Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh qua dạy học tích hợp hóa học hữu cơ chứa nitrogen

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

1. MỤC LỤC

1.1. Lý do chọn đề tài

1.2. Mục đích nghiên cứu

1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu

1.4.2. Khách thể nghiên cứu

1.4.3. Phạm vi nghiên cứu

1.5. Câu hỏi nghiên cứu

1.6. Giả thuyết khoa học

1.7. Phương pháp nghiên cứu

1.8. Những đóng góp mới của đề tài

1.9. Cấu trúc của luận văn

2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH

2.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

2.1.1. Lịch sử nghiên cứu về dạy học tích hợp

2.1.1.1. Trên thế giới

2.2. Lịch sử nghiên cứu về dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề

2.3. Chương trình giáo dục THPT môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực

2.4. Dạy học tích hợp liên môn

2.4.1. Khái niệm tích hợp

2.4.2. Khái niệm dạy học tích hợp

2.4.3. Các mức độ trong dạy học tích hợp

2.4.4. Khái niệm dạy học tích hợp liên môn

2.4.5. Vai trò của dạy học tích hợp liên môn

2.4.6. Đặc điểm của dạy học tích hợp liên môn

2.4.7. Ý nghĩa của dạy học tích hợp liên môn

2.4.8. Các phương pháp và mô hình dạy học theo quan điểm tích hợp liên môn

2.5. Năng lực và định hướng phát triển năng lực

2.5.1. Khái niệm năng lực

2.5.2. Đánh giá năng lực

2.5.2.1. Đánh giá qua quan sát

2.5.2.2. Đánh giá qua hồ sơ học tập

2.5.2.3. Tự đánh giá

2.5.2.4. Đánh giá đồng đẳng

2.5.2.5. Đánh giá thông qua bài kiểm tra

2.6. Năng lực giải quyết vấn đề

2.6.1. Vai trò của việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề

2.7. Thực trạng dạy học tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh ở trường THPT

2.7.1. Mục đích điều tra

2.7.2. Đối tượng và phạm vi điều tra

2.7.3. Nội dung và phương pháp điều tra

2.7.4. Kết quả điều tra

2.8. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1

3. CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP LIÊN MÔN PHẦN HỢP CHẤT HỮU CƠ CHỨA NITROGEN NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH

3.1. Phân tích cấu trúc, mục tiêu, nội dung các môn học để xây dựng các chủ đề dạy học tích hợp liên môn

3.2. Hệ thống kiến thức phần hợp chất hữu cơ chứa nitrogen

3.2.1. Cấu trúc và nội dung

3.2.2. Yêu cầu cần đạt

3.2.3. Những điểm cần lưu ý khi giảng dạy

3.3. Phân tích chương trình các môn học khác có liên quan đến chủ đề thiết kế

3.4. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

3.4.1. Cơ sở thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

3.4.2. Thiết kế rubric đánh giá năng lực giải quyết vấn đề

3.4.3. Thiết kế phiếu đánh giá NLGQVĐ

3.4.4. Thiết kế bài kiểm tra

3.5. Xây dựng một số chủ đề dạy học tích hợp liên môn

3.5.1. Nguyên tắc xây dựng chủ đề tích hợp liên môn

3.5.2. Quy trình xây dựng chủ đề tích hợp liên môn

3.5.3. Một số chủ đề tích hợp liên môn phần hợp chất hữu cơ chứa nitrogen nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

3.5.3.1. Chủ đề tích hợp liên môn: Amino acid – mắt xích quan trọng tạo nên sự sống

3.5.3.2. Chủ đề tích hợp liên môn: Đậu nành – nguồn dinh dưỡng tuyệt vời cho sức khỏe

3.5.3.3. Chủ đề tích hợp liên môn: “Phô mai ngon – tròn dưỡng chất”

3.6. Thiết kế kế hoạch dạy học chủ đề tích hợp liên môn phần hợp chất hữu cơ chứa nitrogen nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

3.6.1. Kế hoạch dạy học chủ đề “Amino acid – mắt xích quan trọng tạo nên sự sống”

3.6.2. Kế hoạch dạy học chủ đề: “Đậu nành – nguồn dinh dưỡng tuyệt vời cho sức khỏe”

3.6.3. Kế hoạch dạy học chủ đề: “Phô mai ngon – tròn dưỡng chất”

3.7. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2

4. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

4.1. Mục đích, nhiệm vụ và nội dung thực nghiệm sư phạm

4.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm

4.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm

4.1.3. Phương pháp và nội dung thực nghiệm sư phạm

4.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm

4.2.1. Chọn địa bàn và đối tượng thực nghiệm

4.2.2. Tiến hành các giờ dạy, kiểm tra đánh giá kết quả

4.2.3. Thu thập kết quả thực nghiệm sư phạm và xử lí thông tin thu được

4.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận của dạy học tích hợp liên môn

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh thông qua dạy học tích hợp đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Dạy học tích hợp không chỉ giúp học sinh kết nối kiến thức từ nhiều môn học khác nhau mà còn tạo điều kiện cho việc hình thành các kỹ năng cần thiết trong việc giải quyết các vấn đề thực tiễn. Theo đó, việc nghiên cứu lịch sử và cơ sở lý luận của dạy học tích hợp là rất quan trọng. Các nghiên cứu trước đây cho thấy rằng việc áp dụng phương pháp này có thể nâng cao hiệu quả học tập và phát triển năng lực học sinh một cách toàn diện. Cụ thể, năng lực giải quyết vấn đề được hình thành thông qua việc học tập liên môn, giúp học sinh có khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực hóa học hữu cơ chứa nitrogen, nơi mà các hợp chất này không chỉ có ứng dụng trong môn hóa học mà còn liên quan đến nhiều lĩnh vực khác như sinh học và công nghệ.

1.1. Lịch sử nghiên cứu về dạy học tích hợp

Dạy học tích hợp đã được áp dụng từ rất sớm và trở thành một xu hướng giáo dục hiện đại. Các hội thảo quốc tế đã chỉ ra rằng dạy học tích hợp giúp học sinh hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa các lĩnh vực khoa học khác nhau. Việc dạy học tích hợp không chỉ đơn thuần là kết hợp nội dung của các môn học mà còn là cách tiếp cận giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề. Nghiên cứu cho thấy rằng học sinh tham gia vào các hoạt động học tập tích hợp có xu hướng phát triển tốt hơn về các kỹ năng xã hội và khả năng làm việc nhóm, điều này rất quan trọng trong bối cảnh xã hội hiện đại.

II. Tổ chức dạy học chủ đề tích hợp liên môn

Việc tổ chức dạy học chủ đề tích hợp liên môn phần hợp chất hữu cơ chứa nitrogen là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Các chủ đề này không chỉ giúp học sinh có cái nhìn tổng quát về kiến thức mà còn khuyến khích các em áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Mỗi chủ đề cần được thiết kế sao cho phù hợp với đặc thù của từng môn học, đồng thời cũng phải tạo ra sự kết nối giữa các lĩnh vực khác nhau. Các phương pháp dạy học hiện đại như dạy học dự án và dạy học trải nghiệm có thể được áp dụng để nâng cao hiệu quả của việc dạy học tích hợp. Điều này không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực tự duy mà còn tạo ra động lực học tập mạnh mẽ cho các em.

2.1. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực giải quyết vấn đề

Để đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh, việc thiết kế bộ công cụ đánh giá là rất cần thiết. Bộ công cụ này cần bao gồm các tiêu chí rõ ràng và cụ thể, giúp giáo viên có thể đánh giá một cách chính xác khả năng của học sinh trong việc áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Các phương pháp đánh giá có thể bao gồm đánh giá qua hồ sơ học tập, đánh giá đồng đẳng và tự đánh giá. Việc sử dụng nhiều hình thức đánh giá khác nhau sẽ giúp giáo viên có cái nhìn toàn diện hơn về năng lực của học sinh, từ đó có những điều chỉnh phù hợp trong quá trình dạy học.

III. Thực nghiệm sư phạm

Thực nghiệm sư phạm là một phần quan trọng trong quá trình nghiên cứu, nhằm đánh giá tính hiệu quả của việc dạy học tích hợp. Qua thực nghiệm, các giáo viên có thể kiểm tra các phương pháp dạy học đã được áp dụng, từ đó rút ra những kết luận cần thiết về việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng việc áp dụng dạy học tích hợp không chỉ giúp học sinh nâng cao kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng mềm như làm việc nhóm và tư duy phản biện. Hơn nữa, thực nghiệm cũng cho thấy rằng học sinh có sự hứng thú hơn với môn học khi được học theo cách tích hợp, điều này góp phần làm tăng hiệu quả học tập.

3.1. Kết quả thực nghiệm sư phạm

Kết quả của thực nghiệm sư phạm cho thấy rằng học sinh tham gia vào các chủ đề tích hợp có sự tiến bộ rõ rệt trong năng lực giải quyết vấn đề. Cụ thể, các em có khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn tốt hơn, cũng như có thể kết nối các kiến thức từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều này không chỉ giúp các em tự tin hơn trong việc giải quyết các vấn đề trong học tập mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Các số liệu thống kê từ các bài kiểm tra trước và sau thực nghiệm cho thấy sự cải thiện đáng kể về điểm số và mức độ hiểu biết của học sinh.

Nâng cao năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh qua dạy học tích hợp hóa học hữu cơ chứa nitrogen