Khóa Luận Tốt Nghiệp Về Hoạt Động Nhượng Quyền Thương Mại Tại Việt Nam

Hình thức sơ khai của nhượng quyền xuất hiện từ thế kỷ XVII-XVIII tại Châu Âu, nhưng chính thức phát triển tại Hoa Kỳ vào giữa thế kỷ XIX. Sau năm 1945, franchise bùng nổ với sự ra đời của nhiều hệ thống nhà hàng, khách sạn và bán lẻ. Từ những năm 1960, franchise trở thành phương thức kinh doanh thịnh hành trên toàn thế giới. Sự lớn mạnh của các tập đoàn xuyên quốc gia đã góp phần phát triển franchise trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, hoạt động nhượng quyền thương mại bắt đầu hình thành từ năm 1995 với sự xuất hiện của các doanh nghiệp kinh doanh thiết bị lọc nước do người Việt định cư ở nước ngoài khởi xướng. Tuy nhiên, trong hơn 10 năm, hoạt động này hầu như không phát triển. Nhượng quyền thương mại lần đầu tiên được đề cập trong hệ thống pháp luật Việt Nam qua khái niệm “cấp phép đặc quyền kinh doanh” tại Thông tư số 1254/1999/TT-BKHCNMT.

Mãi đến năm 2007, sau khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), hoạt động nhượng quyền thương mại mới có bước chuyển mình sôi động. Một trong những doanh nghiệp tiên phong là thương hiệu cà phê Trung Nguyên. Đến nay, Trung Nguyên đã có trên 1000 quán mang thương hiệu của mình, không chỉ ở trong nước mà còn mở rộng sang thị trường quốc tế.

Nhượng quyền thương mại là một hoạt động thương mại nhằm mở rộng hệ thống kinh doanh, phân phối hàng hoá, dịch vụ của các thương nhân thông qua việc chia sẻ quyền kinh doanh trên một thương hiệu, bí quyết kinh doanh cho một thương nhân khác. Phương thức kinh doanh này được thiết lập giữa hai chủ thể: bên nhượng quyền và bên nhận quyền.

Dưới góc độ pháp luật, một trong những khái niệm sớm nhất về hoạt động thương mại này chính là một phần đặc biệt trong phán quyết của Toà án phúc thẩm Paris ngày 20/4/1978. Theo đó, nhượng quyền thương mại được định nghĩa như: (i) Một phương pháp hợp tác giữa hai hoặc nhiều doanh nghiệp, một bên là bên nhượng quyền, bên kia là bên được nhượng quyền.

Khái niệm nhượng quyền của Hiệp hội nhượng quyền kinh doanh Quốc tế (The International Franchise Association): Nhượng quyền thương mại là mối quan hệ theo hợp đồng, giữa bên giao và bên nhận quyền, theo đó bên giao đề xuất hoặc phải duy trì sự quan tâm liên tục tới doanh nghiệp của bên nhận trên các khía cạnh như: bí quyết kinh doanh (know-how), đào tạo nhân viên.

Nhượng quyền thương mại giúp bên nhượng quyền mở rộng thị trường, tăng doanh thu và xây dựng thương hiệu. Bên cạnh đó, nó còn giúp giảm chi phí đầu tư và quản lý, tận dụng nguồn lực của bên nhận quyền.

Nhượng quyền thương mại cung cấp cho bên nhận quyền một mô hình kinh doanh đã được chứng minh, giảm thiểu rủi ro và tận dụng lợi thế của một thương hiệu đã có uy tín. Bên cạnh đó, nó còn được hỗ trợ về đào tạo, marketing và quản lý.

Nhượng quyền thương mại tạo ra việc làm, thúc đẩy cạnh tranh và thu hút đầu tư nước ngoài. Nó còn góp phần vào sự phát triển của các ngành công nghiệp liên quan và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Một trong những rủi ro lớn nhất đối với bên nhượng quyền là mất kiểm soát thương hiệu. Việc không kiểm soát chặt chẽ hoạt động của bên nhận quyền có thể dẫn đến việc vi phạm tiêu chuẩn chất lượng, gây ảnh hưởng đến uy tín của thương hiệu.

Bên nhận quyền phải đối mặt với thách thức tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn khắt khe của bên nhượng quyền. Điều này có thể hạn chế sự sáng tạo và linh hoạt trong hoạt động kinh doanh.

Các vấn đề pháp lý liên quan đến hợp đồng nhượng quyền, quyền sở hữu trí tuệ và cạnh tranh cần được quan tâm. Việc giải quyết tranh chấp trong hợp đồng nhượng quyền cũng là một thách thức lớn.

Nhượng quyền thương mại theo khu vực lãnh thổ cho phép bên nhận quyền độc quyền kinh doanh trong một khu vực nhất định. Ưu điểm là giảm cạnh tranh, tăng khả năng kiểm soát thị trường. Nhược điểm là có thể hạn chế sự phát triển nếu bên nhận quyền không khai thác hiệu quả.

Nhượng quyền thương mại theo tiêu chí kinh doanh tập trung vào việc chuyển giao mô hình kinh doanh, bí quyết và quy trình hoạt động. Ưu điểm là đảm bảo sự đồng nhất và chất lượng. Nhược điểm là đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt từ bên nhận quyền.

Nhượng quyền thương mại theo mục tiêu phát triển tập trung vào việc mở rộng mạng lưới kinh doanh và tăng cường sự hiện diện của thương hiệu. Ưu điểm là tăng trưởng nhanh chóng. Nhược điểm là đòi hỏi sự đầu tư lớn và quản lý hiệu quả.

Bên nhượng quyền phải là thương nhân hợp pháp, có kinh nghiệm và uy tín trong lĩnh vực kinh doanh. Ngoài ra, cần có quyền sở hữu trí tuệ đối với thương hiệu và bí quyết kinh doanh.

Bên nhận quyền phải có đủ năng lực tài chính, kinh nghiệm quản lý và cam kết tuân thủ các quy định của pháp luật và hợp đồng nhượng quyền. Cần có kế hoạch kinh doanh chi tiết và khả năng thích ứng với mô hình nhượng quyền.

Thủ tục pháp lý khi tham gia nhượng quyền thương mại bao gồm đăng ký hợp đồng nhượng quyền với cơ quan quản lý nhà nước, tuân thủ các quy định về cạnh tranh và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Cần có sự tư vấn của luật sư để đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định.