I. Tính cấp thiết của đề tài
Hạn hán là hiện tượng tự nhiên xảy ra do sự thiếu hụt lượng mưa, bốc hơi lớn và khai thác quá mức tài nguyên nước. Tình hình hạn hán ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt tại lưu vực sông Cả, nơi có sự biến đổi khí hậu phức tạp. Theo thống kê, năm 2010, Nghệ An và Hà Tĩnh chịu ảnh hưởng nặng nề với hàng nghìn hecta đất bị hạn. Việc nghiên cứu tình hình thiếu hụt nguồn nước là cần thiết để xác định các khu vực thường xuyên gặp hạn, từ đó đề xuất giải pháp ứng phó. "Cần có những nghiên cứu cụ thể để đánh giá tình trạng hạn hán và thiếu nước nhằm bảo đảm an toàn cho sản xuất nông nghiệp và đời sống người dân." Từ đó, việc ứng dụng công nghệ không gian trong xây dựng chỉ số hạn hán là một bước tiến quan trọng trong việc quản lý và ứng phó với tình trạng này.
II. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá tình trạng hạn hán và thiếu nước tại lưu vực sông Cả thông qua chỉ số chuẩn hóa lượng mưa (SPI). Nghiên cứu kết hợp công nghệ viễn thám và GIS để xây dựng bản đồ phân bố thiếu hụt nguồn nước, từ đó đề xuất các giải pháp ứng phó hiệu quả. "Đánh giá tình trạng hạn hán không chỉ giúp nhận diện các khu vực dễ bị tổn thương mà còn tạo cơ sở cho các chính sách quản lý tài nguyên nước bền vững." Việc xác định các khu vực thường xuyên xảy ra hạn hán sẽ giúp các cơ quan chức năng có kế hoạch ứng phó kịp thời, giảm thiểu thiệt hại cho người dân và nền kinh tế.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu bao gồm các yếu tố khí tượng như lượng mưa, nhiệt độ và độ che phủ đất. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào lưu vực sông Cả, bao gồm tỉnh Nghệ An và một phần tỉnh Hà Tĩnh. "Việc xác định rõ đối tượng và phạm vi nghiên cứu giúp tối ưu hóa việc thu thập dữ liệu và phân tích tình hình thực tế." Nghiên cứu không chỉ áp dụng cho Việt Nam mà còn có thể mở rộng ra các khu vực khác có đặc điểm tương tự, tạo điều kiện cho việc chia sẻ kinh nghiệm và giải pháp ứng phó với hạn hán.
IV. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng nhiều phương pháp tiếp cận khác nhau, bao gồm phân tích số liệu mưa thực đo, xử lý dữ liệu từ vệ tinh và ứng dụng GIS để xây dựng bản đồ phân bố thiếu hụt nguồn nước. "Sự kết hợp giữa các phương pháp nghiên cứu hiện đại sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về tình hình hạn hán tại khu vực nghiên cứu." Việc áp dụng công nghệ viễn thám trong nghiên cứu không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao độ chính xác trong việc theo dõi và dự báo tình hình hạn hán.
V. Tổng quan ứng dụng công nghệ không gian trong nghiên cứu hạn hán
Công nghệ không gian đã được ứng dụng rộng rãi trong nghiên cứu hạn hán trên toàn cầu. Các chỉ số hạn hán như SPI được sử dụng để theo dõi và đánh giá tình trạng hạn hán. "Việc theo dõi sự biến động của các chỉ số hạn hán sẽ giúp xác định thời điểm khởi đầu và kết thúc hạn, từ đó có kế hoạch ứng phó kịp thời." Các nghiên cứu cho thấy rằng lượng mưa và nhiệt độ có mối liên hệ chặt chẽ với hiện tượng hạn hán, và việc sử dụng công nghệ không gian sẽ góp phần nâng cao khả năng dự báo và quản lý tài nguyên nước.
