## Tổng quan nghiên cứu

Trong ba thập niên qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội với quy mô và trình độ nền kinh tế được nâng lên rõ rệt. Tuy nhiên, tốc độ và chất lượng tăng trưởng vẫn ở mức trung bình so với thế giới, và mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2020 chưa đạt được. Trước bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng khoa học - công nghệ, việc xây dựng mô hình nhà nước kiến tạo phát triển trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, rút ngắn khoảng cách tụt hậu so với các nước trong khu vực và thế giới.

Luận văn tập trung nghiên cứu vấn đề xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam hiện nay, với mục tiêu phân tích các vấn đề lý luận cơ bản, làm rõ tính tất yếu và những thách thức trong xây dựng mô hình này, đồng thời đề xuất các giải pháp phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung trong hai thập niên gần đây, đặc biệt từ thập niên thứ hai của thế kỷ XXI, khi khái niệm nhà nước kiến tạo phát triển được quan tâm nhiều tại Việt Nam.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nâng cao năng lực quản lý, điều hành và năng lực kiến tạo phát triển, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, phù hợp với định hướng phát triển của đất nước.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước, kết hợp với các lý thuyết về nhà nước kiến tạo phát triển và mô hình phát triển kinh tế từ các học giả quốc tế. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

- **Lý thuyết nhà nước kiến tạo phát triển (Developmental State Theory):** Nhấn mạnh vai trò chủ động, tích cực của nhà nước trong hoạch định chính sách, điều phối nguồn lực và thúc đẩy phát triển kinh tế, đặc biệt trong các nước đang phát triển và công nghiệp hóa muộn.

- **Lý thuyết chủ nghĩa duy vật lịch sử:** Giúp phân tích bản chất, chức năng và vai trò của nhà nước trong bối cảnh xã hội hiện đại, đồng thời làm rõ mối quan hệ giữa nhà nước và các lực lượng xã hội trong quá trình phát triển.

Các khái niệm chính bao gồm: nhà nước kiến tạo phát triển, chức năng kiến tạo, năng lực nhà nước, mô hình quản lý công, và sự tương tác giữa nhà nước, thị trường và xã hội.

### Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính với các kỹ thuật:

- **Phân tích, tổng hợp:** Hệ thống hóa các quan điểm lý luận và thực tiễn về nhà nước kiến tạo phát triển trong và ngoài nước.

- **So sánh:** Đối chiếu các mô hình nhà nước kiến tạo phát triển ở các quốc gia Đông Á và vận dụng vào bối cảnh Việt Nam.

- **Trừu tượng hóa, khái quát hóa:** Rút ra các đặc điểm, bản chất và chức năng của nhà nước kiến tạo phát triển.

- **Phân tích lịch sử và logic:** Đánh giá quá trình hình thành, phát triển và vận dụng mô hình nhà nước kiến tạo phát triển tại Việt Nam.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm các tài liệu học thuật, báo cáo kinh tế, văn kiện Đảng, các công trình nghiên cứu trong nước và quốc tế. Thời gian nghiên cứu tập trung vào hai thập niên gần đây, đặc biệt từ năm 2010 đến 2022.

Cỡ mẫu nghiên cứu là các công trình, bài viết, sách chuyên khảo liên quan đến nhà nước kiến tạo phát triển, được chọn lọc theo tiêu chí tính đại diện và độ tin cậy cao.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Bản chất và đặc điểm của nhà nước kiến tạo phát triển:**  
   - Nhà nước kiến tạo phát triển không phải là một kiểu nhà nước mới mà là mô hình nhà nước có trong cả các nước tư bản và xã hội chủ nghĩa, với vai trò chủ động định hướng phát triển kinh tế trên cơ sở tôn trọng quy luật thị trường.  
   - Bảy đặc điểm cơ bản được xác định: chủ động thiết kế pháp luật, tập trung chức năng kiến tạo phát triển, xây dựng thể chế phát triển hiệu quả, vận hành trên nền tảng pháp quyền, đội ngũ lãnh đạo tinh hoa, bộ máy hành chính tinh gọn, và vai trò tương tác giữa nhà nước, thị trường và xã hội.

2. **Tính tất yếu của việc xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam:**  
   - Việt Nam cần chuyển đổi từ nhà nước điều hành sang nhà nước kiến tạo phát triển để đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0.  
   - Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 nhấn mạnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa kiến tạo phát triển, liêm chính, hành động.

3. **Những thách thức trong xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển tại Việt Nam:**  
   - Thách thức từ bối cảnh quốc tế như cạnh tranh kinh tế không lành mạnh, biến động thị trường toàn cầu.  
   - Thách thức nội tại gồm năng lực bộ máy hành chính, trách nhiệm giải trình, sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và các tổ chức xã hội, cũng như sự tham gia của người dân và doanh nghiệp.

4. **Giải pháp xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển:**  
   - Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, kiến tạo phát triển.  
   - Đẩy mạnh xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.  
   - Nâng cao vai trò nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.  
   - Tăng cường trách nhiệm giải trình của nhà nước trước nhân dân và phát huy vai trò phản biện của các tổ chức chính trị - xã hội.  
   - Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất, năng lực đảm bảo kiến tạo phát triển.

### Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhà nước kiến tạo phát triển là mô hình phù hợp với bối cảnh phát triển của Việt Nam, giúp khắc phục những hạn chế của mô hình nhà nước điều hành truyền thống. Việc chuyển đổi này đòi hỏi sự đổi mới toàn diện về tư duy quản lý, năng lực bộ máy hành chính và sự tham gia tích cực của các thành phần xã hội.

So sánh với các mô hình nhà nước kiến tạo phát triển ở Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, Việt Nam cần vận dụng linh hoạt, phù hợp với đặc thù chính trị - xã hội và trình độ phát triển kinh tế. Việc xây dựng thể chế pháp luật minh bạch, bộ máy hành chính tinh gọn và đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực kiến tạo phát triển.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh mức độ can thiệp của nhà nước trong các mô hình phát triển kinh tế của các quốc gia Đông Á và Việt Nam, cũng như bảng tổng hợp các giải pháp và thách thức trong xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng:**  
   - Thúc đẩy sự lãnh đạo sáng tạo, đổi mới tư duy quản lý nhà nước.  
   - Mục tiêu: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong 5 năm tới.  
   - Chủ thể thực hiện: Ban Chấp hành Trung ương Đảng, các cấp ủy Đảng.

2. **Hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa:**  
   - Xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, minh bạch, khả thi.  
   - Mục tiêu: Hoàn thiện khung pháp lý cho phát triển kinh tế - xã hội trong 3 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan lập pháp.

3. **Nâng cao vai trò nhà nước trong kinh tế thị trường:**  
   - Tăng cường chức năng điều tiết, giám sát thị trường, bảo vệ quyền lợi người dân và doanh nghiệp.  
   - Mục tiêu: Tăng cường hiệu quả quản lý kinh tế, giảm thiểu rủi ro thị trường trong 4 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, các cơ quan quản lý nhà nước.

4. **Tăng cường trách nhiệm giải trình và phản biện xã hội:**  
   - Xây dựng cơ chế minh bạch, công khai trong hoạt động nhà nước.  
   - Mục tiêu: Nâng cao mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp về dịch vụ công trong 3 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Các cơ quan hành chính nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội.

5. **Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức chuyên nghiệp:**  
   - Đào tạo, tuyển chọn và sử dụng cán bộ có phẩm chất, năng lực phù hợp với yêu cầu phát triển.  
   - Mục tiêu: Tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng đội ngũ trong 5 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Bộ Nội vụ, các cơ quan tuyển dụng và đào tạo.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Nhà quản lý và hoạch định chính sách:**  
   - Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng chính sách phát triển kinh tế - xã hội hiệu quả.  
   - Use case: Thiết kế các chương trình phát triển kinh tế địa phương.

2. **Giảng viên và nghiên cứu sinh ngành Triết học, Chính trị học, Quản lý nhà nước:**  
   - Lợi ích: Nắm vững các khái niệm, lý thuyết và mô hình nhà nước kiến tạo phát triển.  
   - Use case: Tham khảo cho các đề tài nghiên cứu, bài giảng chuyên ngành.

3. **Cán bộ công chức và viên chức nhà nước:**  
   - Lợi ích: Hiểu rõ vai trò, chức năng và yêu cầu đổi mới trong quản lý nhà nước hiện đại.  
   - Use case: Áp dụng trong công tác cải cách hành chính và nâng cao năng lực phục vụ.

4. **Doanh nghiệp và tổ chức xã hội:**  
   - Lợi ích: Hiểu về môi trường pháp lý và chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế, tăng cường sự phối hợp với nhà nước.  
   - Use case: Tham gia phản biện chính sách, hợp tác phát triển kinh tế.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Nhà nước kiến tạo phát triển là gì?**  
   Nhà nước kiến tạo phát triển là mô hình nhà nước chủ động định hướng và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội thông qua xây dựng chính sách, thể chế phù hợp, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và phát huy tiềm năng các thành phần kinh tế.

2. **Tại sao Việt Nam cần xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển?**  
   Việt Nam cần mô hình này để nâng cao năng lực quản lý, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, rút ngắn khoảng cách phát triển so với các nước trong khu vực và thế giới, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập và cách mạng công nghiệp 4.0.

3. **Những thách thức chính trong xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam là gì?**  
   Bao gồm năng lực bộ máy hành chính còn hạn chế, trách nhiệm giải trình chưa cao, sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội chưa hiệu quả, và sự tham gia của người dân, doanh nghiệp còn hạn chế.

4. **Các giải pháp chính để xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển là gì?**  
   Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, hoàn thiện pháp luật, nâng cao vai trò nhà nước trong kinh tế thị trường, tăng cường trách nhiệm giải trình và xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp.

5. **Vai trò của người dân và doanh nghiệp trong mô hình nhà nước kiến tạo phát triển?**  
   Người dân và doanh nghiệp là chủ thể quan trọng, tham gia phản biện chính sách, thực hiện quyền và nghĩa vụ trong môi trường pháp lý minh bạch, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.

## Kết luận

- Nhà nước kiến tạo phát triển là mô hình phù hợp với bối cảnh phát triển của Việt Nam, giúp nâng cao năng lực quản lý và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.  
- Luận văn đã khái quát các vấn đề lý luận, phân tích tính tất yếu và thách thức trong xây dựng mô hình này tại Việt Nam.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm đổi mới phương thức lãnh đạo, hoàn thiện pháp luật, nâng cao vai trò nhà nước và xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp.  
- Việc xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, doanh nghiệp và người dân.  
- Tiếp tục nghiên cứu và thực hiện các bước triển khai trong giai đoạn 2025-2030 để hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước theo hướng hiện đại, bền vững.

**Call to action:** Các nhà nghiên cứu, quản lý và cán bộ công chức cần tích cực áp dụng các kết quả nghiên cứu này để góp phần xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển, thúc đẩy sự phát triển toàn diện của Việt Nam trong thời kỳ mới.