Nghiên cứu về cây cao su và kết quả ứng dụng trong nông nghiệp

Cây cao su du nhập vào Việt Nam từ lâu và trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Ban đầu, việc trồng cao su chủ yếu tập trung ở các tỉnh miền Nam. Sau đó, diện tích trồng cao su được mở rộng ra các tỉnh miền Trung và miền Bắc. Những năm gần đây, việc phát triển cây cao su ở vùng Tây Bắc nhận được sự quan tâm lớn. Điều này đòi hỏi các nghiên cứu chuyên sâu về đặc điểm sinh thái, kỹ thuật canh tác phù hợp với điều kiện địa phương. Giai đoạn 2005-2008 diện tích đạt 540.000 ha, sản lượng 640.000 tấn. Năng suất bình quân năm 2008 là 1.480 kg/ha/năm (gấp 2 lần năm 1975).

Cây cao su đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, đặc biệt là ở các vùng nông thôn. Ngành công nghiệp chế biến cao su cũng góp phần vào tăng trưởng kinh tế của đất nước. Sản phẩm từ cao su được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất lốp xe, các sản phẩm công nghiệp đến y tế và tiêu dùng. Điều này làm cho cây cao su trở thành một cây trồng chiến lược, cần được đầu tư và phát triển bền vững.

Đợt rét hại kéo dài cuối năm 2007 đầu năm 2008 tại phía Bắc Việt Nam đã gây những thiệt hại đáng kể trên các giống cao su chịu hạn trong nước ươm trồng ở vùng Bắc Trung Bộ cũng như Tây Bắc. Trong khi đó giống cây Vân Nghiên 77-2, Vân Nghiên 77-4 của Vân Nam vẫn sinh sống tốt tại vùng có khí hậu lạnh như Lai Châu. Công ty Cổ phần cao su Sơn La trồng được 4.

Bệnh héo đen đầu lá và rụng lá mùa mưa ở Tây Nguyên nặng hơn rất nhiều so với miền Trung và Đông Nam Bộ. Việc nghiên cứu và xác định các loại bệnh hại phổ biến, cũng như cơ chế gây bệnh là rất quan trọng để đưa ra các giải pháp phòng trừ hiệu quả. Các biện pháp phòng trừ cần phải thân thiện với môi trường và đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu trong canh tác cao su bao gồm việc chọn giống phù hợp với điều kiện địa phương, áp dụng các kỹ thuật tưới tiêu tiết kiệm nước, và sử dụng các biện pháp che chắn bảo vệ cây khỏi các tác động của thời tiết cực đoan. Ngoài ra, việc trồng xen canh với các loại cây trồng khác cũng giúp cải thiện khả năng chống chịu của vườn cao su.

Viện nghiên cứu cao su Việt Nam (1993) khi nghiên cứu về 4 phương pháp trồng mới cao su (stumps 10, stumps bầu 1 tầng lá, bầu cắt ngọn và bầu 2 tầng lá) đã cho kết luận phương pháp trồng bầu 2 tầng lá có. Bên cạnh đó, cần tập trung vào nghiên cứu cải tiến kỹ thuật ghép mắt, tạo ra các giống cao su có năng suất cao, phẩm chất tốt và khả năng chống chịu bệnh tật cao.

Công nghệ sinh học, đặc biệt là công nghệ marker phân tử, đang được ứng dụng rộng rãi trong chọn giống cao su. Công nghệ này giúp xác định các gen liên quan đến các đặc tính quan trọng như năng suất, khả năng chống chịu bệnh tật, và chất lượng mủ. Việc sử dụng marker phân tử giúp rút ngắn thời gian chọn giống và tăng hiệu quả của quá trình chọn giống.

Phương pháp trồng bằng stump bầu hai tầng lá sớm từ đầu vụ sẽ giúp rút ngắn thời gian KTCB, vườn cây đạt chất lượng cao, chống chịu lạnh tốt hơn ở vùng mới phát triển như Tây Bắc. cần biên soạn dự thảo quy trình kỹ thuật cho những vùng đất đặc thù. Các giải pháp kỹ thuật trong thời gian tới: Trồng xen cây thảm phủ họ đậu như Kudzung ngay từ năm đầu và trong thời gian vườn cao su KTCB chưa giao tán.

Mô hình trồng xen canh cây cao su với các loại cây trồng khác như cây họ đậu, cây ăn quả, hoặc cây dược liệu đang được triển khai rộng rãi ở nhiều địa phương. Mô hình này không chỉ giúp tăng thu nhập cho người nông dân mà còn cải thiện độ phì nhiêu của đất và giảm thiểu rủi ro do biến động giá cả. Trồng xen cây thảm phủ họ đậu như Kudzung ngay từ năm đầu và trong thời gian vườn cao su KTCB chưa giao tán; chăm sóc tốt và hạn chế cây thảm phủ cạnh tranh nước, dinh dưỡng với cây cao su; sử dụng thân lá cây.

Việc sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, các biện pháp phòng trừ sinh học, và các biện pháp canh tác không hóa chất đang được khuyến khích sử dụng rộng rãi để đảm bảo an toàn cho người sử dụng và bảo vệ môi trường. Cần tăng cường công tác quản lý giống, hạn chế việc trồng lẫn giống trên lô, xác định đúng tên giống trên lô trồng mới; tăng tỷ lệ diện tích trồng các giống kháng lạnh như IAN 873, RRIM 712, RRIV 1, RRIC 121, YITC 77 - 2, YITC 77 - 4; theo dõi các giống trồng thử nghiệm như LH 83/29, LH 83/85, LH 90/952.

Nghiên cứu này cần tập trung vào việc xác định các gen liên quan đến khả năng chịu hạn, chịu lạnh của cây cao su. Sau đó, sử dụng các kỹ thuật chọn giống phân tử để tạo ra các giống cao su có khả năng thích ứng tốt với các điều kiện khí hậu khắc nghiệt.

Việc ứng dụng các công nghệ 4.0 như Internet of Things (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), và Big Data trong quản lý vườn cao su có thể giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu chi phí, và tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên. Đồng thời, cần xây dựng các hệ thống cảnh báo sớm về dịch bệnh và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Để nhân giống kịp thời phục vụ phát triển trồng cao su trên vùng Tây Bắc, Viện đã nuôi mầm ghép và ghép thành công tại xã Phú Hộ (Phú Thọ) gần 400 mắt giống Vân Nghiên 77 - 2 và gần 300 mắt giống Vân Nghiên 77 - 4. Từ năm 2008 đến 2009, tỉnh Lai Châu đã trồng 132,5 ha bằng hai giống Vân Nghiên 77 - 2, Vân Nghiên 77 - 4 nhập từ Trung Quốc (năm 2006), kế hoạch tiếp tục trồng mới 2211 ha vào năm 2010, quy hoạch để phát triển khoảng trên 10.

Năm 2007 - 2010, công ty nhập cây giống cao su ghép vừa cưa ngọn gốc ghép từ các vùng đông Nam Bộ và Tây Nguyên, chủ yếu là các dòng vô tính GT1, PB 235, PB 260, RRIM 600, RRIV 1, RRIV 4, LH 83/85 được đưa về một số vườn ươm chăm sóc cho đến khi ra được 2 - 3 tầng lá ổn định thì bứng đi trồng . Tuy nhiên, đợt rét hại cuối năm 2007 đầu năm 2008 đã làm cho cây ghép của một số dòng vô tính PB 235, PB 260, RRIV 4, LH 83/85 chết hàng loạt ( trừ các dòng GT1, RRIV 1 bị hại nhẹ, dòng RRIM 600 bị hại trung bình ).