Luận án tiến sĩ hóa học: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của một số loài nấm ở Việt Nam

• Tác giả: Bùi Thị Thu Hiền
• Người hướng dẫn: PGS.TS. Đặng Ngọc Quang
• Trường học: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
• Chuyên ngành: Hóa hữu cơ
• Đề tài: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của một số loài nấm ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Giới thiệu chung về giới nấm
• 1.2. Phân loại nấm
• 1.3. Vai trò của nấm với con người
• 1.4. Họ nấm Xylariaceae
• 1.4.1. Giới thiệu chung về họ nấm Xylariaceae
• 1.4.2. Thành phần hóa học trong họ nấm Xylariaceae
• 1.5. Nấm linh chi
• 1.5.1. Giới thiệu chung về nấm linh chi
• 1.5.2. Tác dụng của nấm linh chi
• 1.5.3. Thành phần hóa học của nấm linh chi
• 1.6. Nghiên cứu về nấm của Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THỰC NGHIỆM
• 2.1. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp lấy mẫu
• 2.3. Phương pháp chiết xuất, phân lập, xác định cấu trúc các chất phân lập được
• 2.4. Phương pháp khảo sát cấu trúc các hợp chất
• 2.5. Phương pháp thử hoạt tính sinh học
• 2.6. Hóa chất và thiết bị
• 2.7. Nghiên cứu các hợp chất từ nấm vàng (Tomophagus cattienensis)
• 2.8. Nghiên cứu các hợp chất trong nấm linh chi (Ganoderma mirabile)
• 2.9. Nghiên cứu các hợp chất trong nấm linh chi tím (Ganoderma neo-japonicum)
• 2.10. Nghiên cứu các hợp chất trong nấm Kretzschmaria sandvicensis
• 2.11. Nghiên cứu các hợp chất trong nấm Daldinia eschscholzii
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Nấm linh chi vàng (Tomophagus cattienensis)
• 3.1.1. Phân lập các chất
• 3.1.2. Xác định cấu trúc các hợp chất
• 3.1.3. Hoạt tính sinh học của các chất H1- H4
• 3.2. Nấm linh chi Ganoderma mirabile
• 3.2.1. Phân lập các hợp chất
• 3.2.2. Xác định cấu trúc các hợp chất
• 3.2.3. Hoạt tính sinh học
• 3.3. Nấm linh chi Ganoderma neo-japonicum
• 3.3.1. Phân lập các hợp chất
• 3.3.2. Xác định cấu trúc hợp chất
• 3.3.3. Hoạt tính sinh học
• 3.4. Nấm Kretzschmaria sandvicensis
• 3.4.1. Phân lập các hợp chất
• 3.4.2. Xác định cấu trúc các hợp chất
• 3.5. Nấm Daldinia eschscholzii
• 3.5.1. Phân lập các hợp chất
• 3.5.2. Xác định cấu trúc các hợp chất
• 3.5.3. Hoạt tính sinh học
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Thành phần hóa học của nấm

Nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thành phần hóa học của các loài nấm tại Việt Nam, bao gồm nấm linh chi vàng (Tomophagus cattienensis), nấm linh chi (Ganoderma mirabile), và nấm linh chi tím (Ganoderma neo-japonicum). Các hợp chất được phân lập và xác định cấu trúc bằng các phương pháp hiện đại như phổ NMR, MS, và GC-MS. Kết quả cho thấy sự đa dạng về hóa học nấm, với các hợp chất như schisanlactone A, cattienoid A, và ergosterol được phát hiện. Những hợp chất này không chỉ làm sáng tỏ tính chất nấm mà còn mở ra tiềm năng ứng dụng trong y học và thực phẩm.

1.1. Phân tích cấu trúc hợp chất

Các hợp chất được phân lập từ nấm linh chi vàng bao gồm schisanlactone A (H1), cattienoid A (H2), cattienoid B (H3), và cattienoid C (H4). Cấu trúc của chúng được xác định bằng phổ NMR và MS, cho thấy sự đa dạng về hóa học nấm. Đặc biệt, cattienoid A, B, và C là các hợp chất mới, chưa từng được báo cáo trước đây. Điều này khẳng định tiềm năng nghiên cứu sâu hơn về nấm dược liệu tại Việt Nam.

1.2. Ứng dụng trong y học

Các hợp chất phân lập từ nấm linh chi tím như ergosta-4,6,8(14),22-tetraen-3-on (H9) và ganodermadiol (H10) cho thấy hoạt tính sinh học đáng kể, đặc biệt là khả năng kháng tế bào ung thư. Kết quả thử nghiệm cho thấy IC50 của các hợp chất này dao động từ 10,72 đến 87,95 µg/ml, mở ra tiềm năng ứng dụng trong điều trị ung thư.

II. Hoạt tính sinh học của nấm

Nghiên cứu đánh giá hoạt tính sinh học của các hợp chất phân lập từ nấm tại Việt Nam, tập trung vào khả năng kháng tế bào ung thư và kháng khuẩn. Các hợp chất như schisanlactone A và axit ganoderic Y cho thấy tác dụng sinh học của nấm đáng kể, với IC50 thấp trong thử nghiệm độc tế bào. Điều này khẳng định giá trị của nấm trong y học và tiềm năng phát triển các loại thuốc mới từ nguồn dược liệu tự nhiên.

2.1. Khả năng kháng tế bào ung thư

Các hợp chất phân lập từ nấm linh chi vàng và nấm linh chi tím được thử nghiệm trên các dòng tế bào ung thư như MCF7 (ung thư vú) và HepG2 (ung thư gan). Kết quả cho thấy schisanlactone A (H1) và ergosta-4,6,8(14),22-tetraen-3-on (H9) có hoạt tính sinh học mạnh, với IC50 lần lượt là 30,4 µg/ml và 12,68 µg/ml. Điều này khẳng định tiềm năng của nấm và sức khỏe trong việc phòng và điều trị ung thư.

2.2. Khả năng kháng khuẩn

Mặc dù các hợp chất phân lập từ nấm Kretzschmaria sandvicensis và nấm Daldinia eschscholzii không cho thấy hoạt tính kháng sinh đáng kể, nghiên cứu vẫn mở ra hướng đi mới trong việc tìm kiếm các hợp chất có tiềm năng kháng khuẩn từ nấm tự nhiên tại Việt Nam.

III. Nghiên cứu nấm tại Việt Nam

Nghiên cứu này là một trong những công trình đầu tiên tập trung vào nghiên cứu nấm tại Việt Nam, đặc biệt là các loài nấm linh chi và nấm dược liệu. Kết quả không chỉ làm sáng tỏ thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các loài nấm mà còn khẳng định tiềm năng ứng dụng của chúng trong y học và thực phẩm. Đây là nền tảng quan trọng cho các nghiên cứu sâu hơn về nấm và môi trường, cũng như việc khai thác bền vững nguồn tài nguyên này.

3.1. Đóng góp mới của nghiên cứu

Nghiên cứu đã phân lập và xác định cấu trúc của 20 hợp chất từ các loài nấm tại Việt Nam, trong đó có ba hợp chất mới là cattienoid A, B, và C. Đây là đóng góp quan trọng cho lĩnh vực hóa học nấm và nghiên cứu nấm tại Việt Nam, mở ra hướng đi mới trong việc khám phá các hợp chất có hoạt tính sinh học cao.

3.2. Tiềm năng ứng dụng

Kết quả nghiên cứu cho thấy tiềm năng ứng dụng của nấm trong thực phẩm và y học, đặc biệt là trong việc phát triển các loại thuốc mới từ nguồn dược liệu tự nhiên. Điều này không chỉ góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng mà còn thúc đẩy việc khai thác bền vững nguồn tài nguyên nấm tự nhiên tại Việt Nam.