I. Bệnh thán thư hoa hồng
Bệnh thán thư hoa hồng là một trong những bệnh hại phổ biến trên cây hoa hồng, gây thiệt hại nghiêm trọng đến sinh trưởng và năng suất cây. Bệnh do nấm Colletotrichum spp. gây ra, đặc biệt là hai loài Colletotrichum gloeosporioides và Colletotrichum acutatum. Bệnh thường xuất hiện trên lá, cành, chồi non và nụ hoa, với các triệu chứng như đốm đen, vết loang, và hoại tử. Bệnh lan truyền qua bào tử, phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt và nhiệt độ cao, đặc biệt vào mùa mưa.
1.1. Triệu chứng bệnh
Triệu chứng ban đầu của bệnh thán thư hoa hồng là các đốm đen nhỏ trên lá, sau đó lan rộng thành các mảng hoại tử màu nâu. Vết bệnh thường có tâm màu vàng nhạt, viền nâu đen và quầng xanh vàng. Trên cành non, bệnh gây các đốm đen không đều, có thể bao quanh cành gây chết đọt. Trên hoa, nấm lây nhiễm làm khô đen và rụng bông. Trong điều kiện ẩm, bào tử màu hồng xuất hiện trên vết bệnh.
1.2. Nguyên nhân gây bệnh
Nấm Colletotrichum spp. là tác nhân chính gây bệnh thán thư hoa hồng. Chúng xâm nhập qua mô chết hoặc tổn thương, phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt và nhiệt độ từ 25-28°C. Bào tử nấm nảy mầm và hình thành giác bám, lây lan nhanh qua gió, nước và mảnh vụn thực vật. Bệnh thường bùng phát vào mùa xuân và đầu mùa hè, giảm dần khi nhiệt độ tăng cao.
II. Nấm đối kháng trong phòng trừ bệnh
Phòng trừ bệnh thán thư hoa hồng bằng nấm đối kháng là phương pháp sinh học hiệu quả, an toàn với môi trường. Hai loại nấm đối kháng được nghiên cứu là Chaetomium globosum và Trichoderma asperellum. Chúng có khả năng ức chế sự phát triển của nấm Colletotrichum spp. thông qua cơ chế cạnh tranh dinh dưỡng, tiết enzyme phân hủy và ký sinh trực tiếp trên sợi nấm gây bệnh.
2.1. Nấm Chaetomium globosum
Chaetomium globosum là loại nấm đối kháng phổ biến, có khả năng sinh trưởng tốt trong đất và trên môi trường nhân tạo. Nấm này tiết các chất kháng sinh và enzyme phân hủy sợi nấm gây bệnh. Kết quả thử nghiệm cho thấy hiệu lực đối kháng của Chaetomium globosum đạt 55%, giúp giảm đáng kể sự lây lan của bệnh thán thư hoa hồng.
2.2. Nấm Trichoderma asperellum
Trichoderma asperellum là nấm đối kháng mạnh, có khả năng ký sinh trực tiếp trên sợi nấm gây bệnh. Nấm này cũng tiết enzyme chitinase và glucanase, phá hủy thành tế bào của nấm Colletotrichum spp.. Thử nghiệm cho thấy hiệu lực đối kháng của Trichoderma asperellum đạt 60%, cao hơn so với Chaetomium globosum.
III. Phương pháp nghiên cứu và kết quả
Nghiên cứu tập trung vào việc phân lập và định danh nấm Colletotrichum spp., khảo sát các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sinh trưởng của nấm, và đánh giá hiệu lực của nấm đối kháng. Kết quả cho thấy nấm Colletotrichum spp. phát triển tốt nhất trên môi trường PDA, ở nhiệt độ 25-30°C và pH 8. Nguồn carbon và nitơ ưa thích là mật rỉ đường và (NH4)2SO4.
3.1. Phân lập và định danh nấm bệnh
Quá trình phân lập nấm Colletotrichum spp. được thực hiện từ các mẫu bệnh thu thập tại vùng Gia Lâm, Hà Nội. Nấm được định danh dựa trên đặc điểm hình thái và kỹ thuật truyền thống. Kết quả xác định được hai loài chính là Colletotrichum gloeosporioides và Colletotrichum acutatum.
3.2. Đánh giá hiệu lực nấm đối kháng
Thử nghiệm hiệu lực của nấm đối kháng cho thấy Trichoderma asperellum có hiệu quả cao hơn Chaetomium globosum trong việc ức chế sự phát triển của nấm Colletotrichum spp.. Kết quả này mở ra hướng ứng dụng nấm đối kháng trong phòng trừ bệnh thán thư hoa hồng một cách bền vững.
