Nghiên Cứu Khả Năng Ứng Dụng Mô Hình Khí Hậu Dự Báo Hạn Mùa Tại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Quang Trung
• Người hướng dẫn: GS. Phan Văn Tân
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Khí tượng và khí hậu học
• Đề tài: Nghiên Cứu Khả Năng Ứng Dụng Mô Hình Khí Hậu Dự Báo Hạn Mùa Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.2. Các nghiên cứu trong nước
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Sơ lược về mô hình khí hậu khu vực RegCM3
• 2.2. Hệ thống mô hình kết hợp CAM-SOM
• 2.3. Thiết kế thí nghiệm
• 2.4. Nguồn số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ NHẬN XÉT
• 3.1. Kết quả dự báo hạn mùa bằng mô hình RegCM3 với các tùy chọn tham số hóa đối lưu khác nhau
• 3.1.1. Thời tiết, khí hậu khu vực Đông Nam Á giai đoạn 1996-2005
• 3.1.2. Hoàn lưu, nhiệt độ và lượng mưa từ đầu ra của RegCM3
• 3.2. Đánh giá kết quả dự báo thử nghiệm bằng Reg_CAMSOM
• 3.2.1. Đánh giá trường đầu vào nhận được từ CAMSOM
• 3.2.2. So sánh Reg_CAMSOM và Reg_NNRP2
• 3.2.3. Đánh giá kết quả Reg_CAMSOM
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Dự Báo Hạn Mùa Tại Việt Nam

Bài toán dự báo hạn mùa hiện nay được quan tâm trên toàn cầu, đặc biệt là ở những khu vực có nền nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Các ứng dụng của dự báo hạn mùa rất thiết thực, từ dự báo sản lượng vụ mùa ở châu Âu đến dự báo sự lan truyền của dịch sốt rét. Tại Việt Nam, việc ứng dụng các mô hình khí hậu khu vực cho bài toán dự báo, đặc biệt là dự báo hạn mùa, vẫn còn nhiều thách thức. Luận văn này tập trung vào việc thử nghiệm sử dụng mô hình khí hậu khu vực, kết hợp với sản phẩm đầu ra từ mô hình dự báo toàn cầu, để đưa ra các sản phẩm dự báo và đánh giá cho khu vực Việt Nam. Mô hình được sử dụng là RegCM3, với đầu vào từ hệ thống mô hình kết hợp CAM-SOM. Trước đó, khả năng mô phỏng của RegCM3 với các sơ đồ đối lưu khác nhau cũng được đánh giá trong giai đoạn 10 năm.

1.1. Tầm Quan Trọng của Dự Báo Hạn Mùa trong Nông Nghiệp

Dự báo hạn mùa có vai trò quan trọng trong việc đưa ra các quyết định liên quan đến nông nghiệp, giúp nông dân và nhà quản lý có thể chủ động ứng phó với các điều kiện thời tiết bất lợi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng dự báo hạn mùa có thể giúp cải thiện năng suất cây trồng, giảm thiểu rủi ro do hạn hán và thiên tai, và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nước. Theo WMO, dự báo hạn dài có tiềm năng ứng dụng rất lớn, ví dụ như cung cấp thông tin cần thiết cho những quyết định dài hạn và cảnh báo sớm các thiên tai có thể xảy ra.

1.2. Các Phương Pháp Dự Báo Hạn Mùa Thống Kê và Động Lực

Có hai phương pháp chính để dự báo hạn mùa: phương pháp thống kê và phương pháp mô hình động lực. Phương pháp thống kê dựa trên các mối liên hệ thống kê giữa các yếu tố khí hậu trong quá khứ và hiện tại để dự đoán các yếu tố khí hậu trong tương lai. Phương pháp mô hình động lực sử dụng các mô hình số trị để mô phỏng các quá trình vật lý và động lực học trong khí quyển và đại dương, từ đó dự đoán các yếu tố khí hậu. Phương pháp mô hình động lực ngày càng được ưa chuộng do có cơ sở vật lý vững chắc hơn và khả năng mô phỏng các quá trình phức tạp hơn.

II. Thách Thức Dự Báo Hạn Mùa Chính Xác Tại Việt Nam

Dù có nhiều tiến bộ trong dự báo khí hậu, việc dự báo hạn mùa chính xác tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức. Việt Nam có địa hình phức tạp, khí hậu đa dạng và chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khí hậu khác nhau, như El Nino, La Nina, và các hệ thống thời tiết khác. Điều này gây khó khăn cho việc xây dựng và hiệu chỉnh các mô hình dự báo. Ngoài ra, dữ liệu khí hậu lịch sử tại Việt Nam còn hạn chế về số lượng và chất lượng, gây khó khăn cho việc đánh giá và cải thiện độ tin cậy của các mô hình dự báo. Theo nghiên cứu của Nguyễn Quang Trung, việc ứng dụng và thử nghiệm các mô hình khí hậu khu vực cho bài toán dự báo tuy không còn mới mẻ nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi cần được trả lời, đặc biệt là dự báo hạn mùa.

2.1. Ảnh Hưởng của El Nino và La Nina Đến Khí Hậu Việt Nam

El Nino và La Nina là hai hiện tượng khí hậu có ảnh hưởng lớn đến thời tiết và khí hậu của Việt Nam. El Nino thường gây ra hạn hán và nắng nóng, trong khi La Nina thường gây ra mưa lũ. Việc dự báo chính xác El Nino và La Nina là rất quan trọng để dự báo hạn mùa tại Việt Nam. Các dị thường nhiệt độ bề mặt biển ở khu vực nhiệt đới là đặc biệt quan trọng bởi vì đối lưu sâu trong khí quyển miền nhiệt đới, tác động lớn đến hoàn lưu toàn cầu, lại rất nhạy cảm với SST bên dưới.

2.2. Hạn Chế Về Dữ Liệu Khí Hậu Lịch Sử Tại Việt Nam

Dữ liệu khí hậu lịch sử là yếu tố quan trọng để xây dựng và hiệu chỉnh các mô hình dự báo. Tuy nhiên, dữ liệu khí hậu lịch sử tại Việt Nam còn hạn chế về số lượng và chất lượng, đặc biệt là dữ liệu về lượng mưa, nhiệt độ, và độ ẩm. Việc thu thập và quản lý dữ liệu khí hậu cần được tăng cường để cải thiện độ tin cậy của các mô hình dự báo. Cần có cái nhìn khái quát về khái niệm của dự báo hạn mùa, cũng như về các trung tâm đưa ra sản phẩm dự báo hạn mùa, được bổ nhiệm chính thức bởi Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO).

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Mô Hình RegCM3 và Hệ CAM SOM

Luận văn này sử dụng mô hình khí hậu khu vực RegCM3, kết hợp với hệ thống mô hình kết hợp CAM-SOM, để dự báo hạn mùa tại Việt Nam. RegCM3 là một mô hình khí hậu khu vực được phát triển bởi Trung tâm Vật lý Lý thuyết Quốc tế (ICTP). CAM-SOM là một hệ thống mô hình kết hợp giữa mô hình khí quyển toàn cầu (CAM) và mô hình tự tổ chức (SOM). Hệ thống này được sử dụng để cung cấp dữ liệu đầu vào cho RegCM3. Khả năng mô phỏng của RegCM3 với các sơ đồ đối lưu khác nhau cũng được đánh giá trong giai đoạn 10 năm.

3.1. Giới Thiệu Mô Hình Khí Hậu Khu Vực RegCM3

RegCM3 là một mô hình khí hậu khu vực có khả năng mô phỏng các quá trình khí hậu với độ phân giải cao trên một khu vực giới hạn. Mô hình này được sử dụng rộng rãi trong các nghiên cứu về biến đổi khí hậu và dự báo khí hậu. RegCM3 có thể được sử dụng với nhiều sơ đồ đối lưu khác nhau, cho phép người dùng lựa chọn sơ đồ phù hợp nhất với khu vực nghiên cứu. Cấu trúc lưới thẳng đứng và lưới ngang dạng xen kẽ ArakawaB của mô hình RegCM3.

3.2. Hệ Thống Mô Hình Kết Hợp CAM SOM Cung Cấp Dữ Liệu Đầu Vào

CAM-SOM là một hệ thống mô hình kết hợp giữa mô hình khí quyển toàn cầu (CAM) và mô hình tự tổ chức (SOM). Hệ thống này được sử dụng để cung cấp dữ liệu đầu vào cho RegCM3. CAM là một mô hình khí quyển toàn cầu có khả năng mô phỏng các quá trình khí hậu trên quy mô toàn cầu. SOM là một kỹ thuật học máy được sử dụng để giảm chiều dữ liệu và trích xuất các đặc trưng quan trọng từ dữ liệu khí hậu. Sơ đồ mô tả các mô hình thành phần của CAM-SOM.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đánh Giá Khả Năng Dự Báo Hạn Mùa

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình RegCM3, với đầu vào từ hệ thống CAM-SOM, có khả năng dự báo hạn mùa tại Việt Nam ở một mức độ nhất định. Mô hình có thể mô phỏng được các đặc trưng cơ bản của khí hậu Việt Nam, như mùa mưa và mùa khô. Tuy nhiên, độ chính xác của dự báo còn hạn chế, đặc biệt là trong việc dự báo các hiện tượng thời tiết cực đoan. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để cải thiện độ tin cậy của các mô hình dự báo.

4.1. So Sánh Kết Quả Dự Báo với Dữ Liệu Quan Trắc Thực Tế

Kết quả dự báo từ mô hình RegCM3 được so sánh với dữ liệu quan trắc thực tế tại 48 trạm khí tượng trên khắp Việt Nam. So sánh này cho thấy mô hình có thể mô phỏng được các đặc trưng cơ bản của khí hậu Việt Nam, nhưng độ chính xác của dự báo còn hạn chế. Đồ thị tụ điểm đánh giá sai số mô phỏng nhiệt độ mực 2m và lượng mưa của 3 thí nghiệm so với số liệu quan trắc tại 48 trạm.

4.2. Đánh Giá Sai Số và Độ Tin Cậy Của Mô Hình Dự Báo

Sai số và độ tin cậy của mô hình dự báo được đánh giá bằng nhiều phương pháp thống kê khác nhau. Kết quả cho thấy sai số của mô hình có xu hướng tăng theo thời gian dự báo. Độ tin cậy của mô hình cũng khác nhau tùy thuộc vào khu vực và thời gian dự báo. Sai số dự báo nhiệt độ mực 2m tại 48 trạm.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Giải Pháp Ứng Phó Hạn Hán

Thông tin dự báo hạn mùa có thể được sử dụng để đưa ra các quyết định liên quan đến quản lý tài nguyên nước, nông nghiệp, và phòng chống thiên tai. Ví dụ, thông tin dự báo hạn hán có thể được sử dụng để điều chỉnh lịch thời vụ, lựa chọn giống cây trồng phù hợp, và thực hiện các biện pháp tiết kiệm nước. Ngoài ra, thông tin dự báo cũng có thể được sử dụng để cảnh báo sớm cho người dân và các cơ quan chức năng về nguy cơ hạn hán.

5.1. Quản Lý Tài Nguyên Nước Hiệu Quả Dựa Trên Dự Báo

Thông tin dự báo hạn mùa có thể giúp các nhà quản lý tài nguyên nước đưa ra các quyết định hiệu quả hơn về việc phân phối và sử dụng nước. Ví dụ, thông tin dự báo hạn hán có thể được sử dụng để giảm lượng nước xả từ các hồ chứa, tăng cường các biện pháp tiết kiệm nước, và khuyến khích người dân sử dụng nước một cách hợp lý. Cân bằng nước và chu trình nước.

5.2. Điều Chỉnh Lịch Thời Vụ và Lựa Chọn Giống Cây Trồng

Thông tin dự báo hạn mùa có thể giúp nông dân điều chỉnh lịch thời vụ và lựa chọn giống cây trồng phù hợp với điều kiện thời tiết. Ví dụ, nếu dự báo có hạn hán, nông dân có thể lựa chọn các giống cây trồng chịu hạn tốt và điều chỉnh thời gian gieo trồng để tránh thời kỳ hạn hán nghiêm trọng nhất. An ninh lương thực và sinh kế nông thôn.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Dự Báo Khí Hậu Tương Lai

Nghiên cứu này đã đánh giá khả năng ứng dụng mô hình khí hậu khu vực RegCM3 để dự báo hạn mùa tại Việt Nam. Kết quả cho thấy mô hình có tiềm năng trong việc dự báo khí hậu, nhưng cần có thêm nhiều nghiên cứu để cải thiện độ tin cậy của dự báo. Các hướng nghiên cứu trong tương lai bao gồm việc cải thiện mô hình, sử dụng dữ liệu khí hậu chất lượng cao hơn, và kết hợp mô hình với các phương pháp dự báo khác.

6.1. Cải Thiện Mô Hình RegCM3 và CAM SOM

Việc cải thiện mô hình RegCM3 và CAM-SOM là rất quan trọng để nâng cao độ chính xác của dự báo hạn mùa. Các cải tiến có thể bao gồm việc sử dụng các sơ đồ vật lý tiên tiến hơn, tăng độ phân giải của mô hình, và hiệu chỉnh mô hình bằng dữ liệu quan trắc thực tế. Cải thiện mô hình và đánh giá mô hình.

6.2. Hợp Tác Quốc Tế và Chia Sẻ Dữ Liệu Khí Hậu

Hợp tác quốc tế và chia sẻ dữ liệu khí hậu là rất quan trọng để thúc đẩy nghiên cứu về dự báo khí hậu. Các nhà khoa học từ các quốc gia khác nhau có thể hợp tác để phát triển các mô hình dự báo tốt hơn và chia sẻ dữ liệu khí hậu để cải thiện độ tin cậy của dự báo. Chuyên gia khí hậu, nghiên cứu sinh, bài báo khoa học, hội thảo khoa học, tạp chí khoa học, công bố khoa học, dự án nghiên cứu, kinh phí nghiên cứu.

Tổng quan nghiên cứu

Dự báo hạn mùa là một trong những bài toán khí hậu được quan tâm hàng đầu trên thế giới và khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, do ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp, quản lý tài nguyên nước và phòng chống thiên tai. Theo ước tính, các hiện tượng khí hậu như ENSO (El Nino - La Nina) có tác động mạnh mẽ đến biến động khí hậu khu vực, làm thay đổi nhiệt độ và lượng mưa trong mùa vụ. Giai đoạn nghiên cứu từ 1996 đến 2005 tại Việt Nam chứng kiến các đợt El Nino mạnh năm 1997-1998 và La Nina kéo dài 1998-2000, cùng với sự biến động tần suất bão trên Biển Đông, trung bình khoảng 15 cơn bão mỗi năm trong một số năm.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá khả năng ứng dụng mô hình khí hậu khu vực RegCM3 kết hợp với hệ thống mô hình toàn cầu CAM-SOM trong dự báo hạn mùa tại Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là lãnh thổ Việt Nam, trong giai đoạn 1996-2005 và 2000-2005 cho các thí nghiệm dự báo. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc nâng cao độ chính xác dự báo hạn mùa, góp phần hỗ trợ các ngành nông nghiệp, thủy lợi và quản lý thiên tai với các chỉ số nhiệt độ và lượng mưa trung bình theo mùa, từ đó giảm thiểu thiệt hại do thiên tai và biến đổi khí hậu gây ra.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết và mô hình chính trong khí tượng học và khí hậu học:

1. Mô hình khí hậu khu vực RegCM3: Phiên bản thứ ba của mô hình khí hậu khu vực, sử dụng hệ tọa độ thẳng đứng thủy tĩnh theo địa hình (σ), với các sơ đồ tham số hóa đối lưu như Kuo sửa đổi, MIT Emanuel và Grell. RegCM3 cho phép mô phỏng chi tiết các quá trình khí hậu ở quy mô khu vực với độ phân giải ngang khoảng 36 km, phù hợp cho dự báo hạn mùa tại Việt Nam.

2. Hệ thống mô hình kết hợp CAM-SOM: Mô hình khí hậu toàn cầu CAM 3.0 kết hợp với mô hình đại dương lớp mỏng SOM, mô phỏng tương tác khí quyển - đại dương - bề mặt đất. CAM-SOM cung cấp các biến khí hậu đầu vào như nhiệt độ, độ ẩm, vận tốc gió, áp suất bề mặt và nhiệt độ mặt nước biển (SST) cho mô hình RegCM3, giúp dự báo hạn mùa có cơ sở vật lý vững chắc.

Các khái niệm chính bao gồm: dự báo hạn mùa (seasonal forecast), ENSO, mô hình hoàn lưu chung khí quyển (GCM), mô hình bề mặt đất (LSM), và các sơ đồ tham số hóa đối lưu trong mô hình khí hậu.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

• Số liệu tái phân tích NNRP2 của Trung tâm Dự báo Môi trường Mỹ (NCEP) dùng làm điều kiện ban đầu và biên cho mô hình RegCM3 trong các thí nghiệm đánh giá mô phỏng.
• Số liệu đầu ra của hệ thống CAM-SOM từ năm 2000 đến 2005 làm điều kiện biên cho mô hình RegCM3 trong các thí nghiệm dự báo hạn mùa.
• Số liệu quan trắc thực tế tại 48 trạm khí tượng phân bố đều trên lãnh thổ Việt Nam, dùng để đánh giá kết quả mô phỏng.
• Số liệu CRU và CMAP dùng để so sánh và đánh giá mô hình.

Phương pháp phân tích gồm:

• Thiết kế thí nghiệm chạy mô hình RegCM3 với ba sơ đồ tham số hóa đối lưu khác nhau (Kuo, Emanuel, Grell) trong giai đoạn 1996-2005 với dữ liệu tái phân tích NNRP2.
• Thí nghiệm kết nối mô hình RegCM3 với đầu ra CAM-SOM trong giai đoạn 2000-2005 để đánh giá khả năng dự báo hạn mùa.
• So sánh kết quả mô phỏng với số liệu quan trắc và số liệu tái phân tích qua các chỉ số nhiệt độ mực 2m, lượng mưa trung bình, trường gió và áp suất mực biển.
• Phân tích sai số mô phỏng và đánh giá kĩ năng dự báo qua các đồ thị tụ điểm, biểu đồ Hovmoller và profile thẳng đứng.

Cỡ mẫu dữ liệu quan trắc gồm 48 trạm, được chọn đại diện cho các vùng khí hậu khác nhau của Việt Nam. Phương pháp chọn mẫu dựa trên tính đại diện địa lý và khí hậu. Phân tích số liệu sử dụng các chỉ số thống kê so sánh trực tiếp và đánh giá độ lệch chuẩn, hệ số tương quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Khả năng mô phỏng trường gió và áp suất mực biển của RegCM3: Cả ba sơ đồ tham số hóa đối lưu (Kuo, Emanuel, Grell) đều tái tạo tốt trường độ cao địa thế vị và trường gió ở các mực 850 mb, 500 mb và 200 mb trong giai đoạn 1996-2005, với sai số độ cao khoảng 5 mb. Reg_Grell cho kết quả cân bằng nhất, mô phỏng trường gió và áp suất mực biển sát với số liệu tái phân tích NNRP2 nhất, đặc biệt vào các tháng 4, 7 và 10.

2. Mô phỏng nhiệt độ mực 2m: Cả ba thí nghiệm đều mô phỏng nhiệt độ cao hơn số liệu CRU khoảng 1°C trên toàn khu vực Việt Nam. Khi so sánh với số liệu quan trắc tại 48 trạm, nhiệt độ mô phỏng thấp hơn quan trắc từ 1-2°C, với sai số chủ yếu trong khoảng 2°C. Reg_Kuo cho nhiệt độ mô phỏng cao hơn, Reg_Grell thấp hơn cả, trong khi Reg_Emanuel ở mức trung gian.

3. Mô phỏng lượng mưa trung bình: Sự khác biệt lớn giữa các sơ đồ tham số hóa đối lưu được thể hiện rõ ở lượng mưa. Reg_Grell mô phỏng lượng mưa gần với số liệu CRU nhất, trong khi Reg_Kuo mô phỏng lượng mưa thấp hơn khoảng 50-100 mm và Reg_Emanuel mô phỏng lượng mưa vượt quá thực tế từ 100 đến 200 mm. So sánh với số liệu quan trắc, Reg_Emanuel cho kết quả lượng mưa gần sát nhất, nhưng vẫn có sai số lớn tại một số trạm như Bắc Quang.

4. Ảnh hưởng của ENSO và hoạt động bão: Giai đoạn nghiên cứu chứng kiến các hiện tượng ENSO mạnh và biến động tần suất bão, ảnh hưởng rõ nét đến các biến khí hậu như nhiệt độ và lượng mưa. Mô hình RegCM3 với các tham số hóa phù hợp đã tái tạo được các đặc trưng này trong dự báo hạn mùa.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mô hình khí hậu khu vực RegCM3 có khả năng mô phỏng tốt các trường khí quyển cơ bản như gió và áp suất, đặc biệt khi sử dụng sơ đồ tham số hóa Grell. Sai số nhiệt độ mực 2m trong khoảng 1-2°C là chấp nhận được trong dự báo khí hậu khu vực, tuy nhiên lượng mưa vẫn là thách thức lớn do tính phức tạp và biến động cao của quá trình đối lưu và mưa rào. Sự khác biệt giữa các sơ đồ tham số hóa đối lưu phản ánh tính nhạy cảm của mô hình với các quá trình vật lý vi mô, đòi hỏi lựa chọn tham số phù hợp cho từng khu vực.

So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả mô phỏng của RegCM3 tại Việt Nam tương đồng với các mô hình khí hậu khu vực khác trên thế giới, đặc biệt trong việc tái tạo ảnh hưởng của ENSO đến khí hậu mùa. Việc kết nối RegCM3 với mô hình toàn cầu CAM-SOM giúp cải thiện điều kiện biên và nâng cao độ chính xác dự báo hạn mùa, mở ra hướng ứng dụng mô hình động lực trong nghiệp vụ dự báo khí hậu tại Việt Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ trường gió, áp suất mực biển, đồ thị tụ điểm sai số nhiệt độ và lượng mưa tại các trạm, cũng như biểu đồ Hovmoller thể hiện biến động nhiệt độ và lượng mưa theo thời gian.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sử dụng mô hình khí hậu khu vực RegCM3 với sơ đồ tham số hóa Grell để nâng cao độ chính xác dự báo hạn mùa, đặc biệt trong việc mô phỏng lượng mưa và nhiệt độ. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Môi trường.

2. Phát triển hệ thống kết nối mô hình toàn cầu CAM-SOM với RegCM3 để cung cấp điều kiện biên chính xác hơn, hỗ trợ dự báo hạn mùa có leadtime từ 1 đến 3 tháng. Thời gian thực hiện: 2 năm; Chủ thể: Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia.

3. Mở rộng mạng lưới quan trắc khí tượng với số lượng trạm tăng lên và cải thiện chất lượng số liệu nhằm nâng cao độ tin cậy trong đánh giá và hiệu chỉnh mô hình. Thời gian thực hiện: 3 năm; Chủ thể: Bộ Tài nguyên và Môi trường.

4. Đào tạo và nâng cao năng lực nhân lực về mô hình khí hậu và phân tích dữ liệu khí hậu cho cán bộ dự báo và nghiên cứu để ứng dụng hiệu quả các mô hình động lực trong nghiệp vụ dự báo hạn mùa. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Các trường đại học và viện nghiên cứu.

5. Xây dựng các sản phẩm dự báo hạn mùa phục vụ các ngành nông nghiệp, thủy lợi và phòng chống thiên tai dựa trên kết quả mô hình, đồng thời tổ chức các diễn đàn trao đổi thông tin dự báo để nâng cao nhận thức cộng đồng. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và chuyên gia khí tượng thủy văn: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp luận chi tiết về ứng dụng mô hình khí hậu khu vực trong dự báo hạn mùa, giúp nâng cao hiểu biết và phát triển nghiên cứu tiếp theo.

2. Trung tâm dự báo khí hậu và thời tiết quốc gia, khu vực: Thông tin và kết quả nghiên cứu hỗ trợ cải tiến nghiệp vụ dự báo hạn mùa, nâng cao độ chính xác và tin cậy của các bản tin dự báo.

3. Ngành nông nghiệp và thủy lợi: Các dự báo hạn mùa chính xác giúp hoạch định kế hoạch sản xuất, quản lý nguồn nước và phòng chống hạn hán, giảm thiểu thiệt hại do biến đổi khí hậu.

4. Các nhà hoạch định chính sách và quản lý thiên tai: Cung cấp dữ liệu và phân tích khoa học để xây dựng các chiến lược ứng phó thiên tai, cảnh báo sớm và phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình RegCM3 có ưu điểm gì so với các mô hình dự báo khác?
   RegCM3 có độ phân giải cao, mô phỏng chi tiết các quá trình khí hậu khu vực, đặc biệt phù hợp với địa hình phức tạp như Việt Nam. Nó cho phép lựa chọn các sơ đồ tham số hóa đối lưu khác nhau để tối ưu hóa kết quả dự báo.

2. Tại sao cần kết nối mô hình toàn cầu CAM-SOM với mô hình khu vực RegCM3?
   CAM-SOM cung cấp điều kiện biên và điều kiện ban đầu chính xác hơn cho RegCM3, giúp mô hình khu vực tái tạo tốt hơn các biến động khí hậu lớn và nâng cao độ chính xác dự báo hạn mùa.

3. Sai số mô phỏng lượng mưa lớn có ảnh hưởng thế nào đến ứng dụng thực tiễn?
   Lượng mưa là biến khí hậu có biến động cao và khó dự báo chính xác. Sai số lớn có thể ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất nông nghiệp và quản lý nguồn nước, do đó cần cải tiến mô hình và bổ sung dữ liệu quan trắc để giảm sai số.

4. ENSO ảnh hưởng như thế nào đến dự báo hạn mùa tại Việt Nam?
   ENSO là nhân tố chính gây biến động khí hậu theo mùa, ảnh hưởng đến nhiệt độ và lượng mưa. Các đợt El Nino thường gây hạn hán, trong khi La Nina có thể gây mưa nhiều hơn, do đó dự báo ENSO giúp nâng cao kĩ năng dự báo hạn mùa.

5. Làm thế nào để nâng cao độ chính xác dự báo hạn mùa trong tương lai?
   Cần kết hợp mô hình động lực với mô hình thống kê, cải thiện dữ liệu đầu vào và quan trắc, đào tạo nhân lực chuyên môn, đồng thời phát triển các sản phẩm dự báo tổ hợp và đa mô hình để giảm độ bất định.

Kết luận

• Mô hình khí hậu khu vực RegCM3 với sơ đồ tham số hóa Grell cho kết quả mô phỏng hạn mùa tốt nhất về trường gió, áp suất và lượng mưa tại Việt Nam trong giai đoạn 1996-2005.
• Kết nối mô hình toàn cầu CAM-SOM với RegCM3 giúp cải thiện điều kiện biên, nâng cao độ chính xác dự báo hạn mùa với leadtime từ 0 đến 3 tháng.
• Sai số mô phỏng nhiệt độ mực 2m trong khoảng 1-2°C, lượng mưa có sai số lớn hơn, phản ánh thách thức trong dự báo lượng mưa đối lưu.
• Ứng dụng mô hình động lực trong dự báo hạn mùa tại Việt Nam là hướng đi cần thiết để nâng cao chất lượng dự báo, hỗ trợ các ngành kinh tế và quản lý thiên tai.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng mạng lưới quan trắc, đào tạo nhân lực, phát triển sản phẩm dự báo và tăng cường hợp tác nghiên cứu đa mô hình.

Luận văn khuyến khích các cơ quan dự báo khí tượng, các nhà nghiên cứu và quản lý thiên tai tiếp cận và ứng dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả dự báo hạn mùa tại Việt Nam.