## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, phát triển phẩm chất và năng lực người học được xem là nhiệm vụ trọng tâm. Theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức của học sinh là yêu cầu cấp thiết. Năng lực tính toán, một trong mười năng lực chung của chương trình giáo dục phổ thông mới, đóng vai trò then chốt trong môn Toán, đặc biệt ở cấp trung học cơ sở. Tuy nhiên, thực trạng tại nhiều trường THCS cho thấy học sinh còn gặp khó khăn trong tính toán như sai sót, thiếu chính xác và phụ thuộc quá mức vào công nghệ, làm giảm hiệu quả phát triển năng lực này.

Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất và kiểm nghiệm các biện pháp phát triển năng lực tính toán cho học sinh lớp 7 thông qua dạy học chủ đề đa thức, bao gồm các phép toán cộng, trừ đa thức và nghiệm của đa thức. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 7 tại các trường trung học cơ sở, với thời gian khảo sát và thực nghiệm trong khoảng vài năm gần đây. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học Toán, góp phần phát triển năng lực tính toán – một năng lực thiết yếu cho học sinh trong học tập và cuộc sống.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về năng lực học tập và phát triển năng lực tính toán. Theo đó, năng lực tính toán được cấu thành từ nhận thức kiến thức toán học, tư duy toán học và vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học. Lý thuyết phát triển năng lực nhấn mạnh việc học sinh phải chứng minh được năng lực của mình thay vì chỉ dựa vào thời gian học tập. Các mô hình năng lực toán học bao gồm tám thành tố như tư duy toán học, giải quyết vấn đề, mô hình hóa, biểu diễn, giao tiếp toán học và sử dụng công cụ học toán.

Khái niệm năng lực tính toán được hiểu là khả năng sử dụng các phép tính, ngôn ngữ toán học và công cụ tính toán để giải quyết các vấn đề toán học trong học tập và thực tiễn. Lý thuyết dạy học phát triển năng lực nhấn mạnh vai trò của giáo viên như người hướng dẫn, đồng hành, tạo điều kiện cho học sinh học tập tích cực, sáng tạo và tự học.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Dữ liệu được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn giáo viên và học sinh, quan sát dự giờ, cùng với thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính hiệu quả của các biện pháp dạy học đề xuất. Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 50 giáo viên và 200 học sinh tại một số trường THCS tiêu biểu.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và phân tích so sánh nhằm đánh giá mức độ phát triển năng lực tính toán trước và sau khi áp dụng các biện pháp. Timeline nghiên cứu kéo dài trong 2 năm, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, xây dựng biện pháp, thực nghiệm và đánh giá kết quả.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- 96% giáo viên thường xuyên hoặc rất thường xuyên rèn luyện năng lực tính toán cho học sinh, tuy nhiên chỉ 22% áp dụng dạy học phát triển năng lực trong khâu kiểm tra đánh giá.
- 67,4% học sinh cho rằng nội dung đa thức lớp 7 khó hơn nhiều so với tiểu học, 60,5% gặp khó khăn với thuật ngữ và khái niệm mới, 43,6% phản ánh bài giảng còn đơn điệu, thiếu sinh động.
- Qua thực nghiệm, các biện pháp như sử dụng trò chơi Quizizz, máy tính bỏ túi và sơ đồ tư duy đã giúp tăng 25% điểm trung bình môn Toán phần đa thức và cải thiện rõ rệt kỹ năng tính toán, tư duy logic của học sinh.
- Học sinh sử dụng máy tính bỏ túi đúng cách có khả năng giải các bài toán đa thức phức tạp nhanh hơn 30% so với nhóm không sử dụng.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của khó khăn học sinh gặp phải là do phương pháp dạy học truyền thống chưa phát huy được tính tích cực, sáng tạo và chưa khai thác hiệu quả công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục dựa trên phát triển năng lực và ứng dụng công nghệ số.

Việc áp dụng các biện pháp đổi mới như trò chơi tương tác, máy tính bỏ túi và sơ đồ tư duy không chỉ giúp học sinh hứng thú hơn mà còn nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức và phát triển kỹ năng tính toán. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm số trước và sau thực nghiệm, cũng như bảng thống kê tỷ lệ học sinh đạt chuẩn năng lực tính toán.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Triển khai rộng rãi ứng dụng công nghệ thông tin** trong dạy học Toán, đặc biệt là sử dụng các trò chơi tương tác như Quizizz để tăng cường hứng thú và hiệu quả học tập. Mục tiêu đạt 80% giáo viên sử dụng công nghệ trong 2 năm tới.
- **Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên** về phương pháp dạy học phát triển năng lực và kỹ năng sử dụng công nghệ, nhằm nâng cao năng lực sư phạm và đổi mới phương pháp giảng dạy. Thực hiện định kỳ hàng năm tại các sở giáo dục.
- **Phát triển và bổ sung tài liệu dạy học đa dạng**, bao gồm các bài tập thực tế liên quan đến đa thức để học sinh vận dụng kiến thức vào cuộc sống, giúp tăng cường kỹ năng giải quyết vấn đề.
- **Xây dựng hệ thống đánh giá năng lực tính toán toàn diện**, kết hợp đánh giá quá trình và kết quả, nhằm phản ánh chính xác năng lực học sinh và hỗ trợ điều chỉnh phương pháp dạy học kịp thời.
- **Khuyến khích học sinh tự học và học nhóm**, phát triển kỹ năng tự học, tư duy phản biện và sáng tạo thông qua các hoạt động ngoại khóa và dự án học tập.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên Toán trung học cơ sở**: Nắm bắt các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học phát triển năng lực tính toán, áp dụng hiệu quả trong giảng dạy chủ đề đa thức.
- **Nhà quản lý giáo dục**: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và phát triển chương trình giáo dục phù hợp với xu hướng đổi mới.
- **Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Sư phạm Toán**: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn dạy học phát triển năng lực tính toán.
- **Các chuyên gia phát triển chương trình giáo dục**: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình, tài liệu và công cụ đánh giá năng lực học sinh.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Năng lực tính toán là gì?**  
Năng lực tính toán là khả năng sử dụng các phép tính, ngôn ngữ toán học và công cụ tính toán để giải quyết các vấn đề toán học trong học tập và thực tiễn.

2. **Tại sao chủ đề đa thức lớp 7 lại quan trọng trong phát triển năng lực tính toán?**  
Đa thức là chủ đề cơ bản, giúp học sinh hình thành tư duy toán học, kỹ năng tính toán và vận dụng kiến thức vào các bài toán phức tạp hơn.

3. **Các biện pháp nào giúp phát triển năng lực tính toán hiệu quả?**  
Sử dụng trò chơi tương tác như Quizizz, máy tính bỏ túi, sơ đồ tư duy và bài tập thực tế là những biện pháp đã được chứng minh hiệu quả.

4. **Làm thế nào để giáo viên đổi mới phương pháp dạy học?**  
Giáo viên cần được bồi dưỡng chuyên môn, áp dụng công nghệ thông tin, kết hợp các phương pháp dạy học tích cực và cá biệt hóa phù hợp với từng học sinh.

5. **Làm sao đánh giá chính xác năng lực tính toán của học sinh?**  
Cần xây dựng hệ thống đánh giá đa dạng, bao gồm đánh giá quá trình, đánh giá kỹ năng thực hành và đánh giá kết quả học tập qua các bài kiểm tra và dự án.

## Kết luận

- Năng lực tính toán là năng lực then chốt trong giáo dục phổ thông, đặc biệt trong môn Toán lớp 7 chủ đề đa thức.  
- Thực trạng dạy học hiện nay còn nhiều hạn chế, học sinh gặp khó khăn trong tính toán và vận dụng kiến thức.  
- Các biện pháp đổi mới như ứng dụng công nghệ, trò chơi tương tác và bài tập thực tế đã nâng cao hiệu quả phát triển năng lực tính toán.  
- Cần tiếp tục bồi dưỡng giáo viên, đổi mới phương pháp và xây dựng hệ thống đánh giá phù hợp để phát triển năng lực học sinh toàn diện.  
- Khuyến khích áp dụng nghiên cứu vào thực tiễn giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện.

Hành động tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất trong phạm vi rộng hơn, đồng thời tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện phương pháp dạy học phát triển năng lực tính toán cho học sinh các cấp học khác nhau.