Phân Tích Đầu Tư Trực Tiếp Của Hàn Quốc Vào Ngành Công Nghiệp Việt Nam

Trước năm 1986, chính sách phát triển công nghiệp của Việt Nam trải qua hai giai đoạn chính. Giai đoạn 1954-1975 tập trung vào khôi phục và nâng cao công suất các cơ sở công nghiệp hiện có, tiếp nhận viện trợ từ các nước xã hội chủ nghĩa để xây dựng nền công nghiệp tự lực. Giai đoạn 1976-1985 đặc trưng bởi cải tạo và nhất thể hóa nền công nghiệp trên cơ sở công hữu và tập trung vào hệ thống quản lý nhà nước. Cả hai giai đoạn đều chịu sự quản lý tập trung của Bộ Công nghiệp và Bộ Thương nghiệp, hướng đến xây dựng một nền công nghiệp tự cường.

Từ năm 1986 đến nay, Việt Nam thực hiện đổi mới kinh tế thông qua các biện pháp phát triển kinh tế cá thể. Giai đoạn từ 1996 tiếp tục phát triển kinh tế theo đường lối đổi mới, với công nghiệp phát triển theo chiến lược hỗn hợp thiên về định hướng xuất khẩu. Việt Nam, với đặc điểm dân số đông và kinh tế phát triển không đồng đều, đang đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa, phấn đấu đến năm 2020 cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Công nghiệp được thừa nhận là ngành chủ đạo của nền kinh tế.

FDI có đặc điểm quan trọng là quyền quản lý và quyền sở hữu vốn đầu tư không tách rời nhau. Đây là một hiện tượng khách quan gắn với quá trình tích tụ và tập trung vốn. FDI chủ yếu là hoạt động đầu tư tư nhân, ít chịu ảnh hưởng của quan hệ chính trị giữa các chính phủ và mục tiêu cơ bản là thu lợi nhuận cao. FDI đảm bảo cho nhà đầu tư nước ngoài trực tiếp kiểm soát và điều hành quá trình vận động vốn đầu tư. Hoạt động FDI có thể diễn ra theo nhiều hình thức và phương thức đa dạng, chủ yếu do các TNCs thực hiện.

Đối với nước tiếp nhận đầu tư, FDI vào công nghiệp là nguồn vốn bổ sung quan trọng phục vụ cho chiến lược thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao, đặc biệt là với các nước đang phát triển. FDI giúp cải thiện cán cân di chuyển vốn trong Bảng Cân đối thanh toán quốc tế. FDI có ưu điểm hơn các hình thức huy động vốn nước ngoài khác, phù hợp với các nước đang phát triển. FDI giúp giải quyết tốt vấn đề việc làm, tăng năng suất lao động và thu nhập của dân cư. FDI có tác động làm năng động hóa nền kinh tế, tạo sức sống mới cho các doanh nghiệp thông qua trao đổi công nghệ.

Tuy vậy, FDI vào công nghiệp cũng có mặt trái. Nhà đầu tư nước ngoài có thể kiểm soát thị trường địa phương, làm mất tính độc lập, tự chủ về kinh tế, phụ thuộc ngày càng nhiều vào nước ngoài. FDI chính là công cụ phá vỡ hàng rào thuế quan, làm mất tác dụng của công cụ này trong bảo hộ thị trường trong nước. Tạo ra sự cạnh tranh giữa doanh nghiệp FDI với các doanh nghiệp trong nước, có thể dẫn đến suy giảm sản xuất của các doanh nghiệp trong nước. Gây ra tình trạng chảy máu chất xám, phân hóa đội ngũ cán bộ, tham nhũng.

Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài hoạt động theo sự điều hành quản lý của chủ đầu tư nước ngoài nhưng vẫn phải tùy thuộc vào các điều kiện về môi trường kinh doanh của nước sở tại, đó là các điều kiện về chính trị, kinh tế, luật pháp văn hóa mức độ cạnh tranh.

Doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài (gọi tắt là liên doanh) là hình thức được sử dụng rộng rãi nhất của đầu tư trực tiếp nước ngoài trên thế giới từ trước đến nay. Nó là công cụ để thâm nhập vào thị trường nước ngoài một cách hợp pháp và có hiệu quả thông qua hoạt động hợp tác.

BOT (xây dựng - vận hành - chuyển giao) là một thuật ngữ để chỉ một số mô hình hay một cấu trúc sử dụng đầu tư tư nhân để thực hiện xây dựng cơ sở hạ tầng vẫn được dành riêng cho khu vực nhà nước. Hợp đồng xây dựng chuyển giao kinh doanh BTO và hợp đồng xây dựng chuyển giao BT, được hình thành tương tự như hợp đồng BOT nhưng có điểm khác là: đối với hợp đồng BTO sau khi xây dựng xong công trình nhà đầu tư nước ngoài chuyển giao lại cho nước chủ nhà và được chính phủ nước chủ nhà dành cho quyền kinh doanh công trình đó hoặc công trình khác trong một thời gian đủ để hoàn lại toàn bộ vốn đầu tư và có lợi nhuận thỏa đáng về công trình đã xây dựng và chuyển giao.

Kinh tế Hàn Quốc là nền kinh tế công nghiệp phát triển, đứng thứ ba ở châu Á và đứng thứ 10 trên thế giới theo GDP năm 2006. Vốn đầu tư ra nước ngoài của Hàn Quốc vào khu vực Châu Á là lớn nhất so với các khu vực khác trên thế giới và Hàn Quốc cũng là nhà đầu tư số một đầu tư vào thị trường Việt Nam. Hàn Quốc đã có những biện pháp để tăng cường phát triển đầu tư ra nước ngoài như xúc tiến đầu tư, phát triển quan hệ hợp tác, ký kết các hiệp định đầu tư, cung cấp thông tin về thị trường nước ngoài.

Với đặc điểm là một nước không dồi dào về tài nguyên, Hàn Quốc đặc biệt muốn đầu tư vào các quốc gia có nguồn tài nguyên phong phú để tận dụng như Việt Nam, khai thác các nguồn tài nguyên này phục vụ cho mục tiêu phát triển đất nước. Tiềm năng tăng trưởng của thị trường nội địa Việt Nam đem đến cho các nhà đầu tư Hàn Quốc triển vọng của một thị trường xuất khẩu và đầu tư lớn hơn. Chi phí lao động gia tăng ở Hàn Quốc đã làm mất dần lợi thế so sánh của hàng hóa Hàn Quốc trên thị trường thế giới.

Về vị trí địa lý, Việt Nam có các đường hàng không và hàng hải quốc tế có vị trí quan trọng trong khu vực. Biên giới giáp Trung Quốc, một quốc gia có dân số đông nhất thế giới và nền kinh tế đang phát triển mạnh mẽ, Việt Nam nằm ở khu vực Đông Nam châu Á, nơi có những diễn biến kinh tế rất đáng chú ý, một khu vực phát triển năng động vào bậc nhất trên thế giới.

Hàn Quốc có thế mạnh ở nhiều lĩnh vực quan trọng như điện tử, viễn thông, xây dựng, đóng tàu. Hàn Quốc có nguồn tài chính dồi dào và công nghệ khá phát triển cho nên nhu cầu đầu tư ra nước ngoài của Hàn Quốc là rất lớn. Hơn nữa, Hàn Quốc áp dụng thành công mô hình chính sách thương mại chiến lược với việc phát huy vai trò của nhà nước trong việc tạo lợi thế đối với các ngành công nghiệp quan trọng như đóng tàu, điện tử, ô tô để nhanh chóng tạo được lợi thế so sánh cao của ngành này trên thị trường thế giới.

Triển vọng hợp tác đầu tư giữa Việt Nam và Hàn Quốc trong thời gian tới là rất lớn. Việt Nam đang tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, tạo ra nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn cho các doanh nghiệp Hàn Quốc. Hàn Quốc, với vai trò là đối tác chiến lược của Việt Nam, sẽ tiếp tục tăng cường đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp có giá trị gia tăng cao, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam.

Một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường thu hút vốn đầu tư trực tiếp của Hàn Quốc vào công nghiệp Việt Nam bao gồm hoàn thiện khung khổ pháp lý, cải cách thủ tục hành chính, đa dạng hóa hình thức thu hút, đào tạo nguồn nhân lực, cải thiện cơ sở hạ tầng, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến đầu tư, và phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ.