I. Cơ sở lý luận về phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
Chương này tập trung vào việc xây dựng cơ sở lý luận về phân cấp quản lý ngân sách nhà nước, bao gồm các khái niệm, hình thức, căn cứ, nội dung và nguyên tắc phân cấp. Ngân sách nhà nước được định nghĩa là công cụ tài chính quan trọng để thực hiện các chức năng của nhà nước. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước được hiểu là việc phân chia quyền hạn và trách nhiệm quản lý ngân sách giữa các cấp chính quyền. Các hình thức phân cấp bao gồm phân cấp theo chức năng, theo lãnh thổ và theo nguồn thu. Căn cứ phân cấp dựa trên các yếu tố như đặc điểm kinh tế - xã hội, năng lực quản lý và mục tiêu phát triển. Nội dung phân cấp bao gồm phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quy trình quản lý ngân sách. Nguyên tắc phân cấp đảm bảo tính công bằng, hiệu quả và ổn định vĩ mô.
1.1 Khái niệm và hình thức phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước là quá trình phân chia quyền hạn và trách nhiệm quản lý ngân sách giữa các cấp chính quyền. Các hình thức phân cấp bao gồm phân cấp theo chức năng, theo lãnh thổ và theo nguồn thu. Phân cấp theo chức năng liên quan đến việc phân chia nhiệm vụ cụ thể cho từng cấp chính quyền. Phân cấp theo lãnh thổ dựa trên địa bàn quản lý. Phân cấp theo nguồn thu tập trung vào việc phân chia các khoản thu giữa các cấp ngân sách.
1.2 Nguyên tắc và lợi ích của phân cấp quản lý ngân sách nhà nước
Nguyên tắc phân cấp quản lý ngân sách nhà nước đảm bảo tính công bằng, hiệu quả và ổn định vĩ mô. Lợi ích của phân cấp bao gồm tăng cường tính chủ động của địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, phân cấp cũng có thể dẫn đến những bất lợi như sự mất cân đối giữa các địa phương và khó khăn trong việc kiểm soát ngân sách tổng thể.
II. Thực trạng phân cấp quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Ninh Bình
Chương này phân tích thực trạng phân cấp quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2011-2017. Tỉnh Ninh Bình đã thực hiện phân cấp quản lý ngân sách theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, với việc phân chia nguồn thu và nhiệm vụ chi rõ ràng giữa các cấp chính quyền. Các khoản thu được phân cấp bao gồm thuế, phí và lệ phí, trong khi nhiệm vụ chi tập trung vào các lĩnh vực như giáo dục, y tế và xây dựng cơ bản. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế như sự phụ thuộc vào ngân sách trung ương và khó khăn trong việc cân đối ngân sách địa phương.
2.1 Phân cấp quản lý ngân sách giữa trung ương và tỉnh Ninh Bình
Phân cấp quản lý ngân sách giữa trung ương và tỉnh Ninh Bình được thực hiện thông qua việc phân chia nguồn thu và nhiệm vụ chi. Các khoản thu được phân cấp bao gồm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân. Nhiệm vụ chi tập trung vào các lĩnh vực như giáo dục, y tế và xây dựng cơ bản. Tuy nhiên, tỉnh Ninh Bình vẫn phụ thuộc nhiều vào ngân sách trung ương thông qua các khoản bổ sung cân đối.
2.2 Phân cấp quản lý ngân sách giữa các cấp chính quyền địa phương tại Ninh Bình
Phân cấp quản lý ngân sách giữa các cấp chính quyền địa phương tại Ninh Bình được thực hiện thông qua việc phân chia nguồn thu và nhiệm vụ chi giữa cấp tỉnh, huyện và xã. Các khoản thu được phân cấp bao gồm thuế, phí và lệ phí. Nhiệm vụ chi tập trung vào các lĩnh vực như giáo dục, y tế và xây dựng cơ bản. Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn trong việc cân đối ngân sách giữa các cấp chính quyền.
III. Giải pháp hoàn thiện phân cấp quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Ninh Bình
Chương này đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện phân cấp quản lý ngân sách nhà nước tại tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030. Các giải pháp bao gồm hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, tăng cường phân cấp quản lý nguồn thu và nhiệm vụ chi, nâng cao tính công khai và minh bạch trong quản lý ngân sách, và đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ tài chính. Các giải pháp này nhằm mục tiêu tăng cường tính chủ động của địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại tỉnh Ninh Bình.
3.1 Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và phân cấp quản lý nguồn thu
Giải pháp đầu tiên là hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến phân cấp quản lý ngân sách nhà nước. Điều này bao gồm việc rà soát, sửa đổi và bổ sung các quy định hiện hành để đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với thực tiễn. Bên cạnh đó, cần tăng cường phân cấp quản lý nguồn thu bằng cách điều chỉnh tỷ lệ phân chia các khoản thu giữa ngân sách trung ương và địa phương, đồng thời bổ sung cơ chế chuyển giao ngân sách từ địa phương có thặng dư về trung ương.
3.2 Nâng cao tính công khai và minh bạch trong quản lý ngân sách
Giải pháp thứ hai là nâng cao tính công khai và minh bạch trong quản lý ngân sách. Điều này bao gồm việc công khai thông tin về nguồn thu, nhiệm vụ chi và kết quả sử dụng ngân sách. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc quản lý và sử dụng ngân sách để đảm bảo tính hiệu quả và tránh thất thoát. Đồng thời, cần đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ tài chính để đáp ứng yêu cầu quản lý ngân sách trong bối cảnh mới.
