Thực Trạng Nhiễm Aflatoxin trong Đông Dược và Hiệu Quả Can Thiệp Bảo Quản Thuốc tại Nghệ An

• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Văn Thân
• Trường học: Học viện Quân y
• Chuyên ngành: Dịch tễ học
• Đề tài: Nhiễm Aflatoxin trong Đông Dược & Kiến Thức Bảo Quản Thuốc của Cán Bộ Y Tế Nghệ An
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔN QUAN T LỆU
• 1.1. Lịch sử nghiên cứu nấm
• 1.2. Một số khái niệm về nấm, nấm y học
• 1.3. Lịch sử nghiên cứu nấm trên thế giới
• 1.4. Lịch sử nghiên cứu nấm tại Việt Nam
• 1.5. Dịch tễ học vi nấm
• 1.5.1. Tác nhân vi nấm
• 1.5.2. Đường truyền bệnh
• 1.5.3. Khối cảm thụ
• 1.5.4. Các yếu tố liên quan đến nhiễm nấm và kiến thức, thái độ thực hành phòng chống nhiễm nấm cho vị thuốc đông dược
• 1.5.4.1. Các yếu tố về khí hậu và vi khí hậu
• 1.5.4.2. Các yếu tố về điều kiện bảo quản
• 1.5.4.3. Các yếu tố về kiến thức, thái độ, thực hành bảo quản thuốc đông dược của cán bộ y tế
• 1.6. Tình hình nhiễm vi nấm và độc tố do nấm ở thực phẩm và các sản phẩm nông nghiệp sau thu hoạch
• 1.6.1. Tại Châu Âu
• 1.6.2. Tại Châu Phi
• 1.6.3. Tại Việt Nam
• 1.7. Cấu trúc phân tử, cơ chế sinh aflatoxin và gây độc của aflatoxin
• 1.7.1. Cấu trúc phân tử, cơ chế gây độc của aflatoxin
• 1.7.2. Cơ chế sinh độc tố alflatoxin của nấm
• 1.8. Các kỹ thuật phát hiện nhiễm nấm và aflatoxin
• 1.8.1. Kỹ thuật soi tươi
• 1.8.2. Kỹ thuật nuôi cấy nấm trong môi trường Saboraud
• 1.8.3. Các kỹ thuật khác
• 1.8.4. Kỹ thuật sinh học phân tử PCR
• 1.9. Một số bệnh do nấm và độc tố nấm gây ra
• 1.9.1. Nhiễm độc gan cấp tính
• 1.9.2. Nhiễm độc mãn do aflatoxin và ochratoxin
• 1.9.3. Các bệnh nấm phổi do Aspergillus spp.
• 1.10. Chẩn đoán xác định sản phẩm nông nghiệp, thực phẩm, thuốc đông dược nhiễm nấm
• 1.11. Điều trị và phòng bệnh do nấm cho con người, phòng nhiễm nấm cho các sản phẩm nông nghiệp và các vị thuốc đông dược
• 1.11.1. Điều trị các bệnh do nấm gây ra với con người
• 1.11.2. Phòng bệnh do nấm
• 1.11.3. Phòng chống nhiễm nấm cho các sản phẩm nông nghiệp và các vị thuốc đông dược
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.1.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu mô tả có phân tích thực trạng nhiễm nấm và aflatoxin
• 2.2.2. Nghiên cứu mô tả thực trạng nhà kho, môi trường bảo quản thuốc và kiến thức, thái độ, thực hành bảo quản thuốc đông dược của cán bộ y tế
• 2.2.3. Nghiên cứu can thiệp
• 2.2.4. Mô hình thiết kế nghiên cứu
• 2.2.5. Vật liệu nghiên cứu
• 2.2.6. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu
• 2.2.7. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thực trạng nhiễm nấm và aflatoxin trong dược liệu đông dược tại các bệnh viện thuộc tỉnh Nghệ An năm 2016
• 3.1.1. Thực trạng nhiễm nấm trong các vị thuốc đông dược
• 3.1.2. Kết quả định danh loài nấm ở các mẫu thuốc đông dược bằng kỹ thuật PCR
• 3.1.3. Hàm lượng aflatoxin trong các vị thuốc đông dược tại các bệnh viện thuộc tỉnh Nghệ An năm 2016
• 3.2. Thực trạng về môi trường, trang thiết bị và kiến thức, thái độ, thực hành bảo quản thuốc đông dược của cán bộ y tế
• 3.2.1. Thực trạng về môi trường, trang thiết bị bảo quản thuốc
• 3.2.2. Kiến thức, thái độ, thực hành bảo quản thuốc đông dược của các bộ y tế hành nghề đông dược tại các bệnh viện tỉnh Nghệ An
• 3.3. Hiệu quả can thiệp phòng chống nấm cho thuốc đông dược
• 3.3.1. Thay đổi về kiến thức và thực hành của cán bộ y tế phòng chống nhiễm nấm cho thuốc sau 12 tháng can thiệp
• 3.3.2. Tình trạng nhà kho, thiết bị bảo quản thuốc trước và sau can thiệp 12 tháng
• 3.3.3. Hiệu quả giảm tình trạng nhiễm nấm ở các vị thuốc đông dược sau can thiệp 12 tháng
• 3.4. Thực trạng nhiễm nấm, aflatoxin trong các mẫu thuốc đông dược tại các bệnh viện tỉnh Nghệ An năm 2016
• 3.4.1. Thực trạng nhiễm nấm
• 3.4.2. Hàm lượng aflatoxin trong các vị thuốc đông dược tại các cơ sở y tế tỉnh Nghệ An năm 2016
• 3.5. Thực trạng về môi trường, trang thiết bị bảo quản thuốc và kiến thức thái độ, thực hành bảo quản các vị thuốc đông dược của cán bộ y tế tại các bệnh viện tỉnh Nghệ An
• 3.5.1. Thực trạng môi trường, trang thiết bị bảo quản thuốc đông dược
• 3.5.2. Kiến thức thái độ, thực hành bảo quản các vị thuốc đông dược của các bộ y tế tại các bệnh viện tỉnh Nghệ An
• 3.6. Hiệu quả can thiệp phòng chống nấm cho thuốc đông dược
• 3.6.1. Hiệu quả can thiệp truyền thông kiến thức và thực hành phòng chống nấm cho cán bộ y tế
• 3.6.2. Hiệu quả can thiệp thay đổi trang thiết bị bảo quản thuốc
• ANH MỤC BẢNG
• ANH MỤC HÌNH
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nhiễm Aflatoxin trong Đông Dược

Nhiễm Aflatoxin trong Đông Dược là vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Các vị thuốc đông dược thường bị nhiễm nấm mốc, đặc biệt là Aspergillus flavus, loại nấm sản sinh Aflatoxin. Độc tố này được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào danh mục chất gây ung thư mạnh. Nghiên cứu tại Nghệ An cho thấy tỷ lệ nhiễm Aflatoxin trong các vị thuốc đông dược vượt ngưỡng cho phép, gây nguy cơ cao cho sức khỏe người dùng.

1.1. Cơ chế sinh độc tố Aflatoxin

Aflatoxin được sản sinh bởi nấm Aspergillus flavus và Aspergillus parasiticus trong điều kiện ẩm ướt. Độc tố này có cấu trúc phân tử phức tạp, gây độc gan cấp và mãn tính, dẫn đến ung thư gan. Cơ chế sinh độc tố liên quan đến quá trình chuyển hóa trong cơ thể, tạo ra các chất gây đột biến gen.

1.2. Tác hại của Aflatoxin

Aflatoxin gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư gan, suy gan, và xơ gan. Nghiên cứu tại Nghệ An chỉ ra rằng nhiều mẫu thuốc đông dược có hàm lượng Aflatoxin vượt tiêu chuẩn QCVN 8-1:2011/BYT, đe dọa sức khỏe người sử dụng.

II. Kiến thức Bảo Quản Thuốc của Cán Bộ Y Tế

Kiến thức bảo quản thuốc của cán bộ y tế tại Nghệ An còn nhiều hạn chế. Nghiên cứu cho thấy nhiều cán bộ thiếu hiểu biết về điều kiện bảo quản thuốc đông dược, dẫn đến tình trạng nhiễm nấm và Aflatoxin. Việc nâng cao kiến thức và thực hành bảo quản thuốc là yếu tố then chốt để giảm thiểu nguy cơ nhiễm độc.

2.1. Thực trạng kiến thức bảo quản

Nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều cán bộ y tế không nắm rõ các yếu tố vi khí hậu cần thiết để bảo quản thuốc đông dược. Điều này dẫn đến tình trạng thuốc bị ẩm mốc và nhiễm nấm, làm tăng nguy cơ nhiễm Aflatoxin.

2.2. Hiệu quả can thiệp

Sau 12 tháng can thiệp, kiến thức và thực hành bảo quản thuốc của cán bộ y tế được cải thiện đáng kể. Tỷ lệ nhiễm nấm trong các vị thuốc đông dược giảm rõ rệt, chứng minh hiệu quả của các chương trình đào tạo và nâng cao nhận thức.

III. Phòng Chống Nhiễm Độc Aflatoxin

Phòng chống nhiễm độc Aflatoxin đòi hỏi sự kết hợp giữa quản lý chặt chẽ và nâng cao kiến thức của cán bộ y tế. Các biện pháp can thiệp bao gồm cải thiện điều kiện bảo quản, sử dụng kỹ thuật hiện đại để phát hiện nấm mốc, và tăng cường giám sát chất lượng thuốc đông dược.

3.1. Cải thiện điều kiện bảo quản

Việc đầu tư vào trang thiết bị bảo quản hiện đại, như hệ thống kiểm soát độ ẩm và nhiệt độ, giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm nấm và Aflatoxin. Nghiên cứu tại Nghệ An cho thấy các kho bảo quản được cải thiện đã giảm đáng kể tỷ lệ nhiễm nấm.

3.2. Ứng dụng kỹ thuật hiện đại

Kỹ thuật PCR và ELISA được sử dụng để phát hiện nhanh và chính xác sự hiện diện của nấm mốc và Aflatoxin. Điều này giúp kiểm soát chất lượng thuốc đông dược một cách hiệu quả, đảm bảo an toàn cho người sử dụng.