Phân Tích Tiềm Năng Xuất Khẩu Hàng Công Nghệ Cao Của Việt Nam Trong Luận Án Tiến Sĩ Kinh Tế Quốc Tế

• Tác giả: Phạm Hoàng Linh
• Người hướng dẫn: Tiến Sĩ Đinh Thị Thanh Bình
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
• Đề tài: Phân Tích Tiềm Năng Xuất Khẩu Hàng Công Nghệ Cao Của Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.3. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Những đóng góp của đề tài
• 1.7. Bố cục của luận án
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ
• 2.1. Cách xác định và phân loại hàng công nghệ cao
• 2.2. Khái niệm tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao
• 2.3. Đo lường tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao
• 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng trong mô hình trọng lực biên ngẫu nhiên
• 2.5. Kinh nghiệm quốc tế
• 2.5.1. Kinh nghiệm khai thác tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Thái Lan
• 2.5.2. Kinh nghiệm khai thác tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Trung Quốc
• 2.5.3. Kinh nghiệm khai thác tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Hàn Quốc
• 2.5.4. Kinh nghiệm khai thác tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Singapore
• 2.5.5. Bài học kinh nghiệm về khai thác tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao cho Việt Nam
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Khung phân tích tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 3.2. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 3.3. Phương pháp xử lý dữ liệu
• 3.3.1. Phương pháp thống kê mô tả
• 3.3.2. Phương pháp định lượng
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 4. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH TIỀM NĂNG XUẤT KHẨU HÀNG CÔNG NGHỆ CAO CỦA VIỆT NAM
• 4.1. Tổng quan về thị trường hàng công nghệ cao thế giới và xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 4.1.1. Thị trường hàng công nghệ cao thế giới
• 4.1.2. Xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 4.2. Tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam qua một số chỉ tiêu
• 4.2.1. Tiềm năng thị trường qua chỉ số bổ sung thương mại
• 4.2.2. Tăng trưởng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam qua chỉ số biên độ xuất khẩu
• 4.2.3. Lợi thế so sánh của hàng công nghệ cao của Việt Nam qua chỉ số lợi thế so sánh hiển thị
• 4.2.4. Vị thế cạnh tranh của Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu hàng công nghệ cao thế giới
• 4.2.5. Chất lượng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam thể hiện thông qua chỉ số thương mại ròng điều chỉnh
• 4.3. Tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam qua phân tích định lượng
• 4.3.1. Ước lượng tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 4.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến phi hiệu quả xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 4.4. Đánh giá chung về tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 5. MỘT SỐ HÀM Ý CHÍNH SÁCH NHẰM KHAI THÁC TIỀM NĂNG XUẤT KHẨU HÀNG CÔNG NGHỆ CAO CỦA VIỆT NAM
• 5.1. Bối cảnh mới đối với xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 5.1.1. Bối cảnh quốc tế
• 5.1.2. Bối cảnh trong nước
• 5.2. Một số định hướng chính sách liên quan đến xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 5.3. Một số hàm ý chính sách nhằm khai thác tiềm năng xuất hàng công nghệ cao của Việt Nam
• 5.3.1. Tăng cường tự do kinh tế
• 5.3.2. Cải thiện các yếu tố đầu vào quan trọng
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam

Luận án tập trung phân tích tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam, một lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và cạnh tranh quốc tế. Việt Nam, với tư cách là một quốc gia đang phát triển, đã có những bước tiến đáng kể trong việc xuất khẩu các sản phẩm công nghệ cao, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử và điện. Tuy nhiên, tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế do sự phụ thuộc vào nguồn vốn FDI và chất lượng nguồn nhân lực. Luận án sử dụng các phương pháp định lượng để đo lường tiềm năng xuất khẩu, bao gồm các chỉ số như bổ sung thương mại, biên độ xuất khẩu, và lợi thế so sánh hiển thị.

1.1. Khái niệm và đo lường tiềm năng xuất khẩu

Luận án đưa ra khái niệm về tiềm năng xuất khẩu như là khoảng cách giữa mức xuất khẩu thực tế và mức xuất khẩu tối đa có thể đạt được. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiềm năng xuất khẩu bao gồm các chính sách thương mại, chất lượng nguồn nhân lực, và khả năng R&D. Phương pháp đo lường được sử dụng là mô hình trọng lực biên ngẫu nhiên, giúp xác định các yếu tố cản trở xuất khẩu và đánh giá tiềm năng xuất khẩu chưa được khai thác.

1.2. Xu hướng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam

Xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam đã tăng trưởng mạnh mẽ trong hai thập kỷ qua, từ 250 triệu USD năm 1997 lên gần 100 tỷ USD năm 2019. Tỷ trọng hàng công nghệ cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu cũng tăng từ 2.67% lên 37.51%. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào FDI và hạn chế về chất lượng nguồn nhân lực đã làm giảm chất lượng sản phẩm và lợi thế cạnh tranh quốc tế của Việt Nam.

II. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiềm năng xuất khẩu

Luận án phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam, bao gồm đầu tư công nghệ, chất lượng nguồn nhân lực, và khả năng R&D. Các yếu tố này được xem xét trong bối cảnh kinh tế quốc tế và thị trường quốc tế, nơi mà sự cạnh tranh ngày càng gay gắt. Luận án cũng đánh giá tác động của các chính sách thương mại và tự do kinh tế đến tiềm năng xuất khẩu.

2.1. Đầu tư công nghệ và R D

Đầu tư vào công nghệ cao và R&D là yếu tố then chốt để nâng cao tiềm năng xuất khẩu. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn hạn chế trong việc thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn vốn FDI cho mục đích này. Luận án chỉ ra rằng, việc tăng cường đầu tư vào R&D và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực sẽ giúp giảm phi hiệu quả xuất khẩu và tăng tiềm năng xuất khẩu chưa được khai thác.

2.2. Chính sách thương mại và tự do kinh tế

Các chính sách thương mại và tự do kinh tế có tác động đáng kể đến tiềm năng xuất khẩu. Luận án đánh giá rằng, việc thực hiện các hiệp định thương mại tự do và cải thiện môi trường kinh doanh sẽ giúp Việt Nam khai thác tốt hơn tiềm năng xuất khẩu. Tuy nhiên, các yếu tố cản trở như chi phí nhập khẩu và sự tương đồng ngôn ngữ vẫn cần được giải quyết.

III. Chiến lược khai thác tiềm năng xuất khẩu

Luận án đề xuất các chiến lược xuất khẩu nhằm khai thác tối đa tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao của Việt Nam. Các chiến lược này bao gồm việc tăng cường đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, và cải thiện môi trường kinh doanh. Luận án cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia như Thái Lan, Trung Quốc, và Hàn Quốc.

3.1. Học hỏi kinh nghiệm quốc tế

Luận án phân tích kinh nghiệm của các quốc gia như Thái Lan, Trung Quốc, và Hàn Quốc trong việc khai thác tiềm năng xuất khẩu hàng công nghệ cao. Các quốc gia này đã thành công nhờ việc đầu tư mạnh vào R&D, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, và thực hiện các chính sách thương mại tự do. Việt Nam có thể học hỏi từ những kinh nghiệm này để cải thiện tiềm năng xuất khẩu của mình.

3.2. Đề xuất chính sách

Luận án đề xuất một số chính sách cụ thể nhằm khai thác tiềm năng xuất khẩu, bao gồm việc tăng cường tự do kinh tế, cải thiện các yếu tố đầu vào quan trọng, và thúc đẩy hợp tác quốc tế. Các chính sách này sẽ giúp Việt Nam nâng cao chất lượng sản phẩm và lợi thế cạnh tranh quốc tế trong lĩnh vực hàng công nghệ cao.