thanh toán tại Lào. Việc thanh toán không dùng tiền mặt ở Lào còn đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức.

III. Thực Trạng BCEL Doanh Số Dịch Vụ và Khó Khăn Hiện Tại

Chương 2 của luận văn tập trung vào việc phân tích thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL). Phần này trình bày tổng quan về BCEL, bao gồm quá trình hình thành và phát triển, cơ cấu tổ chức, và tình hình hoạt động kinh doanh. Luận văn cũng đánh giá thực trạng phát triển về mặt lượng và chất lượng của dịch vụ thanh toán tại BCEL. Bên cạnh những thành tựu đạt được, chương này cũng chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế này. Đánh giá một cách toàn diện về tình hình phát triển thanh toán không tiền mặt tại BCEL là cơ sở quan trọng để đưa ra các giải pháp phù hợp.

3.1. Tổng quan BCEL Quá trình Cơ cấu và Hoạt động Kinh Doanh

Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL) là một trong những ngân hàng thương mại lớn nhất tại Lào, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. BCEL có mạng lưới rộng khắp cả nước và cung cấp nhiều dịch vụ tài chính đa dạng. Hoạt động kinh doanh của BCEL đã có những bước phát triển đáng kể trong những năm gần đây. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tiềm năng để phát triển hơn nữa, đặc biệt là trong lĩnh vực thanh toán không tiền mặt. Quá trình hình thành, cơ cấu tổ chức và tình hình hoạt động kinh doanh của BCEL đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt.

3.2. Phân Tích Thực Trạng Phát Triển TTKDTM tại Ngân Hàng BCEL

Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán tại BCEL được đánh giá dựa trên cả yếu tố định lượng và định tính. Về mặt định lượng, luận văn phân tích doanh số thanh toán, số lượng giao dịch, và thị phần thị trường. Về mặt định tính, luận văn đánh giá chất lượng dịch vụ, mức độ hài lòng của khách hàng, và tính tiện lợi của các phương thức thanh toán. Dữ liệu này cho thấy BCEL đã có những tiến bộ nhất định trong việc phát triển thanh toán, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Các yếu tố như công nghệ, cơ sở hạ tầng, và nguồn nhân lực đều cần được cải thiện để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng. Các con số thống kê giúp chúng ta có cái nhìn khách quan về thực trạng phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL.

3.3. Đánh Giá Kết quả và Nguyên nhân hạn chế TTKDTM tại BCEL

Mặc dù đã có những kết quả nhất định, Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL) vẫn còn đối mặt với nhiều hạn chế trong việc phát triển dịch vụ thanh toán không tiền mặt. Các hạn chế này bao gồm: quy mô thanh toán còn nhỏ, phạm vi còn hẹp, phương thức thanh toán còn đơn giản, chất lượng và hiệu quả thanh toán chưa cao. Nguyên nhân của những hạn chế này có thể kể đến: hạ tầng công nghệ còn yếu kém, thói quen sử dụng tiền mặt của người dân, và chính sách hỗ trợ chưa đủ mạnh. Cần phải phân tích kỹ lưỡng những hạn chế này để tìm ra các giải pháp phù hợp.

IV. Giải Pháp Phát Triển Thanh Toán Không Tiền Mặt tại BCEL

Chương 3 của luận văn đề xuất các giải pháp để phát triển dịch vụ thanh toán không tiền mặt tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL). Các giải pháp này dựa trên định hướng hoạt động kinh doanh và phát triển dịch vụ của BCEL. Luận văn tập trung vào các giải pháp chủ yếu như xây dựng chiến lược phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hiện đại hóa công nghệ, mở rộng và nâng cao tính tiện ích dịch vụ, tăng cường quản trị rủi ro, cải tiến và nâng cao chất lượng các hình thức thanh toán, và tích cực tuyên truyền, quảng bá. Các giải pháp được đưa ra phải khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của BCEL và Lào.

4.1. Xây Dựng Chiến Lược Phát Triển TTKDTM cho BCEL

Một chiến lược phát triển thanh toán không tiền mặt rõ ràng và toàn diện là yếu tố then chốt để BCEL đạt được thành công trong lĩnh vực này. Chiến lược này cần xác định rõ mục tiêu, định hướng, và các bước đi cụ thể. Chiến lược cũng cần phải linh hoạt và có khả năng thích ứng với những thay đổi của thị trường và công nghệ. Quan trọng hơn, nó cần phải phù hợp với đặc điểm văn hóa và thói quen tiêu dùng của người dân Lào. Việc xây dựng chiến lược cần có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, từ ban lãnh đạo ngân hàng đến các chuyên gia và khách hàng.

4.2. Nâng Cao Chất Lượng Nguồn Nhân Lực cho Thanh Toán BCEL

Nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao và kỹ năng nghiệp vụ vững vàng là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động thanh toán. BCEL cần đầu tư vào việc đào tạo và phát triển đội ngũ cán bộ chuyên trách về thanh toán không tiền mặt. Các chương trình đào tạo cần tập trung vào các kiến thức chuyên môn về công nghệ thanh toán, quản trị rủi ro, và chăm sóc khách hàng. Bên cạnh đó, cần có chính sách đãi ngộ hợp lý để thu hút và giữ chân nhân tài. Nguồn nhân lực là yếu tố quyết định sự thành công của mọi chiến lược phát triển.

4.3. Hiện Đại Hóa Công Nghệ Ngân Hàng để Phát Triển BCEL Smart

Công nghệ đóng vai trò then chốt trong việc phát triển thanh toán không tiền mặt. BCEL cần đầu tư vào việc nâng cấp và hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng. Hệ thống công nghệ cần đảm bảo tính ổn định, an toàn, và bảo mật. BCEL cũng cần nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới như blockchain, AI, và big data để cải thiện hiệu quả và trải nghiệm khách hàng. Việc hiện đại hóa công nghệ không chỉ giúp BCEL nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần vào sự phát triển chung của hệ thống thanh toán tại Lào.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Tuyên Truyền Thay Đổi Thói Quen Tiêu Dùng

Một trong những yếu tố quan trọng để phát triển thanh toán không tiền mặt là thay đổi thói quen và tâm lý của người tiêu dùng. BCEL cần tích cực tuyên truyền, quảng bá về lợi ích của việc sử dụng các hình thức thanh toán hiện đại. Các hoạt động tuyên truyền cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức về tính tiện lợi, an toàn, và tiết kiệm chi phí của thanh toán không tiền mặt. BCEL cũng cần phối hợp với các cơ quan truyền thông và các tổ chức xã hội để lan tỏa thông điệp về thanh toán số đến cộng đồng. Sự thay đổi thói quen tiêu dùng cần có sự chung tay của cả xã hội.

5.1. Chiến Lược Tuyên Truyền Hiệu Quả cho Thanh Toán BCEL

Để tuyên truyền hiệu quả, BCEL cần xây dựng một chiến lược truyền thông bài bản và chuyên nghiệp. Chiến lược này cần xác định rõ đối tượng mục tiêu, thông điệp chính, và các kênh truyền thông phù hợp. Các kênh truyền thông có thể bao gồm: truyền hình, báo chí, mạng xã hội, và các sự kiện cộng đồng. Thông điệp truyền thông cần đơn giản, dễ hiểu, và tập trung vào những lợi ích thiết thực mà thanh toán không tiền mặt mang lại. Việc lựa chọn kênh truyền thông phù hợp là rất quan trọng để tiếp cận đúng đối tượng mục tiêu.

5.2. Thay Đổi Thói Quen Tiêu Dùng Hướng tới Thanh Toán Số Lào

Thay đổi thói quen tiêu dùng là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự kiên trì. BCEL cần tạo ra những chương trình khuyến mãi và ưu đãi để khuyến khích người dân sử dụng thanh toán không tiền mặt. Ví dụ, BCEL có thể giảm phí giao dịch, tặng quà, hoặc hoàn tiền cho những khách hàng sử dụng các dịch vụ thanh toán điện tử. Bên cạnh đó, BCEL cần phối hợp với các cửa hàng, nhà hàng, và các đơn vị cung cấp dịch vụ khác để chấp nhận thanh toán bằng thẻ và các hình thức thanh toán điện tử khác. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngân hàng và các đơn vị cung cấp dịch vụ để thúc đẩy sự thay đổi thói quen tiêu dùng.

VI. Kết Luận và Hướng Phát Triển Thanh Toán Số Tại BCEL

Luận văn đã trình bày một cách tổng quan về tình hình phát triển dịch vụ thanh toán không tiền mặt tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL). Luận văn đã phân tích những thành tựu đạt được, những hạn chế còn tồn tại, và đề xuất các giải pháp để thúc đẩy sự phát triển của dịch vụ này. Các giải pháp được đề xuất cần được triển khai một cách đồng bộ và hiệu quả để BCEL có thể đạt được những mục tiêu đã đề ra. Trong tương lai, BCEL cần tiếp tục đổi mới và sáng tạo để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng và góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế Lào.

6.1. Tóm Tắt Những Điểm Chính và Giải Pháp Phát Triển TTKDTM

Luận văn đã tập trung vào việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp để phát triển thanh toán không tiền mặt tại Ngân hàng Ngoại Thương Lào (BCEL). Các giải pháp này bao gồm: xây dựng chiến lược phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hiện đại hóa công nghệ, mở rộng và nâng cao tính tiện ích dịch vụ, tăng cường quản trị rủi ro, và tích cực tuyên truyền, quảng bá. Để đạt được thành công, BCEL cần có sự quyết tâm cao, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận, và sự hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước.

6.2. Hướng Phát Triển Tương Lai Cơ Hội và Thách Thức cho BCEL

Trong tương lai, thanh toán không tiền mặt sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ tại Lào. BCEL có nhiều cơ hội để tận dụng xu hướng này và trở thành một trong những ngân hàng hàng đầu trong lĩnh vực thanh toán số. Tuy nhiên, BCEL cũng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức, như sự cạnh tranh từ các ngân hàng khác, sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, và những rủi ro về an ninh mạng. Để vượt qua những thách thức này, BCEL cần không ngừng đổi mới và sáng tạo để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế số và xu hướng chuyển đổi số toàn cầu, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng trở nên quan trọng đối với hệ thống ngân hàng và nền kinh tế quốc dân. Tại Lào, mặc dù các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt còn hạn chế, Ngân hàng Ngoại thương Lào (BCEL) đã và đang nỗ lực phát triển các dịch vụ này nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng. Giai đoạn nghiên cứu từ năm 2020 đến 2022 cho thấy tổng vốn huy động của BCEL tăng trưởng liên tục với tốc độ từ 5,64% đến 24,9% mỗi năm, đạt mức khoảng 40 nghìn tỷ Kip vào cuối năm 2022. Tuy nhiên, quy mô thanh toán không dùng tiền mặt vẫn còn nhỏ, phạm vi và phương thức thanh toán còn đơn giản, chất lượng và hiệu quả chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng thương mại, phân tích thực trạng phát triển dịch vụ tại BCEL trong giai đoạn 2020-2022, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả và quy mô dịch vụ. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại BCEL, một trong bốn ngân hàng thương mại lớn nhất Lào, với trọng tâm là các dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt như chuyển khoản, thẻ ngân hàng, thanh toán trực tuyến và các hình thức thanh toán điện tử khác.

Việc phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL không chỉ góp phần thúc đẩy luân chuyển vốn nhanh chóng, an toàn mà còn giảm thiểu rủi ro liên quan đến tiền mặt, đồng thời hỗ trợ chính phủ trong kiểm soát lạm phát và chống tham nhũng. Nghiên cứu này có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của BCEL, đồng thời góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Lào trong kỷ nguyên số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt trong ngân hàng thương mại. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết về dịch vụ ngân hàng thương mại: Khái niệm, vai trò và chức năng của ngân hàng thương mại được xác định là tổ chức tài chính cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng, trong đó dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt là một nghiệp vụ trung gian thanh toán quan trọng. Các nghiệp vụ chủ yếu bao gồm huy động vốn, cấp tín dụng và cung ứng dịch vụ thanh toán.

2. Mô hình phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt: Phát triển dịch vụ được hiểu là quá trình gia tăng cả về số lượng và chất lượng dịch vụ, bao gồm các tiêu chí định lượng như doanh số thanh toán, số lượng tài khoản sử dụng dịch vụ, doanh thu từ dịch vụ và tỷ lệ sai sót; cùng các tiêu chí định tính như sự đa dạng của sản phẩm, chất lượng dịch vụ và mức độ hài lòng của khách hàng. Mô hình cũng phân tích các yếu tố ảnh hưởng từ chủ quan (nhân tố con người, công nghệ, uy tín ngân hàng, marketing) và khách quan (tâm lý khách hàng, môi trường kinh tế vĩ mô, pháp lý, cạnh tranh).

Ba khái niệm chính được làm rõ trong nghiên cứu là: thanh toán không dùng tiền mặt, phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, và các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ này trong ngân hàng thương mại.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL.

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo nội bộ của BCEL, báo cáo của Chính phủ Lào, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu nghiên cứu học thuật. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát ý kiến khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL, tập trung vào đánh giá chất lượng dịch vụ, mức độ hài lòng và các khó khăn gặp phải.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu về doanh số thanh toán, số lượng tài khoản, doanh thu dịch vụ và tỷ lệ sai sót. Phương pháp so sánh được áp dụng để đánh giá sự thay đổi qua các năm 2020-2022. Phân tích định tính được thực hiện dựa trên phản hồi khách hàng và đánh giá chuyên gia nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và nguyên nhân hạn chế.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng vài trăm khách hàng đại diện cho các nhóm khách hàng cá nhân và doanh nghiệp sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có trọng số nhằm đảm bảo tính đại diện cho các phân khúc khách hàng khác nhau.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm 2023, với các bước thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp, phân tích dữ liệu, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thành trong vòng 12 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng doanh số thanh toán không dùng tiền mặt: Doanh số thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL tăng trưởng trung bình khoảng 15-20% mỗi năm trong giai đoạn 2020-2022. Tỷ trọng doanh số thanh toán không dùng tiền mặt trong tổng doanh số thanh toán của ngân hàng đạt khoảng 35% vào năm 2022, tăng 10% so với năm 2020.

2. Số lượng tài khoản sử dụng dịch vụ: Số lượng tài khoản thanh toán không dùng tiền mặt tăng từ khoảng 500.000 tài khoản năm 2020 lên gần 750.000 tài khoản năm 2022, tương đương mức tăng trưởng 50% trong ba năm. Tuy nhiên, tỷ lệ khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ còn thấp so với tổng dân số, đặc biệt tại các vùng nông thôn.

3. Chất lượng dịch vụ và mức độ hài lòng khách hàng: Khảo sát cho thấy 78% khách hàng đánh giá mức độ tin cậy và chính xác của giao dịch là tốt hoặc rất tốt. Tuy nhiên, chỉ khoảng 65% hài lòng về tốc độ xử lý giao dịch và 60% hài lòng về mức phí dịch vụ. Tỷ lệ sai sót trong giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt duy trì ở mức dưới 2%, cho thấy chất lượng dịch vụ còn nhiều tiềm năng cải thiện.

4. Hạn chế và nguyên nhân: Các hạn chế chính bao gồm hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, thiếu đa dạng sản phẩm thanh toán điện tử, thói quen sử dụng tiền mặt vẫn phổ biến, đặc biệt ở khu vực nông thôn, và nhận thức của khách hàng về dịch vụ còn hạn chế. Ngoài ra, nhân lực chưa được đào tạo bài bản về công nghệ và quản trị rủi ro cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả dịch vụ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy BCEL đã đạt được những bước tiến quan trọng trong phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, thể hiện qua tăng trưởng doanh số và số lượng tài khoản sử dụng dịch vụ. So với các ngân hàng thương mại trong khu vực, BCEL có tốc độ tăng trưởng tương đối cao nhưng vẫn còn khoảng cách về quy mô và chất lượng dịch vụ so với các ngân hàng tiên tiến.

Nguyên nhân hạn chế chủ yếu liên quan đến yếu tố khách quan như thói quen tiêu dùng tiền mặt và môi trường pháp lý chưa hoàn thiện, cũng như yếu tố chủ quan như công nghệ và nguồn nhân lực. Các biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng doanh số thanh toán không dùng tiền mặt và tỷ lệ hài lòng khách hàng sẽ minh họa rõ nét xu hướng phát triển và các điểm cần cải thiện.

So với các nghiên cứu trong khu vực Đông Nam Á, BCEL cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại như thanh toán qua mã QR, ví điện tử và ngân hàng di động để nâng cao tiện ích và thu hút khách hàng. Đồng thời, việc tăng cường đào tạo nhân viên và cải thiện quy trình xử lý giao dịch sẽ góp phần giảm thiểu sai sót và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt toàn diện: BCEL cần thiết lập chiến lược dài hạn với mục tiêu tăng tỷ trọng doanh số thanh toán không dùng tiền mặt lên trên 50% trong vòng 3 năm tới, tập trung vào đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng phạm vi khách hàng. Chủ thể thực hiện là Ban lãnh đạo BCEL phối hợp với các phòng ban chuyên môn.

2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về công nghệ thanh toán điện tử, quản trị rủi ro và chăm sóc khách hàng cho cán bộ nhân viên. Mục tiêu là nâng tỷ lệ nhân viên đạt chuẩn kỹ năng lên 90% trong 18 tháng. Phòng Nhân sự và Đào tạo chịu trách nhiệm triển khai.

3. Đẩy nhanh hiện đại hóa công nghệ ngân hàng: Đầu tư nâng cấp hệ thống Corebanking, phát triển các ứng dụng thanh toán di động và tích hợp thanh toán QR code để tăng tốc độ và độ an toàn giao dịch. Mục tiêu hoàn thành trong 24 tháng với ngân sách phù hợp. Phòng Công nghệ thông tin phối hợp với đối tác công nghệ thực hiện.

4. Tăng cường truyền thông và thay đổi thói quen khách hàng: Triển khai các chiến dịch quảng bá, giáo dục khách hàng về lợi ích và cách sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, đặc biệt tại các vùng nông thôn và khu vực chưa tiếp cận dịch vụ. Mục tiêu tăng tỷ lệ khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ lên 40% trong 2 năm. Phòng Marketing và Truyền thông chịu trách nhiệm.

5. Tăng cường quản trị rủi ro và đảm bảo an toàn giao dịch: Xây dựng hệ thống giám sát và cảnh báo sớm các rủi ro trong thanh toán không dùng tiền mặt, đồng thời hoàn thiện quy trình xử lý khiếu nại và sự cố. Mục tiêu giảm tỷ lệ sai sót xuống dưới 1% trong 12 tháng. Phòng Quản lý rủi ro và Chống rửa tiền thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.

2. Chuyên viên và cán bộ phòng dịch vụ thanh toán: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, quy trình nghiệp vụ và cách thức nâng cao chất lượng dịch vụ.

3. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, hoàn thiện hành lang pháp lý và thúc đẩy phát triển hệ thống thanh toán điện tử quốc gia.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành tài chính - ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại một ngân hàng thương mại trong khu vực Đông Nam Á.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh toán không dùng tiền mặt là gì?
   Thanh toán không dùng tiền mặt là hình thức thanh toán hàng hóa, dịch vụ thông qua trung gian thanh toán của ngân hàng mà không sử dụng tiền mặt, bao gồm chuyển khoản, thẻ ngân hàng, thanh toán điện tử, v.v. Ví dụ, khách hàng sử dụng thẻ ATM để thanh toán mua hàng tại cửa hàng.

2. Tại sao phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt lại quan trọng?
   Dịch vụ này giúp tăng tốc độ luân chuyển vốn, giảm chi phí quản lý tiền mặt, hạn chế rủi ro gian lận và tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý kinh tế vĩ mô. Ví dụ, thanh toán điện tử giúp chính phủ kiểm soát thuế hiệu quả hơn.

3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt?
   Bao gồm yếu tố chủ quan như công nghệ, nhân lực, uy tín ngân hàng và marketing; yếu tố khách quan như thói quen khách hàng, môi trường kinh tế, pháp lý và cạnh tranh. Ví dụ, hạ tầng công nghệ kém sẽ làm giảm tốc độ xử lý giao dịch.

4. BCEL đã đạt được những thành tựu gì trong phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt?
   BCEL đã tăng trưởng doanh số thanh toán không dùng tiền mặt khoảng 15-20% mỗi năm, mở rộng số lượng tài khoản sử dụng dịch vụ lên gần 750.000 tài khoản năm 2022 và nhận được nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế.

5. Các giải pháp nào được đề xuất để phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL?
   Bao gồm xây dựng chiến lược phát triển toàn diện, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hiện đại hóa công nghệ, tăng cường truyền thông và quản trị rủi ro. Ví dụ, triển khai thanh toán QR code để thu hút khách hàng trẻ và khu vực đô thị.

Kết luận

• Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và các tiêu chí đánh giá phát triển dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt trong ngân hàng thương mại.
• Thực trạng tại BCEL giai đoạn 2020-2022 cho thấy sự tăng trưởng tích cực về doanh số và số lượng tài khoản, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về chất lượng và phạm vi dịch vụ.
• Các yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ, đòi hỏi BCEL phải có chiến lược đồng bộ và linh hoạt.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả, đa dạng hóa sản phẩm và tăng cường trải nghiệm khách hàng.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hiện đại hóa hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt tại BCEL, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số tại Lào.

Call-to-action: BCEL và các ngân hàng thương mại khác cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất để bắt kịp xu hướng chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh và phục vụ khách hàng ngày càng tốt hơn trong kỷ nguyên công nghệ số.