Phát Triển Kinh Tế Có Vốn Đầu Tư Nước Ngoài Tại Việt Nam

Xét theo mục đích đầu tư, kinh tế FDI được hình thành dưới hai hình thức: đầu tư theo chiều ngang và đầu tư theo chiều dọc. Đầu tư theo chiều ngang là việc một công ty tiến hành đầu tư vào ngành sản xuất mà họ đang có lợi thế cạnh tranh về một loại sản phẩm nào đó. Đầu tư nước ngoài theo chiều dọc nhằm khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên và các yếu tố đầu vào giá rẻ như lao động, đất đai hoặc hoàn thiện quá trình lắp ráp ở nước nhận đầu tư. Sau đó sản phẩm này được bán trên thị trường quốc tế. Đây là hai hình thức doanh nghiệp chuyên lắp ráp khá phổ biến ở các nước đang phát triển cũng như ở Việt Nam hiện nay.

Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hình thành là do vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đầu tư vào nền kinh tế nước sở tại. Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam là một tổng thể phức hợp của các doanh nghiệp đến từ nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ với văn hóa, phong tục và tập quán khác nhau. Khu vực kinh tế nước ngoài đã có mặt ở hầu hết các tỉnh, thành trong toàn quốc. Trong kinh tế FDI ở Việt Nam, lực lượng chi phối chủ yếu là các tập đoàn kinh tế hoặc TNCs, MNCs, do đó mâu thuẫn về lợi ích kinh tế giữa các nhà đầu tư và nước nhận đầu tư tồn tại đan xen như một tất yếu kinh tế.

Kinh tế FDI góp phần thúc đẩy sự phát triển của khoa học kỹ thuật và quá trình phân công lao động trên toàn thế giới, qua đó thúc đẩy mạnh mẽ quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Phát triển kinh tế FDI sẽ thúc đẩy sự phát triển và liên kết các nền kinh tế thị trường, đẩy nhanh quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Bên cạnh đó, sự tác động ngược lại của hội nhập kinh tế quốc tế đối với sự phát triển của kinh tế FDI cũng được thể hiện rõ.

Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, để bảo hộ sản xuất trong nước, điều chỉnh mất cân đối cán cân thương mại, tăng dự trữ ngoại tệ, một số nước áp dụng chính sách hạn chế nhập khẩu, làm cho các doanh nghiệp nước ngoài gặp khó khăn trong việc thâm nhập thị trường của nước đó. Đối với các nước đang phát triển, tự do mậu dịch giúp họ nhanh chóng tiếp cận nhiều sản phẩm mới vẫn là thành quả của tiến bộ khoa học và công nghệ được các nước phát triển đầu tư nghiên cứu và triển khai.

Môi trường đầu tư là tổng thể các bộ phận mà ở đó chúng tác động qua lại lẫn nhau và chi phối mạnh mẽ đến các hoạt động đầu tư, buộc các nhà đầu tư phải tự điều chỉnh mục đích, hình thức và phạm vi hoạt động cho thích hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và đưa đến hiệu quả cao trong kinh doanh. Cần tạo môi trường pháp lý minh bạch, ổn định và hấp dẫn để thu hút vốn FDI.

Chính sách đầu tư nước ngoài là một bộ phận trong các chính sách phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Chính sách đầu tư nước ngoài bao gồm một hệ thống các chính sách, công cụ và biện pháp thích hợp mà nhà nước áp dụng để điều chỉnh các hoạt động đầu tư quốc tế. Cần có chính sách tài chính và các khuyến khích tài chính, chính sách tiền tệ, chính sách về cơ cấu đầu tư, chính sách đất đai và chính sách lao động hợp lý.

Về phương diện lực lượng sản xuất: lực lượng sản xuất của kinh tế FDI là một bộ phận hữu cơ trong sự vận động và phát triển của lực lượng sản xuất xã hội thống nhất. Cần nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp cho người lao động để đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp FDI.

Hệ thống cơ sở hạ tầng gồm: cơ sở vật chất, đường giao thông, hệ thống ngân hàng, hệ thống phương tiện thông tin. Cần đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng giao thông, năng lượng, viễn thông để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp FDI hoạt động.

Một số quy luật kinh tế hiển nhiên của nền kinh tế thị trường là có cầu ắt phải có cung. Khi nhu cầu cao thì dẫn tới cung không đáp ứng nổi và ngược lại. Trong lĩnh vực đầu tư cũng vậy, khi nhu cầu đầu tư cao sẽ dẫn tới cung không đáp ứng nổi. Do đó các nước nhận đầu tư sẽ đặt ra những điều kiện đầu tư khắt khe. Vì vậy để được chấp nhận đầu tư đòi hỏi bên đầu tư phải cạnh tranh nhau và nhà đầu tư nào đáp ứng tốt sẽ được chấp nhận.

Sự vận động của dòng FDI chịu sự chi phối và kiểm soát chủ yếu bởi TNCs, do đó doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chủ yếu là chi nhánh của TNCs lớn trong nền kinh tế toàn cầu. Trước xu hướng vận động của FDI đang biến đổi nhanh làm cho tính cạnh tranh giữa các nước đầu tư và giữa các nước tiếp nhận đầu tư ngày càng gay gắt.

Quá trình luân chuyển FDI giữa các đối tác vừa có tính quốc tế hóa, vừa có tính cục bộ hóa. Cần có chiến lược thu hút FDI phù hợp với điều kiện và lợi thế của từng địa phương.

Trung Quốc đã có nhiều kinh nghiệm trong việc phát triển các loại hình doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Theo cách phân chia của Trung Quốc, vốn đầu tư nước ngoài...

Cần học hỏi kinh nghiệm của các nước trong khu vực và trên thế giới về thu hút và sử dụng hiệu quả vốn FDI, đồng thời phải có sự điều chỉnh phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam.