I. Tính cấp thiết của đề tài
Biến đổi khí hậu (BĐKH) đang trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ 21. Tình hình phát thải khí nhà kính không giảm có thể dẫn đến sự gia tăng nồng độ CO2 trong khí quyển, ảnh hưởng đến nhiệt độ trái đất và các yếu tố khí hậu khác. Việt Nam, với vị trí địa lý đặc biệt, được dự báo sẽ chịu tác động nặng nề từ BĐKH, đặc biệt là hiện tượng xâm nhập mặn. Theo các nghiên cứu, mực nước biển có thể dâng cao, gây ra tình trạng xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng tại các khu vực cửa sông, ảnh hưởng đến chất lượng nước và sản xuất nông nghiệp. Đặc biệt, các số liệu cho thấy mực nước sông Hồng đã hạ thấp, tạo điều kiện cho nước mặn lấn sâu vào nội địa. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt mà còn tác động đến phát triển kinh tế - xã hội của vùng đồng bằng sông Hồng - Thái Bình.
II. Mục tiêu của luận văn
Mục tiêu chính của nghiên cứu là tính toán và mô phỏng diễn biến xâm nhập mặn tại các cửa sông vùng đồng bằng sông Hồng - Thái Bình, có xét đến tác động của biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng. Các mục tiêu cụ thể bao gồm: đánh giá hiện trạng xâm nhập mặn tại các cửa sông chính, mô phỏng xu thế diễn biến xâm nhập mặn theo các kịch bản biến đổi khí hậu và nước biển dâng, và đề xuất các giải pháp ứng phó với tác động của xâm nhập mặn. Nghiên cứu này không chỉ cung cấp thông tin khoa học mà còn là cơ sở để xây dựng các chính sách quản lý tài nguyên nước hiệu quả.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quá trình xâm nhập mặn tại các cửa sông ven biển, cụ thể là các cửa sông Đáy, Ninh Cơ, Ba Lạt, Trà Lý, Thái Bình, Văn Úc, Lạch Tray, Cấm, Lạch Huyện. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các yếu tố tự nhiên và nhân tạo ảnh hưởng đến xâm nhập mặn, bao gồm điều kiện khí tượng, thủy văn, và các hoạt động kinh tế xã hội. Việc xác định rõ đối tượng và phạm vi nghiên cứu sẽ giúp đảm bảo tính chính xác và khả thi của các giải pháp đề xuất.
IV. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu về xâm nhập mặn yêu cầu một cách tiếp cận hệ thống, xem xét các yếu tố tự nhiên và nhân tạo có liên quan. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm: điều tra khảo sát thực địa, thu thập tài liệu về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội, phân tích thống kê và xử lý số liệu, và ứng dụng các mô hình toán học hiện đại như MIKE 11, MIKE 21. Việc sử dụng các phương pháp này sẽ giúp đánh giá đúng thực trạng và nguyên nhân của xâm nhập mặn, từ đó đề xuất các giải pháp ứng phó hiệu quả.
V. Tổng quan về khu vực nghiên cứu
Lưu vực sông Hồng - sông Thái Bình là một trong những hệ thống sông lớn tại Việt Nam, với tổng diện tích khoảng 169.000 km2. Đặc điểm địa hình và khí hậu của khu vực này có ảnh hưởng lớn đến quá trình xâm nhập mặn. Sông Hồng và sông Thái Bình chảy qua nhiều tỉnh, tạo thành đồng bằng màu mỡ nhưng cũng dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu. Việc hiểu rõ về đặc điểm hệ thống sông và các yếu tố khí hậu là rất quan trọng để đánh giá tình hình xâm nhập mặn và đề xuất các giải pháp ứng phó.
