Thực trạng pháp luật cạnh tranh Việt Nam về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường

• Tác giả: Nguyễn Thị Thu Thảo
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Vân Anh
• Trường học: Trường Đại Học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Kinh Tế
• Đề tài: Pháp Luật Cạnh Tranh Việt Nam: Kiểm Soát Lạm Dụng Vị Trí Thống Lĩnh Thị Trường
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Luật Học
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Tình hình nghiên cứu đề tài
• 1.3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu của luận văn
• 1.4. Mục tiêu nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn
• 1.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
• 1.7. Bố cục của luận văn
• 2. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG CỦA PHÁP LUẬT VỀ KIỂM SOÁT HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ THỐNG LĨNH THỊ TRƯỜNG
• 2.1. Khái quát về hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.1.1. Khái niệm về vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.1.2. Khái niệm về hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.2. Khái quát pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.2.1. Khổ niệm pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.2.2. Nội dung của pháp luật cạnh tranh về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 2.3. Lịch sử hình thành và phát triển pháp luật cạnh tranh về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường ở Việt Nam
• 3. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT CẠNH TRANH VIỆT NAM VỀ KIỂM SOÁT HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ THỐNG LĨNH THỊ TRƯỜNG
• 3.1. Quy định pháp luật về xác định thị trường liên quan
• 3.1.1. Xác định thị trường sản phẩm liên quan
• 3.1.2. Xác định thị trường địa lý liên quan
• 3.2. Quy định về xác định vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.2.1. Quy định về xác định và vị trí thống lĩnh thị trường của một doanh nghiệp
• 3.2.2. Xác định vị trí thống lĩnh thị trường của một nhóm doanh nghiệp
• 3.3. Quy định pháp luật cạnh tranh về hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.3.1. Bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bộ dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến bóp méo cạnh tranh
• 3.3.2. Áp đặt giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý hoặc ảnh hưởng giá bán lẻ tối thiểu gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng
• 3.3.3. Hạn chế sản xuất, phân phối hàng hóa, dịch vụ, gây hạn thị trường, cản trở sự phát triển kỹ thuật, công nghệ gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng
• 3.3.4. Áp dụng điều kiện thương mại khác nhau trong các giao dịch tương tự dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác
• 3.3.5. Áp đặt điều kiện cho doanh nghiệp khác trong ký kết hợp đồng mua, bán hàng hóa, dịch vụ hoặc yêu cầu doanh nghiệp khác, khách hàng chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến hợp đồng dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác
• 3.3.6. Ngăn cản việc tham gia hoặc mở rộng thị trường của doanh nghiệp khác
• 3.4. Chế tài xử lý vi phạm đối với các hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.4.1. Nguyên tắc xử lý vi phạm đối với các hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.4.2. Hình thức xử lý vi phạm đối với các hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 3.4.3. Thẩm quyền và trình tự thủ tục xử lý hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 4. CHƯƠNG 3: THỰC TIỄN THI HÀNH PHÁP LUẬT CẠNH TRANH VIỆT NAM VỀ KIỂM SOÁT HÀNH VI LẠM DỤNG VỊ TRÍ THỐNG LĨNH THỊ TRƯỜNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
• 4.1. Thực trạng thi hành pháp luật cạnh tranh Việt Nam về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường
• 4.2. Giải pháp nhằm hoàn thiện và đảm bảo thực thi pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường ở Việt Nam
• 4.2.1. Xây dựng hệ thống các văn bản pháp luật cạnh tranh nói chung và nghị định hướng dẫn thi hành Luật cạnh tranh 2018 nói riêng nhằm đảm bảo tính thực thi áp dụng pháp luật
• 4.2.2. Xây dựng một chính sách quản lý thống nhất áp dụng trong việc kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường mang tính định hướng chung cho các tỉnh, viện, ngành nghề của nền kinh tế
• 4.2.3. Nâng cao công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường tới các doanh nghiệp
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về pháp luật cạnh tranh Việt Nam và kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường

Pháp luật cạnh tranh Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc kiểm soát hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường. Luật Cạnh tranh 2018 được ban hành nhằm tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Việc kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường không chỉ giúp duy trì sự công bằng trong kinh doanh mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Tuy nhiên, thực trạng áp dụng pháp luật vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết.

1.1. Khái niệm và vai trò của vị trí thống lĩnh thị trường

Vị trí thống lĩnh thị trường được hiểu là khả năng của doanh nghiệp trong việc kiểm soát giá cả và sản lượng hàng hóa trên thị trường. Điều này có thể dẫn đến hành vi lạm dụng, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và các doanh nghiệp khác. Pháp luật cạnh tranh quy định rõ ràng về việc xác định vị trí thống lĩnh nhằm bảo vệ sự công bằng trong cạnh tranh.

1.2. Các quy định pháp luật về kiểm soát hành vi lạm dụng

Luật Cạnh tranh 2018 đã đưa ra các quy định cụ thể về hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường. Các hành vi này bao gồm việc áp dụng giá bán thấp hơn giá thành, hạn chế sản xuất, phân phối hàng hóa, và các hành vi khác có thể gây thiệt hại cho đối thủ cạnh tranh. Việc thực thi các quy định này là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

II. Thách thức trong việc kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường tại Việt Nam

Mặc dù pháp luật đã có những quy định rõ ràng, nhưng việc kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường vẫn gặp nhiều khó khăn. Các doanh nghiệp lớn thường có sức mạnh tài chính và ảnh hưởng lớn, khiến cho việc áp dụng các biện pháp kiểm soát trở nên khó khăn. Hơn nữa, nhận thức về pháp luật cạnh tranh trong cộng đồng doanh nghiệp còn hạn chế, dẫn đến việc vi phạm pháp luật diễn ra phổ biến.

2.1. Khó khăn trong việc xác định hành vi lạm dụng

Việc xác định hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường không phải lúc nào cũng dễ dàng. Các doanh nghiệp có thể thực hiện các hành vi này một cách tinh vi, khó phát hiện. Điều này đòi hỏi cơ quan quản lý phải có các phương pháp và công cụ hiệu quả để phát hiện và xử lý kịp thời.

2.2. Thiếu hụt nguồn lực và năng lực thực thi

Cơ quan quản lý cạnh tranh tại Việt Nam còn thiếu hụt về nguồn lực và năng lực thực thi. Điều này dẫn đến việc không thể kiểm soát hiệu quả các hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường. Cần có sự đầu tư và cải cách để nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan này.

III. Phương pháp kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường hiệu quả

Để kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, cần áp dụng các phương pháp hiệu quả và đồng bộ. Việc tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật về cạnh tranh cho doanh nghiệp và người tiêu dùng là rất cần thiết. Đồng thời, cần xây dựng các cơ chế giám sát và xử lý vi phạm một cách nghiêm minh.

3.1. Tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật

Cần có các chương trình tuyên truyền pháp luật về cạnh tranh để nâng cao nhận thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Việc này giúp họ hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong môi trường cạnh tranh.

3.2. Xây dựng cơ chế giám sát và xử lý vi phạm

Cần thiết lập các cơ chế giám sát chặt chẽ và quy trình xử lý vi phạm rõ ràng. Điều này giúp đảm bảo rằng các hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường sẽ bị phát hiện và xử lý kịp thời, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp khác.

IV. Ứng dụng thực tiễn và kết quả nghiên cứu về kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường

Nghiên cứu về kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường đã chỉ ra rằng việc áp dụng pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp đã thực hiện tốt các quy định này, góp phần tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh. Các kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự cải cách trong việc thực thi pháp luật để nâng cao hiệu quả kiểm soát.

4.1. Các trường hợp điển hình về kiểm soát lạm dụng

Một số doanh nghiệp đã bị xử lý vi phạm do lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường. Các trường hợp này cho thấy sự cần thiết của việc áp dụng nghiêm ngặt các quy định pháp luật để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

4.2. Kết quả nghiên cứu và khuyến nghị

Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có các biện pháp cải cách trong việc thực thi pháp luật cạnh tranh. Cần nâng cao năng lực cho các cơ quan quản lý và tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng để kiểm soát hiệu quả hơn.

V. Kết luận và tương lai của pháp luật cạnh tranh Việt Nam

Pháp luật cạnh tranh Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện và phát triển. Việc kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường là một trong những nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp. Tương lai của pháp luật cạnh tranh phụ thuộc vào khả năng thực thi và sự đồng thuận của các bên liên quan.

5.1. Tương lai của pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam

Tương lai của pháp luật cạnh tranh tại Việt Nam sẽ phụ thuộc vào việc cải cách và nâng cao hiệu quả thực thi. Cần có sự đồng thuận và hợp tác giữa các cơ quan chức năng và doanh nghiệp để tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh.

5.2. Đề xuất cải cách pháp luật cạnh tranh

Cần có các đề xuất cải cách pháp luật cạnh tranh nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường. Việc này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.