Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Bệnh Viện Phổi Ninh Bình Năm 2021

• Tác giả: Hà Thị Lý
• Người hướng dẫn: DSCKII. Bùi Văn Đạm
• Trường học: Trường Đại Học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược Sĩ Chuyên Khoa Cấp I
• Đề tài: Phân Tích Danh Mục Thuốc Sử Dụng Tại Bệnh Viện Phổi Ninh Bình Năm 2021
• Loại tài liệu: Luận Văn
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• 1.2. DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
• 1.3. DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THI
• 1.4. Các văn bản quản lý liên quan đến vấn đề nghiên cứu
• 1.5. Các phương pháp phân tích sử dụng thuốc
• 1.5.1. Phương pháp phân tích nhóm điều trị
• 1.5.2. Phương pháp phân tích ABC
• 1.5.3. Phương pháp phân tích VEN
• 1.5.4. Phương pháp phân tích ma trận ABC/VEN
• 1.6. Thực trạng thuốc sử dụng tại các bệnh viện Phổi ở Việt Nam
• 1.7. Thực trạng thuốc điều trị bệnh lao tại Việt Nam
• 1.8. Cơ cấu và giá trị tiền thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý
• 1.9. Tình hình sử dụng thuốc kháng sinh
• 1.10. Tình hình sử dụng thuốc nhập khẩu, thuốc sản xuất trong nước
• 1.11. Tình hình sử dụng thuốc biệt dược gốc, thuốc generic
• 1.12. Tình hình sử dụng thuốc theo đường dùng
• 1.13. Tình hình sử dụng thuốc đơn thành phần/đa thành phần
• 1.14. Cơ cấu thuốc theo phân tích ABC/VEN tại một số bệnh viện chuyên khoa Lao và Bệnh phổi ở Việt Nam
• 1.15. Vài nét cơ bản về bệnh viện Phổi Ninh Bình
• 1.15.1. Chức năng nhiệm vụ của bệnh viện
• 1.15.2. Mô hình tổ chức của Bệnh viện Phổi Ninh Bình
• 1.15.3. Cơ cấu nhân lực
• 1.15.4. Mô hình bệnh tật Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021
• 1.15.5. Chức năng, nhiệm vụ khoa Dược bệnh viện Phổi Ninh Bình
• 1.16. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.17. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu
• 1.17.1. Đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu
• 1.17.2. Địa điểm nghiên cứu
• 1.18. Phương pháp nghiên cứu
• 1.18.1. Các biến số nghiên cứu
• 1.18.2. Thiết kế nghiên cứu
• 1.18.3. Phương pháp thu thập số liệu
• 1.18.4. Mẫu nghiên cứu
• 1.18.5. Xử lý và phân tích số liệu
• 1.19. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 1.19.1. Mô tả cơ cấu danh mục thuốc được sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021
• 1.19.2. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc hóa dược và chế phẩm y học cổ truyền
• 1.19.3. Cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm tác dụng dược lý
• 1.19.4. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ của thuốc
• 1.19.5. Cơ cấu thuốc đơn thành phần, đa thành phần trong danh mục thuốc hóa dược đã được sử dụng
• 1.19.6. Cơ cấu thuốc biệt dược gốc và tên Generic
• 1.19.7. Cơ cấu thuốc theo đường dùng
• 1.19.8. Phân tích danh mục thuốc được sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình theo phương pháp ABC/VEN
• 1.19.8.1. Phân tích DMT sử dụng tại bệnh viện theo phương pháp ABC
• 1.19.8.2. Phân tích VEN
• 1.19.8.3. Phân tích ma trận ABC/VEN
• 1.19.9. Về cơ cấu danh mục thuốc được sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021
• 1.19.10. Về cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý
• 1.19.11. Về cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ của thuốc
• 1.19.12. Về cơ cấu thuốc đơn thành phần, đa thành phần
• 1.19.13. Về cơ cấu thuốc biệt dược gốc và tên Generic
• 1.19.14. Về cơ cấu thuốc theo đường dùng
• 1.19.15. Về phân tích danh mục thuốc được sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình theo phương pháp ABC/VEN
• 1.19.16. Về cơ cấu DMT sử dụng theo phương pháp phân tích ABC
• 1.19.17. Về cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo phân tích VEN
• 1.19.18. Về cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo phân tích ma trận ABC/VEN
• 1.20. Một số hạn chế của đề tài
• 2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Phân Tích Danh Mục Thuốc Bệnh Viện Phổi Ninh Bình

Thuốc đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Việc sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả là yếu tố quan trọng để giảm chi phí điều trị và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe. Bệnh viện Phổi Ninh Bình, là bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh, có vai trò quan trọng trong việc điều trị các bệnh về phổi cho người dân. Việc xây dựng một danh mục thuốc hợp lý là cần thiết để đảm bảo cung ứng thuốc hiệu quả, phục vụ tốt nhất cho công tác khám chữa bệnh. Nghiên cứu "Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021" nhằm đánh giá thực trạng sử dụng thuốc và đưa ra các giải pháp cải thiện.

1.1. Tầm Quan Trọng của Danh Mục Thuốc Thiết Yếu bệnh viện

Một danh mục thuốc được xây dựng khoa học, phù hợp với mô hình bệnh tật và điều kiện kinh tế của bệnh viện sẽ giúp đảm bảo cung ứng đầy đủ các thuốc thiết yếu, tránh tình trạng thiếu thuốc hoặc lãng phí. Theo Thông tư số 22/2011/TT- BYT, việc xây dựng danh mục thuốc sử dụng tại bệnh viện hàng năm theo nhu cầu điều trị hợp lý của các khoa lâm sàng là một nhiệm vụ chủ yếu của Khoa dược bệnh viện. Điều này góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, giảm chi phí cho người bệnh và bệnh viện.

1.2. Mục Tiêu Của Nghiên Cứu Phân Tích Sử Dụng Thuốc

Nghiên cứu này tập trung vào việc mô tả cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021 và phân tích danh mục thuốc theo các phương pháp ABC, VEN và ma trận ABC/VEN. Từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm xây dựng danh mục thuốc sát với tình hình thực tế, đảm bảo tính chính xác cao, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng thuốc sử dụng tại bệnh viện ngày càng an toàn, hiệu quả và hợp lý hơn.

II. Thực Trạng và Vấn Đề Xây Dựng Danh Mục Thuốc Hợp Lý

Trước đây, việc xây dựng danh mục thuốc tại bệnh viện thường dựa vào kinh nghiệm, cơ cấu bệnh tật và báo cáo xuất nhập tồn của những năm trước, dẫn đến tính chủ quan và thiếu chính xác. Việc sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả, hợp lý là vấn đề cấp thiết hiện nay. Để đạt được mục tiêu này, việc lựa chọn được danh mục thuốc phù hợp là vô cùng quan trọng. Hiện trạng này đặt ra yêu cầu cần có những phân tích, đánh giá khách quan, khoa học để xây dựng danh mục thuốc sát thực tế.

2.1. Tính Cấp Thiết Của Việc Đánh Giá Danh Mục Thuốc Hiện Tại

Theo Thông tư số 21/2013/TT-BYT, Hội đồng thuốc và điều trị có chức năng tư vấn cho giám đốc bệnh viện về các vấn đề liên quan đến thuốc và điều trị bằng thuốc của bệnh viện, thực hiện tốt chính sách quốc gia về thuốc trong bệnh viện, với các nhiệm vụ chính sau: Xây dựng các quy định về quản lý và sử dụng thuốc trong bệnh viện, xây dựng danh mục thuốc dùng trong bệnh viện, Xây dựng và thực hiện các hướng dẫn điều trị...Do đó, việc đánh giá danh mục thuốc hiện tại là cơ sở để HĐT&ĐT đưa ra những điều chỉnh phù hợp.

2.2. Khó Khăn Trong Việc Xây Dựng Danh Mục Thuốc Bảo Hiểm Y Tế

Việc xây dựng danh mục thuốc bảo hiểm y tế (BHYT) cũng gặp nhiều khó khăn do các quy định và giới hạn về phạm vi thanh toán của quỹ BHYT. Theo Thông tư số 30/2018/TT-BYT và Thông tư số 01/2020/TT-BYT, danh mục thuốc bệnh viện gồm những thuốc nằm trong phạm vi thanh toán của quỹ BHYT thuộc danh mục Thông tư số 30/2018/TT-BYT gồm 1.030 thuốc hóa dược và 59 thuốc phóng xạ và chất đánh dấu. Do đó, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng để lựa chọn các thuốc phù hợp với nhu cầu điều trị và đảm bảo quyền lợi của người bệnh.

III. Phương Pháp Phân Tích Chi Phí Thuốc ABC và VEN Tại Bệnh Viện

Để khắc phục những hạn chế trên, nghiên cứu này sử dụng các phương pháp phân tích chi phí thuốc ABC và VEN, kết hợp với ma trận ABC/VEN để đánh giá và xây dựng danh mục thuốc một cách khoa học và khách quan. Phương pháp ABC giúp xác định các thuốc chiếm tỷ lệ lớn trong chi phí, trong khi phương pháp VEN giúp phân loại thuốc theo mức độ thiết yếu. Sự kết hợp này giúp đưa ra quyết định chính xác về việc mua sắm, tồn trữ và sử dụng thuốc.

3.1. Ưu Điểm của Phương Pháp Phân Tích ABC VEN

Phương pháp phân tích ABC/VEN giúp phân loại thuốc dựa trên chi phí (ABC) và mức độ thiết yếu (VEN), từ đó xác định các thuốc cần ưu tiên trong mua sắm và tồn trữ. Ma trận ABC/VEN giúp đánh giá mối quan hệ giữa chi phí và mức độ thiết yếu, hỗ trợ việc đưa ra các quyết định quản lý thuốc hiệu quả hơn. Kết quả phân tích VEN và ABC sẽ tạo thành ma trận ABC/VEN , trong đó giúp hạn chế hoặc xóa bỏ các thuốc nhóm N, nhưng lại có chi phí cao ở nhóm A.

3.2. Ứng Dụng Phân Tích Tình Hình Sử Dụng Thuốc Thực Tế

Việc áp dụng các phương pháp phân tích tình hình sử dụng thuốc vào thực tế giúp bệnh viện có cái nhìn tổng quan về cơ cấu danh mục thuốc, tình hình sử dụng thuốc và chi phí liên quan. Từ đó, có thể đưa ra các giải pháp cải thiện như thay thế các thuốc đắt tiền bằng các thuốc generic có chi phí thấp hơn, hoặc điều chỉnh phác đồ điều trị để sử dụng thuốc hợp lý hơn.

IV. Kết Quả Thống Kê Danh Mục Thuốc Bệnh Viện Phổi Ninh Bình

Nghiên cứu đã tiến hành thống kê danh mục thuốc được sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021, bao gồm cơ cấu thuốc theo nguồn gốc, nhóm tác dụng dược lý, đường dùng, và phân tích ABC/VEN. Kết quả cho thấy có sự phân bố không đồng đều giữa các nhóm thuốc, một số nhóm thuốc chiếm tỷ lệ chi phí cao hơn so với các nhóm khác. Phân tích này cung cấp thông tin quan trọng để đưa ra các quyết định điều chỉnh danh mục thuốc.

4.1. Cơ Cấu Thuốc Theo Nguồn Gốc Và Tác Dụng Dược Lý

Kết quả nghiên cứu cho thấy cơ cấu thuốc theo nguồn gốc hóa dược và chế phẩm y học cổ truyền, cơ cấu danh mục thuốc theo nhóm tác dụng dược lý và cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ của thuốc. Việc phân tích cơ cấu này giúp xác định các nhóm thuốc nào đang được sử dụng nhiều nhất và có chi phí cao nhất, từ đó có thể đưa ra các biện pháp điều chỉnh phù hợp.

4.2. Phân Tích Cơ Cấu Thuốc Đơn Thành Phần Và Đa Thành Phần

Nghiên cứu cũng phân tích cơ cấu thuốc đơn thành phần, đa thành phần trong danh mục thuốc hóa dược đã được sử dụng. Việc phân tích này giúp đánh giá mức độ sử dụng các thuốc phối hợp và có thể đưa ra các khuyến cáo về việc sử dụng thuốc đơn thành phần hay đa thành phần dựa trên bằng chứng khoa học.

V. Đề Xuất Giải Pháp Hoàn Thiện Danh Mục Thuốc Điều Trị

Dựa trên kết quả phân tích, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện danh mục thuốc điều trị tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình. Các giải pháp này bao gồm việc rà soát và điều chỉnh danh mục thuốc theo hướng ưu tiên các thuốc thiết yếu, có chi phí hợp lý, tăng cường sử dụng thuốc generic, và xây dựng các hướng dẫn điều trị dựa trên bằng chứng khoa học. Việc thực hiện các giải pháp này sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị và sử dụng thuốc hợp lý tại bệnh viện.

5.1. Ưu Tiên Thuốc Thiết Yếu Và Kiểm Soát Chi Phí

Cần ưu tiên các thuốc thiết yếu (nhóm V và E theo phân tích VEN) và kiểm soát chi phí bằng cách sử dụng thuốc generic thay thế các thuốc biệt dược đắt tiền khi có thể. Đồng thời, cần đánh giá lại các thuốc nhóm N (không thiết yếu) và loại bỏ khỏi danh mục thuốc nếu không thực sự cần thiết.

5.2. Nâng Cao Chất Lượng Dược Lâm Sàng

Cần nâng cao chất lượng dược lâm sàng bằng cách xây dựng các hướng dẫn điều trị dựa trên bằng chứng khoa học, tổ chức các buổi đào tạo, cập nhật kiến thức cho cán bộ y tế về sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả, và tăng cường giám sát, đánh giá việc sử dụng thuốc tại bệnh viện. Dược lâm sàng tại bệnh viện có thể tham gia tích cực vào Hội đồng thuốc và điều trị để xây dựng và thực hiện các hướng dẫn điều trị.

VI. Kết Luận và Hướng Đi Mới Cho Nghiên Cứu Danh Mục Thuốc

Nghiên cứu "Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021" đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về thực trạng sử dụng thuốc tại bệnh viện và đưa ra các giải pháp cải thiện. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng danh mục thuốc hợp lý hơn, nâng cao hiệu quả điều trị và sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả. Cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và điều chỉnh danh mục thuốc một cách thường xuyên để đáp ứng nhu cầu điều trị ngày càng cao của người bệnh.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Cập Nhật Danh Mục Thuốc

Việc cập nhật danh mục thuốc thường xuyên là rất quan trọng để đảm bảo rằng bệnh viện luôn có sẵn các thuốc mới nhất, hiệu quả nhất và phù hợp với mô hình bệnh tật hiện tại. Cần thường xuyên theo dõi và đánh giá hiệu quả của các thuốc trong danh mục, và điều chỉnh khi cần thiết.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Hiệu Quả Sử Dụng Thuốc

Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả sử dụng thuốc trên lâm sàng, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc hợp lý, và phát triển các can thiệp để cải thiện việc sử dụng thuốc tại bệnh viện. Ngoài ra, cần nghiên cứu về dược lâm sàng để đưa ra các khuyến cáo về việc sử dụng thuốc dựa trên bằng chứng khoa học.

Tổng quan nghiên cứu

Việc sử dụng thuốc hợp lý và hiệu quả đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và kiểm soát chi phí y tế. Tại Việt Nam, chi phí thuốc chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi phí khám chữa bệnh, với tỷ lệ lên đến khoảng 60% ngân sách bệnh viện tại các nước đang phát triển, trong đó Việt Nam có tỷ lệ cao hơn mức trung bình, khoảng 47,9% đến 58,7% tổng giá trị viện phí hàng năm. Bệnh viện Phổi Ninh Bình, một bệnh viện chuyên khoa hạng III tuyến tỉnh, với quy mô 120 giường kế hoạch và thực kê 165 giường, là cơ sở khám chữa bệnh chuyên sâu về các bệnh phổi, tiếp nhận lưu lượng bệnh nhân ngày càng tăng và mô hình bệnh tật đa dạng. Năm 2021, bệnh viện đã sử dụng tổng cộng 116 khoản mục thuốc, trong đó thuốc hóa dược chiếm 97,41% số khoản mục và 99,96% giá trị sử dụng thuốc.

Nghiên cứu nhằm phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021, tập trung vào mô tả cơ cấu danh mục thuốc và áp dụng các phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC/VEN để đánh giá hiệu quả sử dụng thuốc. Mục tiêu cụ thể là xây dựng cơ sở dữ liệu chính xác, sát thực tế để hỗ trợ Hội đồng Thuốc và Điều trị (HĐT&ĐT) trong việc xây dựng danh mục thuốc hợp lý, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, an toàn và tiết kiệm chi phí. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi thời gian từ 01/01/2021 đến 31/12/2021 tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình, với ý nghĩa quan trọng trong việc tối ưu hóa quản lý thuốc tại bệnh viện chuyên khoa tuyến tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dược hiện đại, bao gồm:

• Phân tích ABC: Phương pháp phân loại thuốc dựa trên tỷ trọng chi phí sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách (nhóm A), nhóm trung bình (B) và nhóm ít chi phí (C). Phân tích này hỗ trợ quản lý tồn kho, mua sắm và lựa chọn thuốc hiệu quả.
• Phân tích VEN: Phân loại thuốc theo mức độ ưu tiên sử dụng gồm thuốc sống còn (Vital - V), thuốc thiết yếu (Essential - E) và thuốc không thiết yếu (Non-essential - N). Phương pháp này giúp ưu tiên mua sắm và dự trữ thuốc phù hợp với nguồn lực hạn chế.
• Ma trận ABC/VEN: Kết hợp hai phương pháp trên để đánh giá đồng thời chi phí và mức độ ưu tiên, từ đó đưa ra quyết định quản lý thuốc toàn diện, hạn chế sử dụng thuốc không thiết yếu nhưng chi phí cao.

Các khái niệm chính bao gồm: danh mục thuốc bệnh viện (DMTBV), nhóm tác dụng dược lý, thuốc generic và biệt dược gốc, đường dùng thuốc, thuốc đơn thành phần và đa thành phần.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang, thu thập số liệu hồi cứu từ danh mục thuốc đã sử dụng tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình trong năm 2021. Mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ 116 khoản mục thuốc (113 thuốc hóa dược và 3 chế phẩm y học cổ truyền).

Nguồn dữ liệu chính là báo cáo sử dụng thuốc của Khoa Dược bệnh viện, các văn bản pháp luật liên quan như Thông tư số 30/2018/TT-BYT, 05/2015/TT-BYT, 21/2013/TT-BYT và các quy định về đấu thầu thuốc. Dữ liệu thu thập bao gồm tên thuốc, hoạt chất, hàm lượng, đơn giá, số lượng sử dụng, nguồn gốc xuất xứ, nhóm tác dụng dược lý, đường dùng và giá trị sử dụng.

Phân tích số liệu được thực hiện bằng phần mềm Microsoft Excel, sử dụng các hàm tính tổng, lọc và sắp xếp để tính tỷ lệ phần trăm số khoản mục thuốc và giá trị sử dụng theo từng nhóm. Phân tích ABC được thực hiện theo quy trình chuẩn gồm tính giá trị tiền thuốc, sắp xếp giảm dần, tính tỷ lệ tích lũy và phân loại thuốc thành nhóm A, B, C. Phân tích VEN được thực hiện bởi Hội đồng Thuốc và Điều trị dựa trên tiêu chí phân loại thuốc sống còn, thiết yếu và không thiết yếu. Kết quả phân tích ma trận ABC/VEN được tổng hợp để đánh giá đồng thời chi phí và mức độ ưu tiên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng: Năm 2021, Bệnh viện Phổi Ninh Bình sử dụng 116 khoản mục thuốc, trong đó thuốc hóa dược chiếm 97,41% số khoản mục và 99,96% giá trị sử dụng thuốc. Thuốc y học cổ truyền chiếm tỷ lệ rất nhỏ (2,59% số khoản mục, 0,04% giá trị).

2. Phân loại theo nhóm tác dụng dược lý: Nhóm thuốc tác dụng trên đường hô hấp chiếm tỷ lệ cao nhất với 28 khoản mục (24,14%) và giá trị sử dụng chiếm 70,94%. Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn đứng thứ hai với 22 khoản mục (18,97%) và giá trị sử dụng 18,91%. Các nhóm thuốc khác như thuốc gây tê, thuốc điều trị lao, thuốc nội tiết chiếm tỷ lệ nhỏ hơn.

3. Phân tích ABC: Thuốc nhóm A chiếm khoảng 9-12% số khoản mục nhưng chiếm gần 79% tổng giá trị sử dụng thuốc, nhóm B chiếm khoảng 15% số khoản mục và 15% giá trị, nhóm C chiếm trên 70% số khoản mục nhưng chỉ chiếm khoảng 5% giá trị. Điều này phản ánh sự tập trung chi phí vào một số ít thuốc có giá trị sử dụng cao.

4. Phân tích VEN: Thuốc nhóm V (sống còn) và E (thiết yếu) chiếm phần lớn giá trị sử dụng, trong khi thuốc nhóm N (không thiết yếu) chiếm tỷ lệ nhỏ hơn. Kết hợp với phân tích ABC, ma trận ABC/VEN cho thấy cần ưu tiên quản lý nhóm AV (thuốc sống còn, chi phí cao) và hạn chế nhóm AN (thuốc không thiết yếu nhưng chi phí cao).

5. Nguồn gốc thuốc: Thuốc nhập khẩu chiếm 39,66% số khoản mục nhưng chiếm tới 73,59% giá trị sử dụng, trong khi thuốc sản xuất trong nước chiếm 60,34% số khoản mục nhưng chỉ chiếm 20,34% giá trị. Điều này cho thấy thuốc nhập khẩu có giá trị cao hơn nhiều so với thuốc nội địa.

6. Thuốc generic và biệt dược gốc: Thuốc generic chiếm 81,42% số khoản mục nhưng chỉ chiếm 50,2% giá trị sử dụng, trong khi thuốc biệt dược gốc chiếm 18,58% số khoản mục nhưng chiếm tới 49,8% giá trị. Thuốc generic nhóm 4 (sản xuất tại Việt Nam đạt tiêu chuẩn WHO-GMP) chiếm tỷ lệ sử dụng cao nhất trong các nhóm generic.

7. Đường dùng thuốc: Thuốc sử dụng theo đường hô hấp chiếm 21,55% số khoản mục và 69,41% giá trị sử dụng, đường tiêm/truyền chiếm 47,41% số khoản mục và 22,5% giá trị, đường uống chiếm tỷ lệ thấp hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy danh mục thuốc tại Bệnh viện Phổi Ninh Bình năm 2021 phản ánh sát với mô hình bệnh tật, trong đó bệnh phổi và các bệnh hô hấp chiếm ưu thế. Việc tập trung chi phí vào nhóm thuốc tác dụng trên đường hô hấp và thuốc chống nhiễm khuẩn phù hợp với đặc thù chuyên khoa. Phân tích ABC và VEN giúp nhận diện rõ nhóm thuốc chiếm tỷ trọng lớn về chi phí và mức độ ưu tiên sử dụng, từ đó hỗ trợ quản lý hiệu quả nguồn lực.

So sánh với các bệnh viện chuyên khoa lao và phổi khác tại Việt Nam, tỷ lệ thuốc nhóm A chiếm gần 79% giá trị sử dụng là tương đồng, cho thấy xu hướng tập trung chi phí vào nhóm thuốc quan trọng. Tỷ lệ sử dụng thuốc nhập khẩu cao về giá trị phản ánh sự phụ thuộc vào thuốc ngoại nhập có giá thành cao, trong khi thuốc sản xuất trong nước chiếm đa số về số lượng nhưng giá trị thấp hơn, gợi ý cần thúc đẩy phát triển thuốc nội địa chất lượng cao.

Việc sử dụng thuốc generic chiếm ưu thế về số lượng nhưng giá trị sử dụng thấp hơn biệt dược gốc cho thấy tiềm năng tiết kiệm chi phí nếu tăng cường sử dụng thuốc generic đạt chuẩn. Đường dùng thuốc chủ yếu là hô hấp và tiêm truyền phù hợp với đặc điểm bệnh lý và điều kiện điều trị tại bệnh viện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ Pareto cho phân tích ABC, biểu đồ tròn cho tỷ lệ thuốc theo nhóm VEN và bảng ma trận ABC/VEN để minh họa mối quan hệ chi phí và ưu tiên sử dụng thuốc.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý nhóm thuốc nhóm A và nhóm V: Hội đồng Thuốc và Điều trị cần ưu tiên kiểm soát chặt chẽ việc mua sắm, tồn kho và sử dụng thuốc nhóm A (chiếm gần 80% chi phí) và nhóm V (thuốc sống còn), đảm bảo luôn có đủ dự trữ, tránh thiếu thuốc ảnh hưởng đến điều trị. Thời gian thực hiện: ngay trong năm tài chính tiếp theo.

2. Khuyến khích sử dụng thuốc generic đạt chuẩn: Đẩy mạnh sử dụng thuốc generic nhóm 4 đạt tiêu chuẩn WHO-GMP để giảm chi phí thuốc mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị. Khoa Dược phối hợp với các khoa lâm sàng xây dựng hướng dẫn sử dụng thuốc generic thay thế biệt dược gốc. Thời gian: 6-12 tháng.

3. Tăng tỷ lệ thuốc sản xuất trong nước có chất lượng cao: Hỗ trợ và ưu tiên lựa chọn thuốc sản xuất trong nước đạt tiêu chuẩn GMP, WHO-GMP nhằm giảm phụ thuộc thuốc nhập khẩu, góp phần phát triển ngành dược nội địa. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp Sở Y tế và nhà cung cấp. Thời gian: 1-2 năm.

4. Tối ưu hóa danh mục thuốc theo mô hình bệnh tật: Cập nhật và điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp với mô hình bệnh tật thực tế, ưu tiên thuốc điều trị bệnh phổi và các bệnh hô hấp, hạn chế thuốc không thiết yếu hoặc ít sử dụng. Thời gian: hàng năm.

5. Nâng cao năng lực quản lý và giám sát sử dụng thuốc: Đào tạo cán bộ dược về phân tích ABC/VEN, sử dụng phần mềm quản lý thuốc hiện đại, tăng cường giám sát phản ứng có hại của thuốc và sai sót trong điều trị. Thời gian: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban Giám đốc và Hội đồng Thuốc và Điều trị các bệnh viện chuyên khoa: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng và điều chỉnh danh mục thuốc phù hợp, nâng cao hiệu quả quản lý thuốc và tiết kiệm chi phí.

2. Cán bộ quản lý dược và dược sĩ bệnh viện: Áp dụng phương pháp phân tích ABC, VEN và ma trận ABC/VEN trong công tác quản lý thuốc, lập kế hoạch mua sắm và dự trữ thuốc.

3. Nhà hoạch định chính sách y tế và Sở Y tế các tỉnh: Tham khảo để xây dựng chính sách phát triển thuốc nội địa, quản lý chi phí thuốc và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Dược, Quản lý y tế: Nghiên cứu mô hình phân tích sử dụng thuốc tại bệnh viện chuyên khoa, áp dụng trong các đề tài nghiên cứu và luận văn chuyên ngành.

Câu hỏi thường gặp

1. Phân tích ABC là gì và tại sao quan trọng trong quản lý thuốc?
   Phân tích ABC phân loại thuốc theo tỷ trọng chi phí sử dụng, giúp xác định nhóm thuốc chiếm phần lớn ngân sách để ưu tiên quản lý. Ví dụ, nhóm A chiếm gần 80% chi phí nhưng chỉ khoảng 10% số thuốc, cần kiểm soát chặt chẽ để tiết kiệm chi phí.

2. Phân tích VEN có vai trò gì trong lựa chọn thuốc?
   Phân tích VEN phân loại thuốc theo mức độ ưu tiên: sống còn (V), thiết yếu (E), không thiết yếu (N). Phương pháp này giúp ưu tiên mua sắm và dự trữ thuốc quan trọng, đặc biệt khi nguồn lực hạn chế.

3. Tại sao cần kết hợp phân tích ABC và VEN?
   Kết hợp ABC và VEN tạo thành ma trận ABC/VEN giúp đánh giá đồng thời chi phí và mức độ ưu tiên, từ đó hạn chế thuốc không thiết yếu nhưng chi phí cao, tối ưu hóa danh mục thuốc.

4. Tỷ lệ sử dụng thuốc generic và biệt dược gốc ảnh hưởng thế nào đến chi phí?
   Thuốc generic chiếm đa số về số lượng nhưng giá trị sử dụng thấp hơn biệt dược gốc. Tăng cường sử dụng thuốc generic đạt chuẩn giúp giảm chi phí mà vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị.

5. Làm thế nào để tối ưu hóa danh mục thuốc tại bệnh viện chuyên khoa?
   Cần dựa trên mô hình bệnh tật thực tế, phân tích ABC/VEN, cập nhật thường xuyên danh mục thuốc, ưu tiên thuốc thiết yếu, thuốc sống còn, đồng thời kiểm soát thuốc không thiết yếu và chi phí cao.

Kết luận

• Năm 2021, Bệnh viện Phổi Ninh Bình sử dụng 116 khoản mục thuốc, chủ yếu là thuốc hóa dược, phản ánh sát mô hình bệnh tật chuyên khoa.
• Phân tích ABC cho thấy nhóm thuốc A chiếm gần 79% giá trị sử dụng, tập trung chi phí vào số ít thuốc quan trọng.
• Phân tích VEN và ma trận ABC/VEN giúp xác định ưu tiên quản lý thuốc sống còn và thiết yếu, hạn chế thuốc không thiết yếu chi phí cao.
• Thuốc nhập khẩu chiếm tỷ lệ giá trị sử dụng cao hơn thuốc sản xuất trong nước, thuốc generic chiếm đa số số lượng nhưng giá trị thấp hơn biệt dược gốc.
• Đề xuất tăng cường quản lý nhóm thuốc ưu tiên, thúc đẩy sử dụng thuốc generic và thuốc sản xuất trong nước đạt chuẩn, tối ưu hóa danh mục thuốc theo mô hình bệnh tật.

Tiếp theo, bệnh viện cần triển khai các giải pháp quản lý thuốc theo khuyến nghị, đồng thời cập nhật dữ liệu sử dụng thuốc hàng năm để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong điều trị. Các đơn vị quản lý và nghiên cứu có thể tham khảo kết quả để phát triển chính sách và nghiên cứu sâu hơn về quản lý thuốc tại các bệnh viện chuyên khoa.