Nghiên Cứu Văn Hóa Vùng Đất Hoằng Quỳ (Hoằng Hóa, Thanh Hóa)

• Tác giả: Lê Thị Xuân
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Thúy
• Trường học: Trường Đại Học Hồng Đức
• Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
• Đề tài: Lịch Sử Văn Hóa Vùng Đất Hoằng Quỳ (Hoằng Hóa, Thanh Hóa)
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thanh Hóa

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: VÀI NÉT VỀ VÙNG ĐẤT HOẰNG QUỲ
• 1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên
• 1.1.1. Vị trí địa lý
• 1.1.2. Điều kiện tự nhiên
• 1.2. Quá trình hình thành vùng đất Hoằng Quỳ
• 1.3. Địa danh vùng đất Hoằng Quỳ trong lịch sử
• 1.4. Nguồn gốc dân cư và sự hình thành làng xã
• 1.5. Truyền thống lịch sử - văn hóa
• 1.5.1. Trong lao động sản xuất
• 1.5.2. Trong chiến đấu, chống giặc ngoại xâm
• 1.5.3. Trong giáo dục - khoa cử
• 1.6. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: DI SẢN VĂN HÓA VẬT THỂ
• 2.1. Di tích khảo cổ học Quỳ Chử
• 2.2. Khu mộ táng Bãi Chùa
• 2.3. Khu mộ táng Đồng Cáo
• 2.4. Khu di chỉ cư trú Bãi Chùa
• 2.5. Đình làng Đông Khê
• 2.6. Đình Trung làng Quỳ Chử
• 2.7. Đình làng Trọng Hậu
• 2.8. Đình làng Phúc Tiên
• 2.9. Đình làng Ích Hạ
• 2.10. Đền thờ Lê Phụng Hiểu
• 2.11. Đền thờ Đức Thánh Mẫu
• 2.12. Nhà thờ họ
• 2.12.1. Nhà thờ họ Nguyễn Đình
• 2.12.2. Nhà thờ họ Trần
• 2.12.3. Nhà thờ họ Lưu
• 2.13. Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị
• 2.13.1. Giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị
• 2.14. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ
• 3.1. Lễ hội truyền thống
• 3.1.1. Lễ hội đền Thánh Tến
• 3.1.2. Lễ hội Kỳ Phúc
• 3.1.3. Lễ Kỵ Thánh Bà
• 3.2. Nghệ thuật trình diễn và trò chơi dân gian
• 3.2.1. Hát Chèo Chải làng Phúc Tiên
• 3.2.2. Nghề làm hương truyền thống làng Đông Khê
• 3.3. Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị
• 3.3.1. Giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị
• 3.4. Tiểu kết chương 3
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Lịch Sử Văn Hóa Hoằng Quỳ Giá Trị

Nghiên cứu về văn hóa Hoằng Quỳ không chỉ là một nhiệm vụ học thuật mà còn là một yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh hiện đại. Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII đã khẳng định vai trò của văn hóa trong sự phát triển kinh tế và xã hội. Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội XII và XIII nhấn mạnh rằng văn hóa là nền tảng tinh thần, mục tiêu và động lực phát triển bền vững của đất nước. Việc nghiên cứu lịch sử văn hóa làng xã, như ở Hoằng Quỳ, đóng góp luận cứ khoa học cho việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa địa phương. Thanh Hóa, với lịch sử hàng ngàn năm, là một trong những cái nôi của người Việt cổ, nơi hội tụ nhiều di sản văn hóa đặc sắc. Hoằng Hóa là một trong số ít các địa phương hội tụ đầy đủ những nét văn hóa truyền thống lâu đời của dân tộc, và Hoằng Quỳ là một phần quan trọng trong bức tranh văn hóa đó.

1.1. Tính Cấp Thiết Nghiên Cứu Văn Hóa Dân Gian Thanh Hóa

Trong bối cảnh công nghiệp hóa và hội nhập, các giá trị văn hóa truyền thống đang đối mặt với nguy cơ mai một. Nghiên cứu về văn hóa Hoằng Quỳ giúp đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Điều này không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị thực tiễn sâu sắc. Việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của Thanh Hóa nói chung và Hoằng Quỳ nói riêng là vô cùng quan trọng.

1.2. Lịch Sử Nghiên Cứu Về Văn Hóa Các Vùng Miền Thanh Hóa

Mảng đề tài về văn hóa Việt Nam nói chung và lịch sử văn hóa vùng đất nói riêng luôn thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học. Trong những năm gần đây, xu hướng trở về cội nguồn dân tộc đã thúc đẩy nhiều nghiên cứu về văn hóa, đặc biệt là lịch sử văn hóa địa phương. Xã Hoằng Quỳ được xem là vùng đất cổ có bề dày phát triển hàng ngàn năm, chứng kiến những hoạt động đầu tiên của con người trên vùng đất Hoằng Hóa.

II. Địa Lý Hoằng Quỳ Yếu Tố Ảnh Hưởng Văn Hóa Vùng Đất

Hoằng Quỳ, một trong 43 xã của huyện Hoằng Hóa, nằm cách thị trấn Hoằng Hóa 7km về phía Tây Nam, ven đô thành phố Thanh Hóa. Với vị trí địa lý thuận lợi, có tuyến đường quốc lộ 1A và đường sắt Bắc-Nam chạy qua, xã có nhiều thuận lợi trong giao lưu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với các vùng lân cận. Nơi đây còn là vùng đất tụ cư của người Việt cổ từ thời kỳ văn hóa tiền Đông Sơn. Trải qua quá trình hình thành và phát triển liên tục, Hoằng Quỳ đã trở thành vùng đất trù phú và dân cư đông đúc. Vị trí địa lý đắc địa và lịch sử phát triển hàng ngàn năm đã biến Hoằng Quỳ thành địa bàn hội tụ những giá trị văn hóa truyền thống, phản ánh cốt cách của cộng đồng cư dân nơi đây.

2.1. Vị Trí Địa Lý và Điều Kiện Tự Nhiên Hoằng Quỳ

Vị trí địa lý của Hoằng Quỳ tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu văn hóa và kinh tế với các vùng lân cận. Điều kiện tự nhiên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển các phong tục tập quán, lễ hội truyền thống của địa phương. Sự kết hợp giữa yếu tố địa lý và tự nhiên đã tạo nên một bản sắc văn hóa riêng biệt cho Hoằng Quỳ.

2.2. Quá Trình Hình Thành Vùng Đất Hoằng Quỳ

Quá trình hình thành và phát triển của Hoằng Quỳ gắn liền với lịch sử của Hoằng Hóa và Thanh Hóa. Từ thời kỳ văn hóa tiền Đông Sơn, vùng đất này đã chứng kiến sự tụ cư của người Việt cổ. Trải qua các giai đoạn lịch sử, Hoằng Quỳ không ngừng phát triển và trở thành một vùng đất có bề dày văn hóa và lịch sử. Các di tích khảo cổ học như Quỳ Chử là minh chứng cho quá trình hình thành và phát triển lâu đời của vùng đất này.

III. Di Sản Văn Hóa Vật Thể Hoằng Quỳ Cách Bảo Tồn Giá Trị

Hoằng Quỳ tự hào sở hữu một hệ thống di sản văn hóa vật thể phong phú và giàu giá trị. Trong đó, di tích khảo cổ học Quỳ Chử đã được xếp hạng cấp Quốc gia, cùng với các di sản được xếp hạng cấp Tỉnh như đình Đông Khê, đình Trung, đình Trọng Hậu, đình Phúc Tiên và nhà thờ họ Nguyễn Đình. Những di tích này không chỉ là những công trình kiến trúc độc đáo mà còn là những chứng nhân lịch sử, ghi dấu những sự kiện và biến động quan trọng của vùng đất Hoằng Quỳ. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa vật thể là một nhiệm vụ quan trọng, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa của địa phương.

3.1. Các Di Tích Lịch Sử Tiêu Biểu Tại Hoằng Quỳ

Các di tích lịch sử như di tích khảo cổ học Quỳ Chử, đình Đông Khê, đình Trung, đình Trọng Hậu, đình Phúc Tiên và nhà thờ họ Nguyễn Đình là những điểm đến hấp dẫn cho du khách và các nhà nghiên cứu văn hóa. Mỗi di tích mang một câu chuyện lịch sử riêng, phản ánh những giá trị văn hóa và tinh thần của cộng đồng cư dân Hoằng Quỳ. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích này cần được quan tâm và đầu tư đúng mức.

3.2. Giải Pháp Bảo Tồn và Phát Huy Giá Trị Di Sản Vật Thể

Để bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa vật thể, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các tổ chức văn hóa và cộng đồng địa phương. Các giải pháp cần tập trung vào việc trùng tu, bảo dưỡng các di tích, xây dựng các chương trình giáo dục và quảng bá về di sản văn hóa, đồng thời phát triển du lịch văn hóa gắn liền với các di tích lịch sử.

IV. Văn Hóa Phi Vật Thể Hoằng Quỳ Thực Trạng và Giải Pháp

Bên cạnh hệ thống di sản văn hóa vật thể, Hoằng Quỳ còn hội tụ nhiều loại hình di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu, bao gồm các lễ hội truyền thống như lễ hội đền Thánh Tến, lễ hội Kỳ Phúc, lễ Kỵ Thánh Bà, và các nghệ thuật biểu diễn, trò chơi dân gian như hát Chèo Chải làng Phúc Tiên và nghề làm hương truyền thống làng Đông Khê. Các di sản này góp phần tạo nên một diện mạo văn hóa phong phú và đa dạng cho vùng đất Hoằng Quỳ và làng Việt cổ truyền. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại, những giá trị văn hóa truyền thống này đang đối mặt với nhiều thách thức.

4.1. Các Lễ Hội Truyền Thống và Nghệ Thuật Dân Gian

Các lễ hội truyền thống và nghệ thuật dân gian là những hoạt động văn hóa đặc sắc, thể hiện bản sắc và tinh thần của cộng đồng cư dân Hoằng Quỳ. Lễ hội đền Thánh Tến, lễ hội Kỳ Phúc, lễ Kỵ Thánh Bà là những dịp để người dân tưởng nhớ công ơn của các vị thần và cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Hát Chèo Chải làng Phúc Tiên và nghề làm hương truyền thống làng Đông Khê là những nét văn hóa độc đáo, cần được bảo tồn và phát huy.

4.2. Giải Pháp Bảo Tồn và Phát Huy Giá Trị Di Sản Phi Vật Thể

Để bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa phi vật thể, cần có sự quan tâm và hỗ trợ từ các cấp chính quyền, các tổ chức văn hóa và cộng đồng địa phương. Các giải pháp cần tập trung vào việc ghi chép, lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống, tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật để truyền bá và giới thiệu các di sản, đồng thời khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

V. Con Người Hoằng Quỳ Yếu Tố Quyết Định Văn Hóa Vùng Đất

Văn hóa của một vùng đất không chỉ được tạo nên bởi các di tích lịch sử và lễ hội truyền thống, mà còn bởi chính những con người sinh sống và làm việc trên mảnh đất đó. Con người Hoằng Quỳ, với những phẩm chất cần cù, sáng tạo, yêu quê hương đất nước, đã góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển văn hóa của vùng đất này. Những truyền thống tốt đẹp, những phong tục tập quán lâu đời được truyền từ đời này sang đời khác, tạo nên một bản sắc văn hóa riêng biệt cho Hoằng Quỳ.

5.1. Truyền Thống Lao Động và Văn Hóa Của Người Dân

Truyền thống lao động cần cù, sáng tạo của người dân Hoằng Quỳ đã tạo nên những sản phẩm nông nghiệp và thủ công mỹ nghệ độc đáo, góp phần làm giàu cho văn hóa của vùng đất. Những phong tục tập quán trong sản xuất và sinh hoạt cũng phản ánh những giá trị văn hóa và tinh thần của cộng đồng cư dân nơi đây.

5.2. Tinh Thần Yêu Nước và Đấu Tranh Cách Mạng

Trong suốt lịch sử dựng nước và giữ nước, người dân Hoằng Quỳ luôn thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn và ý chí đấu tranh kiên cường. Những đóng góp của người dân Hoằng Quỳ trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm đã góp phần tô thắm thêm truyền thống lịch sử và văn hóa của vùng đất.

VI. Tương Lai Nghiên Cứu và Phát Triển Văn Hóa Hoằng Quỳ

Nghiên cứu và phát triển văn hóa Hoằng Quỳ là một quá trình liên tục và không ngừng nghỉ. Trong tương lai, cần tiếp tục đầu tư vào việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa, đồng thời khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới trong lĩnh vực văn hóa. Việc phát triển du lịch văn hóa gắn liền với các di sản cũng là một hướng đi quan trọng, góp phần quảng bá văn hóa Hoằng Quỳ đến với bạn bè trong và ngoài nước.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Mới Về Lịch Sử Văn Hóa Hoằng Hóa

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về lịch sử và văn hóa của Hoằng Quỳ, đặc biệt là các khía cạnh chưa được khám phá hoặc ít được quan tâm. Việc sử dụng các phương pháp nghiên cứu mới và tiếp cận đa ngành sẽ giúp làm sáng tỏ hơn những giá trị văn hóa độc đáo của vùng đất này.

6.2. Phát Triển Du Lịch Văn Hóa Bền Vững Tại Hoằng Quỳ

Phát triển du lịch văn hóa bền vững là một giải pháp quan trọng để bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa, đồng thời tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương. Cần xây dựng các sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn, gắn liền với các di tích lịch sử, lễ hội truyền thống và các làng nghề truyền thống của Hoằng Quỳ.