Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển: Lý Luận và Thực Tiễn tại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Hải Hà
• Người hướng dẫn: GS.TS Nguyễn Đăng Dung
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Hiến pháp - Luật Hành chính
• Đề tài: Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển: Lý Luận và Thực Tiễn tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHÀ NƯỚC KIẾN TẠO PHÁT TRIỂN
• 1.1. Nguồn gốc và sự phát triển của khái niệm “nhà nước kiến tạo phát triển”
• 1.2. Đặc điểm của “nhà nước kiến tạo phát triển”
• 1.3. Phân loại các mô hình “nhà nước kiến tạo phát triển”
• 1.4. Bản chất của nhà nước kiến tạo phát triển
• 2. CHƯƠNG 2: MÔ HÌNH NHÀ NƯỚC KIẾN TẠO PHÁT TRIỂN MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI
• 2.1. Mô hình nhà nước kiến tạo phát triển Nhật Bản
• 2.2. Mô hình nhà nước kiến tạo phát triển Trung Quốc
• 3. CHƯƠNG 3: KHẢ NĂNG XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC KIẾN TẠO PHÁT TRIỂN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
• 3.1. Nhà nước kiến tạo phát triển trong bối cảnh phát triển kinh tế-xã hội thế giới hiện nay
• 3.2. Khả năng xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam hiện nay
• 3.3. Những thách thức trong việc xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam hiện nay
• 3.4. Các yếu tố góp phần tạo nên thành công trong việc xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam hiện nay
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển Tổng Quan Lý Luận Định Nghĩa

Mục tiêu phát triển của Việt Nam được khẳng định trong Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. Để đạt mục tiêu này, việc chuyển đổi phương thức quản trị là tất yếu. Mô hình Nhà nước kiến tạo được xem là phù hợp nhất. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhận định cần chuyển mạnh từ nhà nước điều hành sang nhà nước kiến tạo. Nhà nước kiến tạo xây dựng quy hoạch phát triển, tạo môi trường cho các thành phần kinh tế, tăng cường giám sát, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô. Thuật ngữ này được sử dụng phổ biến và nhận được sự quan tâm của các diễn đàn học thuật. Cần nghiên cứu lý luận và thực tiễn về nhà nước kiến tạo phát triển trên thế giới và khả năng áp dụng ở Việt Nam.

1.1. Nguồn Gốc Khái Niệm Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển

Khái niệm "nhà nước kiến tạo phát triển" không có từ gốc hoàn toàn khớp trong tiếng Anh. Tuy nhiên, xét về nội hàm, khái niệm tương đương chính là “developmental state”. Thuật ngữ này được Chalmers Johnson nêu ra trong cuốn “MITI và sự Thần kỳ của Nhật bản”. Johnson phân tích những yếu tố dẫn đến “sự thần kỳ của Nhật Bản”. Ông sử dụng thuật ngữ “developmental state” để chỉ mô hình phát triển mà chính quyền Nhật Bản đã áp dụng. Thuật ngữ này sau đó được Amsden, Wade và Evans phát triển thêm và áp dụng để phân tích các trường hợp phát triển kinh tế thần kỳ của Đài Loan và Hàn Quốc.

1.2. Sự Phát Triển Của Lý Thuyết Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển

Trong giai đoạn đầu, vai trò can thiệp của Nhà nước được các lý thuyết gia kinh tế đề cao. Vai trò can thiệp của Nhà nước được các lý thuyết gia kinh tế giảm nhẹ đi sau khi Nhật Bản rơi vào thập kỷ mất mát. Nhà nước cần “hòa mình” vào xã hội để có thể hiểu được xã hội và nâng cao năng lực của mình để phục vụ xã hội và nền kinh tế. Với sự xuất hiện của xu hướng toàn cầu hóa mạnh mẽ, vai trò can thiệp tích cực của nhà nước trong mô hình nhà nước kiến tạo phát triển tiếp tục được giảm nhẹ hơn nữa.

1.3. Định Nghĩa Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển Theo Các Tổ Chức Quốc Tế

Trong một báo cáo của UNDP năm 2012 có ghi nhận rằng: “nhà nước kiến tạo phát triển, theo nghĩa giản dị, đó là một nhà nước đóng vai trò mạnh mẽ trong nền kinh tế quốc gia với mục tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế”. Còn trong một báo cáo của Hội đồng kinh tế cho Châu Phi của Liên hợp quốc (UN Economic Commission for Africa – UN ECA) và Liên minh Châu Phi (African Union - AU) khẳng định rằng, nhà nước kiến tạo phát triển là một nhà nước mà “đặt sự phát triển kinh tế là mục tiêu cao nhất trong chính sách của mình và có khả năng thiết kế các công cụ để thúc đẩy mục tiêu đó”.

II. Đặc Điểm Của Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển Phân Tích Chi Tiết

Khi đề cập đến những đặc điểm cụ thể của nhà nước kiến tạo phát triển, trên cơ sở kinh nghiệm của Nhật Bản, Chalmers Johnson đã chỉ ra 04 yếu tố cơ bản. Có các quy tắc quản trị ổn định và vững chắc do giới tinh hoa chính trị - quan liêu thiết lập nên. Có sự hợp tác chặt chẽ giữa khu vực công và khu vực tư. Nhà nước đầu tư mạnh vào giáo dục, y tế và thực hiện các chính sách nhằm đảm bảo công bằng xã hội. Có một Chính phủ mạnh, thậm chí là chuyên chế, song nắm rõ và vận dụng tốt các quy luật của kinh tế thị trường.

2.1. Các Yếu Tố Cơ Bản Theo Chalmers Johnson

Chalmers Johnson chỉ ra 4 yếu tố cơ bản của nhà nước kiến tạo phát triển. Thứ nhất, có các quy tắc quản trị ổn định và vững chắc do giới tinh hoa chính trị - quan liêu thiết lập nên. Thứ hai, có sự hợp tác chặt chẽ giữa khu vực công và khu vực tư. Thứ ba, nhà nước đầu tư mạnh vào giáo dục, y tế và thực hiện các chính sách nhằm đảm bảo công bằng xã hội. Thứ tư, có một Chính phủ mạnh, thậm chí là chuyên chế, song nắm rõ và vận dụng tốt các quy luật của kinh tế thị trường.

2.2. Đặc Trưng Của Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển Theo Adrian Leftwith

Theo Adrian Leftwith, nhà nước kiến tạo phát triển có đặc điểm cơ bản sau. Có một tầng lớp quan liêu tinh hoa gần gũi với nhà nước, tạo thành hạt nhân vững chắc và đoàn kết, hỗ trợ cho nhà nước. Nhà nước có tính tự chủ tương đối trước áp lực của các giai cấp, tầng lớp, nhóm xã hội, và đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích của các nhóm này. Nhà nước điều phối kinh tế thông qua một số thiết chế tổ chức chuyên biệt. Các thiết chế này có thực quyền và năng lực cao trong việc xây dựng và áp dụng các chính sách phát triển.

2.3. Vai Trò Của Nhà Nước Trong Phát Triển Kinh Tế

Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng phát triển kinh tế. Nhà nước cần tạo ra môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển. Nhà nước cần đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng như giáo dục, y tế, cơ sở hạ tầng. Nhà nước cần đảm bảo công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. Nhà nước cần có năng lực quản lý và điều hành hiệu quả.

III. Mô Hình Nhà Nước Kiến Tạo Phát Triển Phân Loại Ví Dụ

Có nhiều cách phân loại mô hình nhà nước kiến tạo phát triển. Dựa trên mức độ can thiệp của nhà nước, có thể chia thành mô hình mạnh và mô hình mềm. Dựa trên yếu tố địa lý, có thể chia thành mô hình Đông Á và mô hình Đông Nam Á. Dựa trên mức độ áp dụng thành công, có thể chia thành mô hình thành công và mô hình kém thành công. Nhật Bản và Hàn Quốc là những ví dụ điển hình về mô hình thành công. Thái Lan và Malaysia là những ví dụ về mô hình kém thành công.

3.1. Phân Loại Theo Mức Độ Can Thiệp Của Nhà Nước

Dựa trên mức độ can thiệp của nhà nước, có thể chia thành mô hình mạnh và mô hình mềm. Mô hình mạnh là mô hình mà nhà nước can thiệp sâu vào nền kinh tế, định hướng mục tiêu phát triển và kết nối các cơ quan nhà nước lẫn các doanh nghiệp tư nhân. Mô hình mềm là mô hình mà nhà nước can thiệp ít hơn, tập trung vào nâng cao năng lực của nhà nước để thúc đẩy các hoạt động thị trường.

3.2. Phân Loại Theo Yếu Tố Địa Lý

Dựa trên yếu tố địa lý, có thể chia thành mô hình Đông Á và mô hình Đông Nam Á. Mô hình Đông Á (Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan) có đặc điểm là nhà nước can thiệp mạnh mẽ và có hiệu quả vào nền kinh tế. Mô hình Đông Nam Á (Thái Lan, Malaysia, Indonesia) có đặc điểm là nhà nước can thiệp ít hơn và hiệu quả không cao bằng.

3.3. Phân Loại Theo Mức Độ Áp Dụng Thành Công

Dựa trên mức độ áp dụng thành công, có thể chia thành mô hình thành công và mô hình kém thành công. Mô hình thành công là mô hình mà nhà nước đã đạt được những thành tựu đáng kể trong phát triển kinh tế. Mô hình kém thành công là mô hình mà nhà nước chưa đạt được những thành tựu đáng kể hoặc gặp phải những khó khăn, thách thức lớn.

IV. Bài Học Từ Nhật Bản Mô Hình Nhà Nước Kiến Tạo Thành Công

Nhật Bản là một ví dụ điển hình về mô hình nhà nước kiến tạo thành công. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Nhật Bản đã áp dụng mô hình này để khôi phục và phát triển kinh tế một cách thần kỳ. Vai trò của MITI (Bộ Công nghiệp và Thương mại Quốc tế Nhật Bản) là rất quan trọng trong quá trình này. MITI đã định hướng phát triển kinh tế, hỗ trợ các doanh nghiệp và điều phối các nguồn lực.

4.1. Vai Trò Của MITI Trong Phát Triển Kinh Tế Nhật Bản

MITI (Bộ Công nghiệp và Thương mại Quốc tế Nhật Bản) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế Nhật Bản. MITI đã định hướng phát triển kinh tế, hỗ trợ các doanh nghiệp và điều phối các nguồn lực. MITI đã giúp Nhật Bản trở thành một cường quốc kinh tế.

4.2. Chính Sách Công Nghiệp Hóa Của Nhật Bản

Nhật Bản đã thực hiện chính sách công nghiệp hóa theo hướng tập trung vào các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao. Nhật Bản đã đầu tư mạnh vào giáo dục, khoa học và công nghệ. Nhật Bản đã tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các doanh nghiệp.

4.3. Sự Hợp Tác Giữa Nhà Nước Và Doanh Nghiệp Tại Nhật Bản

Sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp là một yếu tố quan trọng trong thành công của Nhật Bản. Nhà nước cung cấp các chính sách hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển. Doanh nghiệp đóng góp vào phát triển kinh tế và thực hiện các chính sách của nhà nước.

V. Ứng Dụng Tại Việt Nam Khả Năng Xây Dựng Nhà Nước Kiến Tạo

Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ các nước đã áp dụng thành công mô hình nhà nước kiến tạo. Tuy nhiên, Việt Nam cần phải điều chỉnh mô hình này cho phù hợp với điều kiện cụ thể của mình. Việt Nam cần xây dựng một nhà nước pháp quyền mạnh mẽ, minh bạch và hiệu quả. Việt Nam cần tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các doanh nghiệp. Việt Nam cần đầu tư vào giáo dục, khoa học và công nghệ.

5.1. Bối Cảnh Phát Triển Kinh Tế Xã Hội Việt Nam

Việt Nam đang trong quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng và hội nhập kinh tế quốc tế. Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển, nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức. Việt Nam cần phải cải cách thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh và giải quyết các vấn đề xã hội.

5.2. Các Yếu Tố Cần Thiết Để Xây Dựng Nhà Nước Kiến Tạo

Để xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam, cần có sự đồng thuận cao trong xã hội. Cần có một đội ngũ cán bộ, công chức có năng lực và phẩm chất đạo đức tốt. Cần có một hệ thống pháp luật minh bạch và hiệu quả. Cần có sự tham gia tích cực của người dân và doanh nghiệp.

5.3. Thách Thức Và Cơ Hội Trong Quá Trình Xây Dựng

Việc xây dựng nhà nước kiến tạo phát triển ở Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức, như tham nhũng, quan liêu, năng lực cạnh tranh yếu. Tuy nhiên, cũng có nhiều cơ hội, như hội nhập kinh tế quốc tế, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, sự quan tâm của cộng đồng quốc tế.

VI. Tương Lai Nhà Nước Kiến Tạo Đổi Mới Phát Triển Bền Vững

Mô hình nhà nước kiến tạo cần tiếp tục được đổi mới và phát triển để đáp ứng yêu cầu của thời đại. Nhà nước cần tập trung vào việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho phát triển bền vững. Nhà nước cần khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ. Nhà nước cần bảo vệ môi trường và đảm bảo công bằng xã hội.

6.1. Vai Trò Của Nhà Nước Trong Phát Triển Bền Vững

Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và thúc đẩy phát triển bền vững. Nhà nước cần xây dựng các chính sách và quy định để bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả. Nhà nước cần khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng các công nghệ xanh và thân thiện với môi trường.

6.2. Đổi Mới Sáng Tạo Và Ứng Dụng Khoa Học Công Nghệ

Nhà nước cần khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất và kinh doanh. Nhà nước cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) và tạo ra một môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

6.3. Bảo Vệ Môi Trường Và Đảm Bảo Công Bằng Xã Hội

Nhà nước cần bảo vệ môi trường và đảm bảo công bằng xã hội. Nhà nước cần xây dựng các chính sách để giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Nhà nước cần đảm bảo rằng mọi người đều có cơ hội tiếp cận các dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế và nhà ở.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế toàn cầu và xu hướng công nghiệp hóa hiện đại, mô hình nhà nước kiến tạo phát triển (developmental state) đã trở thành một chủ đề nghiên cứu quan trọng, đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại đòi hỏi sự chuyển đổi phương thức quản trị quốc gia, trong đó mô hình nhà nước kiến tạo phát triển được xem là lựa chọn phù hợp nhất. Mô hình này đã được chứng minh thành công ở các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, và Trung Quốc, với mức tăng trưởng kinh tế ấn tượng trong nhiều thập kỷ qua.

Luận văn tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về nhà nước kiến tạo phát triển trên thế giới, đồng thời phân tích khả năng áp dụng mô hình này tại Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các mô hình nhà nước kiến tạo phát triển ở Nhật Bản và Trung Quốc, cũng như bối cảnh kinh tế - xã hội và chính trị của Việt Nam từ năm 2011 đến 2017. Mục tiêu chính là làm rõ bản chất, đặc điểm, và các yếu tố thành công của mô hình, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà hoạch định chính sách và các nhà nghiên cứu về quản trị nhà nước, góp phần thúc đẩy quá trình đổi mới và phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam trong giai đoạn hội nhập quốc tế sâu rộng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính để phân tích mô hình nhà nước kiến tạo phát triển. Thứ nhất là lý thuyết về nhà nước phát triển (developmental state) được khởi xướng bởi Chalmers Johnson (1982), nhấn mạnh vai trò chủ động và tích cực của nhà nước trong việc định hướng và thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua các chính sách công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Thứ hai là lý thuyết kinh tế học thể chế mới (New Institutional Economics - NIE) kết hợp với cách tiếp cận phát triển năng lực (capability approach) của Amartya Sen, tập trung vào việc nâng cao năng lực thể chế và con người để hỗ trợ sự phát triển bền vững.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm:

• Nhà nước kiến tạo phát triển: nhà nước có năng lực và cam kết chính trị cao trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua sự phối hợp giữa khu vực công và tư.
• Tính tự chủ của nhà nước: khả năng độc lập trong hoạch định và thực thi chính sách trước các áp lực xã hội và nhóm lợi ích.
• Hợp tác công - tư: sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp nhằm đạt được mục tiêu phát triển chung.
• Bộ máy hành chính quan liêu mạnh mẽ và chuyên nghiệp: đảm bảo hiệu quả trong quản lý và thực thi chính sách.
• Cân bằng xã hội: chính sách bảo trợ xã hội nhằm giảm bất bình đẳng và duy trì đoàn kết xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu để tổng hợp và phân tích các công trình nghiên cứu, báo cáo quốc tế và các văn bản pháp luật liên quan đến mô hình nhà nước kiến tạo phát triển. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu các mô hình nhà nước kiến tạo phát triển ở Nhật Bản và Trung Quốc, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.

Nguồn dữ liệu chính bao gồm các tài liệu học thuật, báo cáo của Liên hợp quốc (UNDP, UN ECA), các văn kiện chính sách của Chính phủ Việt Nam, và các nghiên cứu chuyên sâu về mô hình nhà nước kiến tạo phát triển. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các tài liệu liên quan được công bố từ năm 1980 đến 2017, được chọn lọc kỹ lưỡng nhằm đảm bảo tính toàn diện và cập nhật.

Phân tích dữ liệu được thực hiện theo hướng tổng hợp, so sánh và đánh giá các đặc điểm, thành công và hạn chế của từng mô hình, đồng thời phân tích bối cảnh kinh tế - xã hội Việt Nam để đánh giá khả năng áp dụng mô hình. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2016 đến tháng 12/2017, bao gồm giai đoạn thu thập tài liệu, phân tích và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Vai trò chủ động và năng lực của nhà nước là yếu tố quyết định thành công
   Ở Nhật Bản, bộ máy hành chính tinh gọn, chuyên nghiệp với đội ngũ công chức được tuyển dụng qua thi tuyển cạnh tranh đã tạo nên nền tảng vững chắc cho sự phát triển. Tỷ lệ công chức được đào tạo bài bản chiếm khoảng 85%, giúp đảm bảo hiệu quả quản lý và thực thi chính sách. Tương tự, Trung Quốc đã xây dựng đội ngũ công chức có năng lực cao, mặc dù còn tồn tại hạn chế về minh bạch và tham nhũng ở cấp địa phương.

2. Sự phối hợp chặt chẽ giữa khu vực công và tư tạo động lực phát triển kinh tế
   Nhật Bản và Trung Quốc đều duy trì mối quan hệ hợp tác giữa nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, trong đó nhà nước đóng vai trò định hướng và hỗ trợ phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm. Tại Trung Quốc, các doanh nghiệp tư nhân chiếm khoảng 37% tổng sản lượng công nghiệp năm 1998, đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế.

3. Chính sách phát triển đồng bộ và linh hoạt theo từng giai đoạn
   Nhật Bản áp dụng chính sách công nghiệp hóa có định hướng rõ ràng, đồng thời thực hiện cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước từ những năm 1980 để giảm gánh nặng tài chính và thúc đẩy khu vực tư nhân. Trung Quốc trải qua hai giai đoạn cải cách: giai đoạn tăng cường kiểm soát nhà nước (1978-1993) và giai đoạn giảm bớt kiểm soát, thúc đẩy tư nhân hóa (1994-1998), giúp nền kinh tế phát triển thần kỳ với mức tăng trưởng GDP khoảng 9%/năm.

4. Chính sách xã hội và bảo trợ góp phần duy trì ổn định xã hội
   Nhà nước kiến tạo phát triển chú trọng đầu tư vào giáo dục, y tế và các chính sách bảo trợ xã hội nhằm giảm bất bình đẳng và duy trì đoàn kết xã hội. Ví dụ, Nhật Bản đã đầu tư mạnh vào hệ thống y tế và giáo dục công lập, góp phần nâng cao chỉ số phát triển con người (HDI) lên mức cao trong khu vực.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình nhà nước kiến tạo phát triển thành công khi nhà nước có năng lực quản lý cao, cam kết chính trị mạnh mẽ và khả năng phối hợp hiệu quả với khu vực tư nhân. Sự khác biệt giữa các mô hình ở Nhật Bản và Trung Quốc chủ yếu nằm ở mức độ can thiệp của nhà nước và cách thức tổ chức bộ máy hành chính.

So với các nghiên cứu trước đây, luận văn khẳng định vai trò then chốt của thể chế chính trị và bộ máy hành chính trong việc tạo ra môi trường phát triển bền vững. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ tăng trưởng GDP, tỷ lệ doanh nghiệp tư nhân trong nền kinh tế và chỉ số HDI giữa các quốc gia có thể minh họa rõ nét sự khác biệt về hiệu quả mô hình.

Đối với Việt Nam, việc áp dụng mô hình này cần chú trọng xây dựng bộ máy hành chính chuyên nghiệp, tăng cường hợp tác công - tư và phát triển chính sách xã hội đồng bộ. Tuy nhiên, cần lưu ý các thách thức như hạn chế về năng lực quản lý, tham nhũng và sự phức tạp của bối cảnh chính trị - xã hội hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng bộ máy hành chính chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả
   Tăng cường đào tạo, tuyển dụng công chức theo nguyên tắc cạnh tranh và trọng dụng nhân tài nhằm nâng cao năng lực quản lý nhà nước. Mục tiêu đạt tỷ lệ công chức được đào tạo bài bản trên 80% trong vòng 5 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Nội vụ và các cơ quan đào tạo công chức.

2. Thúc đẩy hợp tác công - tư trong phát triển kinh tế
   Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt trong các ngành công nghiệp trọng điểm và công nghệ cao. Đề xuất thành lập các cơ quan điều phối chuyên trách trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương.

3. Hoàn thiện hệ thống chính sách và pháp luật đồng bộ, linh hoạt
   Ban hành các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, bảo vệ quyền sở hữu tài sản và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong thực thi pháp luật. Thời gian thực hiện: 3 năm. Chủ thể thực hiện: Quốc hội, Bộ Tư pháp, các bộ ngành liên quan.

4. Đầu tư phát triển chính sách xã hội và bảo trợ xã hội
   Tăng cường đầu tư vào giáo dục, y tế và các chương trình giảm nghèo nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và duy trì ổn định xã hội. Mục tiêu tăng ngân sách cho các lĩnh vực này lên ít nhất 20% trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước
   Giúp hiểu rõ về mô hình nhà nước kiến tạo phát triển, từ đó xây dựng và điều chỉnh chính sách phù hợp với bối cảnh Việt Nam, nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia.

2. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực luật học, quản trị công và kinh tế phát triển
   Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn toàn diện để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về mô hình nhà nước và quản trị phát triển.

3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong nước và quốc tế
   Hiểu rõ vai trò của nhà nước trong việc tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, từ đó có chiến lược đầu tư phù hợp với chính sách phát triển quốc gia.

4. Sinh viên và học viên cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp, Luật Hành chính và Quản trị công
   Là tài liệu tham khảo quan trọng giúp nâng cao kiến thức chuyên môn và hiểu biết thực tiễn về mô hình nhà nước kiến tạo phát triển.

Câu hỏi thường gặp

1. Nhà nước kiến tạo phát triển là gì?
   Đây là mô hình nhà nước có vai trò chủ động và tích cực trong việc định hướng và thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua các chính sách công nghiệp hóa, hợp tác công - tư và xây dựng bộ máy hành chính hiệu quả.

2. Tại sao mô hình này phù hợp với Việt Nam?
   Việt Nam đang trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa với nhu cầu chuyển đổi phương thức quản trị quốc gia. Mô hình này giúp tăng cường năng lực nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững và hội nhập quốc tế.

3. Những yếu tố nào quyết định thành công của mô hình?
   Bao gồm năng lực và cam kết chính trị của nhà nước, bộ máy hành chính chuyên nghiệp, sự phối hợp hiệu quả giữa khu vực công và tư, cùng chính sách xã hội đồng bộ.

4. Mô hình nhà nước kiến tạo phát triển có thể áp dụng ngay được không?
   Việc áp dụng cần có lộ trình phù hợp, cải thiện năng lực quản lý, hoàn thiện thể chế và chính sách, đồng thời giải quyết các thách thức về minh bạch và tham nhũng.

5. Vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong mô hình này là gì?
   Doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò điều tiết vĩ mô, ổn định thị trường và thực hiện các chính sách phát triển, trong khi khu vực tư nhân là động lực chính của tăng trưởng kinh tế.

Kết luận

• Nhà nước kiến tạo phát triển là mô hình quản trị quốc gia với vai trò chủ động, tích cực trong thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội.
• Thành công của mô hình phụ thuộc vào năng lực bộ máy hành chính, cam kết chính trị và sự phối hợp hiệu quả giữa nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.
• Nhật Bản và Trung Quốc là hai ví dụ điển hình với các chính sách phát triển đồng bộ, linh hoạt và chú trọng bảo trợ xã hội.
• Việt Nam có tiềm năng áp dụng mô hình này nhưng cần cải thiện năng lực quản lý, hoàn thiện thể chế và xây dựng chính sách phù hợp.
• Các bước tiếp theo bao gồm đào tạo công chức, xây dựng cơ chế hợp tác công - tư, hoàn thiện pháp luật và tăng cường đầu tư cho chính sách xã hội nhằm thúc đẩy phát triển bền vững.

Luận văn hy vọng sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu và các đối tượng liên quan trong quá trình xây dựng và phát triển mô hình nhà nước kiến tạo phát triển tại Việt Nam.