Tổng quan nghiên cứu

Du lịch được xác định là ngành kinh tế mũi nhọn theo Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16/01/2017 của Bộ Chính trị khóa XII, với mục tiêu đến năm 2020 ngành du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và đến năm 2030 trở thành ngành kinh tế hàng đầu khu vực Đông Nam Á. Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là một trong bảy vùng trọng điểm phát triển du lịch của Việt Nam, với diện tích 40.548 km², hệ thống kênh rạch dài hơn 28.000 km và nhiều điểm du lịch nổi bật như chợ nổi Cái Răng, rừng tràm Trà Sư, biển đảo Phú Quốc. Giai đoạn 2016-2019, lượng khách đến ĐBSCL tăng bình quân 12%/năm, năm 2019 đón trên 47 triệu lượt khách, trong đó có 5,5 triệu lượt khách quốc tế, tổng doanh thu đạt trên 30 nghìn tỷ đồng, vượt chỉ tiêu quy hoạch đến năm 2020. Tuy nhiên, dịch COVID-19 đã làm lượng khách giảm 47% năm 2020 và hơn 80% năm 2021.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và công nghệ 4.0, báo điện tử trở thành kênh truyền thông quan trọng trong quảng bá du lịch, đặc biệt tại ĐBSCL. Các cơ quan báo chí địa phương như Báo Cần Thơ, Báo An Giang và Báo Đồng Khởi đã tổ chức chuyên trang du lịch trên báo điện tử nhằm cung cấp thông tin chuyên sâu, đa phương tiện và tương tác cao với công chúng. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng tổ chức chuyên trang du lịch trên báo điện tử ĐBSCL trong giai đoạn từ tháng 1/2020 đến tháng 1/2021, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả truyền thông du lịch trong bối cảnh công nghệ số hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về báo điện tử, truyền thông đa phương tiện và tổ chức chuyên trang báo chí. Báo điện tử được định nghĩa là loại hình báo chí phát hành trên mạng Internet, có ưu thế về tính tức thời, đa phương tiện và tương tác cao. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Báo điện tử: Loại hình báo chí sử dụng chữ viết, hình ảnh, âm thanh truyền dẫn trên môi trường mạng, có khả năng cập nhật liên tục và đa phương tiện.
  • Tổ chức chuyên trang: Hoạt động sắp xếp, phân công nhân sự và tổ chức sản xuất các sản phẩm báo chí chuyên sâu về một chủ đề nhất định, trong trường hợp này là du lịch.
  • Quy trình sản xuất báo điện tử: Bao gồm lập kế hoạch, sáng tạo tác phẩm, duyệt nội dung, xuất bản và tiếp nhận phản hồi.
  • Truyền thông đa phương tiện: Sự kết hợp các phương tiện văn bản, hình ảnh, âm thanh, video và tương tác để tạo sản phẩm báo chí hấp dẫn.

Ngoài ra, luận văn cũng vận dụng các quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển du lịch, các chính sách, nghị quyết như Nghị quyết số 08-NQ/TW, Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030, đề án tăng cường truyền thông du lịch đến năm 2025.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng kết hợp ba phương pháp nghiên cứu chính:

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thu thập và phân tích các văn bản pháp luật, nghị quyết, chiến lược, đề án liên quan đến du lịch và báo chí, cùng các tài liệu chuyên ngành, báo cáo khoa học và bài viết liên quan.
  • Phương pháp phân tích nội dung: Xây dựng bảng mã (codebook) dựa trên từ khóa liên quan đến du lịch để quét và phân tích tần suất, nội dung tin bài trên các chuyên trang du lịch của ba báo điện tử Cần Thơ, An Giang và Đồng Khởi trong giai đoạn khảo sát.
  • Phương pháp phỏng vấn sâu: Thực hiện 8 cuộc phỏng vấn với các nhóm đối tượng gồm lãnh đạo tòa soạn, cán bộ quản lý phòng ban liên quan và phóng viên, biên tập viên phụ trách mảng du lịch nhằm thu thập thông tin thực tiễn về tổ chức chuyên trang du lịch.

Cỡ mẫu khảo sát nội dung là toàn bộ tin bài du lịch trên ba báo điện tử trong khoảng thời gian từ tháng 1/2020 đến tháng 1/2021. Phương pháp chọn mẫu phỏng vấn theo phương pháp phi xác suất, chọn lọc các đối tượng có liên quan trực tiếp đến chuyên trang du lịch. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm chuyên dụng để xử lý dữ liệu định lượng và phân tích định tính từ phỏng vấn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ tin bài du lịch tăng đáng kể trên báo điện tử ĐBSCL: Báo Cần Thơ Online có số lượng tin bài du lịch tăng gấp 3-4 lần so với phiên bản báo in, với hơn 70% nội dung tập trung vào thông tin địa phương, 20% khu vực ĐBSCL và 10% quốc gia, quốc tế. Báo An Giang và Đồng Khởi cũng duy trì ít nhất 3-4 tin bài du lịch mỗi tuần trên báo điện tử.

  2. Quy trình tổ chức chuyên trang du lịch có sự khác biệt giữa các báo: Báo Cần Thơ có phòng Báo điện tử độc lập, quy trình sản xuất sản phẩm báo điện tử tuân thủ 5 bước chuẩn: lập kế hoạch, sáng tạo tác phẩm, duyệt nội dung, xuất bản và tiếp nhận phản hồi. Báo An Giang và Đồng Khởi có sự phân công khác nhau về phòng ban phụ trách mảng du lịch, ảnh hưởng đến quy trình sản xuất và phối hợp nội bộ.

  3. Nhân sự phụ trách chuyên trang du lịch còn hạn chế: Mỗi báo chỉ có từ 1-2 phóng viên chuyên trách mảng du lịch, thường kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực khác. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng và sự đa dạng của nội dung chuyên trang.

  4. Ứng dụng công nghệ đa phương tiện và tương tác trên báo điện tử được chú trọng: Báo Cần Thơ Online bổ sung chuyên mục Video trên chuyên trang du lịch nhằm tăng sức hút và tương tác với độc giả. Các phóng viên tự trang bị thiết bị hiện đại như máy ảnh, máy quay, điện thoại thông minh để nâng cao chất lượng sản phẩm.

Thảo luận kết quả

Việc tăng số lượng và chất lượng tin bài du lịch trên báo điện tử ĐBSCL phản ánh sự chuyển đổi phù hợp với xu hướng truyền thông số và nhu cầu thông tin đa dạng của công chúng. Sự khác biệt trong quy trình tổ chức chuyên trang giữa các báo xuất phát từ cơ cấu tổ chức và nguồn lực nhân sự, tài chính khác nhau, đồng thời ảnh hưởng đến hiệu quả phối hợp và sản xuất nội dung.

Hạn chế về nhân sự chuyên trách là điểm nghẽn chung, làm giảm khả năng khai thác sâu các chủ đề du lịch, hạn chế sự sáng tạo và đa dạng hóa sản phẩm báo chí. Tuy nhiên, việc ứng dụng đa phương tiện và tăng cường tương tác trên báo điện tử là bước tiến quan trọng, giúp nâng cao trải nghiệm người đọc và hiệu quả truyền thông.

So sánh với các nghiên cứu trước đây về quảng bá du lịch qua báo chí địa phương, kết quả nghiên cứu này bổ sung góc nhìn về tổ chức chuyên trang du lịch trên báo điện tử, một lĩnh vực còn mới mẻ tại ĐBSCL. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ tin bài du lịch theo từng báo, bảng so sánh quy trình tổ chức chuyên trang và sơ đồ cơ cấu nhân sự phụ trách mảng du lịch.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhân sự chuyên trách cho chuyên trang du lịch: Các báo cần tuyển dụng hoặc đào tạo thêm phóng viên, biên tập viên chuyên sâu về du lịch để nâng cao chất lượng nội dung, đảm bảo sự đa dạng và chuyên sâu. Mục tiêu tăng số lượng nhân sự lên ít nhất 3-4 người trong vòng 1-2 năm.

  2. Hoàn thiện quy trình tổ chức chuyên trang du lịch đồng bộ và hiệu quả: Xây dựng quy trình chuẩn, rõ ràng về phân công nhiệm vụ, phối hợp giữa các phòng ban liên quan, đặc biệt giữa phòng nghiệp vụ và phòng kỹ thuật báo điện tử. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do Ban biên tập chủ trì.

  3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ đa phương tiện và tương tác: Tăng cường sản xuất các sản phẩm báo chí đa phương tiện như video, infographics, livestream, đồng thời phát triển các kênh tương tác với độc giả như bình luận, khảo sát trực tuyến. Mục tiêu nâng tỷ lệ sản phẩm đa phương tiện lên trên 30% tổng số tin bài du lịch trong 1 năm.

  4. Tăng cường hợp tác với các cơ quan du lịch và doanh nghiệp địa phương: Phối hợp xây dựng nội dung, tổ chức sự kiện, quảng bá điểm đến nhằm nâng cao tính hấp dẫn và thực tiễn của chuyên trang du lịch. Thời gian thực hiện liên tục, do Ban biên tập và phòng Kinh tế - Văn hóa chủ trì.

  5. Đầu tư nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và đào tạo kỹ năng công nghệ số cho phóng viên: Cung cấp thiết bị hiện đại, phần mềm hỗ trợ sản xuất đa phương tiện và tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng số nhằm nâng cao năng lực tác nghiệp. Kế hoạch thực hiện trong 12 tháng, do Ban lãnh đạo tòa soạn phối hợp với phòng kỹ thuật.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý các cơ quan báo chí địa phương: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp tổ chức chuyên trang du lịch trên báo điện tử, từ đó xây dựng chiến lược phát triển nội dung phù hợp với xu hướng truyền thông số.

  2. Phóng viên, biên tập viên chuyên trách mảng du lịch và báo điện tử: Cung cấp kiến thức về quy trình sản xuất, kỹ thuật đa phương tiện và cách tổ chức chuyên trang hiệu quả, nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Báo chí, Truyền thông: Là tài liệu tham khảo chuyên sâu về báo điện tử, truyền thông du lịch và tổ chức chuyên trang báo chí trong bối cảnh công nghệ số.

  4. Cơ quan quản lý và phát triển du lịch địa phương: Hỗ trợ xây dựng kế hoạch truyền thông, quảng bá du lịch hiệu quả thông qua báo chí địa phương, góp phần phát triển ngành du lịch bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao báo điện tử lại phù hợp để tổ chức chuyên trang du lịch?
    Báo điện tử có ưu thế về tính tức thời, đa phương tiện và tương tác cao, giúp truyền tải thông tin du lịch nhanh chóng, sinh động và hấp dẫn hơn so với báo in truyền thống. Ví dụ, Báo Cần Thơ Online bổ sung chuyên mục video để tăng sức hút.

  2. Những khó khăn chính trong tổ chức chuyên trang du lịch trên báo điện tử ĐBSCL là gì?
    Hạn chế về nhân sự chuyên trách, quy trình tổ chức chưa đồng bộ giữa các phòng ban và nguồn lực tài chính còn hạn chế là những khó khăn phổ biến. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng và sự đa dạng của nội dung.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả truyền thông du lịch qua báo điện tử?
    Cần tăng cường nhân sự chuyên môn, ứng dụng công nghệ đa phương tiện, xây dựng quy trình tổ chức chuyên nghiệp và hợp tác chặt chẽ với các cơ quan du lịch, doanh nghiệp địa phương để tạo nội dung hấp dẫn và thực tiễn.

  4. Vai trò của công nghệ số trong quảng bá du lịch qua báo điện tử là gì?
    Công nghệ số giúp tạo ra các sản phẩm báo chí đa phương tiện, tăng cường tương tác với độc giả, mở rộng phạm vi tiếp cận và nâng cao trải nghiệm người dùng, từ đó thúc đẩy hiệu quả quảng bá du lịch.

  5. Chuyên trang du lịch trên báo điện tử có thể hỗ trợ gì cho phát triển du lịch địa phương?
    Chuyên trang giúp giới thiệu điểm đến, quảng bá sản phẩm du lịch, nâng cao nhận thức cộng đồng và thu hút khách du lịch, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương. Ví dụ, chuyên trang Du lịch miệt vườn trên Báo An Giang đã thu hút sự quan tâm của đông đảo độc giả.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận, quy trình tổ chức và thực trạng chuyên trang du lịch trên báo điện tử ĐBSCL trong giai đoạn 2020-2021.
  • Phát hiện chính gồm tăng trưởng số lượng tin bài du lịch, sự khác biệt trong quy trình tổ chức và hạn chế về nhân sự chuyên trách.
  • Đề xuất các giải pháp tăng cường nhân sự, hoàn thiện quy trình, ứng dụng công nghệ đa phương tiện và hợp tác với các bên liên quan.
  • Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả truyền thông du lịch, hỗ trợ phát triển ngành du lịch vùng ĐBSCL trong bối cảnh chuyển đổi số.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các vùng khác.

Kêu gọi hành động: Các cơ quan báo chí và ngành du lịch địa phương cần phối hợp chặt chẽ để triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng chuyên trang du lịch trên báo điện tử, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch bền vững và nâng cao vị thế của ĐBSCL trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế.