Luận án tiến sĩ: Thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của Magnolia chevalieri, Giổi đá, và Ngọc lan hoa trắng

• Tác giả: Lý Thị Thu Hoài
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Phương Thảo
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Hóa hữu cơ
• Đề tài: Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học ba loài: Mỡ Phú Thọ (Magnolia chevalieri), Giổi đá (Magnolia insignis) và Ngọc lan hoa trắng (Michelia alba) thuộc họ Ngọc lan (Magnoliaceae) ở Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC BẢNG
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN
• 2.1. Giới thiệu chung về họ Ngọc lan (Magnoliaceae)
• 2.2. Lịch sử phân loại họ Ngọc lan (Magnoliaceae)
• 2.2.1. Trên thế giới
• 2.2.2. Ở Việt Nam
• 2.3. Tổng quan về chi Mộc lan (Magnolia)
• 2.3.1. Đặc điểm thực vật của các loài thuộc chi Mộc lan (Magnolia)
• 2.3.2. Ứng dụng trong dân gian của các loài thuộc chi Mộc lan (Magnolia)
• 2.3.3. Thành phần tinh dầu của các loài thuộc chi Mộc lan (Magnolia)
• 2.3.4. Thành phần hóa học của các loài thuộc chi Mộc lan
• 2.3.5. Hoạt tính và ứng dụng của các loài thuộc chi Mộc lan
• 2.4. Tổng quan về loài Mỡ Phú Thọ (Magnolia chevalieri)
• 2.5. Tổng quan về loài Giổi đá (Magnolia insignis)
• 2.6. Tổng quan về loài Ngọc lan hoa trắng (Michelia alba)
• 2.6.1. Đặc điểm thực vật của loài Ngọc lan hoa trắng
• 2.6.2. Ứng dụng trong dân gian của loài Ngọc lan hoa trắng
• 2.6.3. Thành phần hóa học tinh dầu của loài Ngọc lan hoa trắng
• 2.6.4. Thành phần hóa học của loài Ngọc lan hoa trắng
• 2.6.5. Hoạt tính và ứng dụng của loài Ngọc lan hoa trắng
• 3. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THỰC NGHIỆM
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.1. Loài Mỡ Phú Thọ (Magnolia chevalieri Dandy V.)
• 3.1.2. Loài Giổi đá (Magnolia insignis Wall.)
• 3.1.3. Loài Ngọc lan hoa trắng (Michelia alba DC.)
• 3.2. Hóa chất, thiết bị nghiên cứu
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3.3.1. Phương pháp chiết mẫu thực vật
• 3.3.2. Phương pháp phân lập, tinh chế các hợp chất
• 3.3.3. Phương pháp xác định cấu trúc các hợp chất
• 3.3.4. Phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước để chiết xuất tinh dầu
• 3.3.5. Phương pháp đánh giá hoạt tính sinh học
• 3.4. Chiết xuất và phân lập các chất từ loài Mỡ Phú Thọ
• 3.4.1. Chiết xuất các cặn chiết từ lá
• 3.4.2. Phân lập các chất từ cặn chiết EtOAc của lá
• 3.4.3. Chiết xuất các cặn chiết từ lá
• 3.4.4. Phân lập các chất từ cặn chiết MeOH của lá
• 3.5. Chiết xuất và phân lập các chất từ loài Ngọc lan hoa trắng (Michelia alba)
• 3.5.1. Chiết xuất các cặn chiết từ vỏ thân và rễ
• 3.5.2. Phân lập các chất từ cặn chiết n-hexan của vỏ thân và rễ
• 3.5.3. Phân lập các chất từ cặn chiết EtOAc của vỏ thân và rễ
• 3.5.4. Phân lập các chất từ cặn chiết BuOH của vỏ thân và rễ
• 3.5.5. Chiết xuất tinh dầu của lá và cành loài Ngọc lan hoa trắng
• 3.5.6. Xác định thành phần hóa học tinh dầu lá và cành
• 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Cấu trúc của các chất phân lập được từ loài Mỡ Phú Thọ (Magnolia chevalieri)
• 4.2. Cấu trúc của các chất phân lập được từ loài Giổi đá (Magnolia insignis)
• 4.3. Cấu trúc của các chất phân lập được từ loài Ngọc lan hoa trắng (Michelia alba) thu tại Xuân Mai, Hòa Bình
• 4.4. Thành phần hóa học và hoạt tính sinh học tinh dầu loài Ngọc lan hoa trắng thu tại tỉnh Quảng Bình
• 4.5. Hoạt tính sinh học của các cặn chiết thu được từ vỏ thân và rễ của loài Ngọc lan hoa trắng
• 4.6. Hoạt tính sinh học của các chất phân lập được
• 4.6.1. Hoạt tính kháng viêm của các chất phân lập được từ loài Mỡ Phú Thọ
• 4.6.2. Hoạt tính gây độc tế bào của các chất phân lập được từ loài Ngọc lan hoa trắng
• 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 6. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu chung về họ Ngọc lan Magnoliaceae

Họ Ngọc lan (Magnoliaceae) là một trong những nhóm thực vật có hoa sớm nhất, đóng vai trò then chốt trong việc hình thành các khái niệm về hoa trong ngành thực vật Hạt kín (Angiospermae). Các loài trong họ này có cấu trúc hoa nguyên thủy, với nhị và nhụy hoa sắp xếp thành hình xoắn ốc. Hiện nay, họ Ngọc lan có khoảng 314 loài, phân bố chủ yếu ở các vùng nhiệt đới và ôn đới của Đông Nam Châu Á. Các loài trong họ này có giá trị cao về mặt thẩm mỹ, kinh tế, và y học, đặc biệt là trong lĩnh vực dược liệu và tinh dầu.

1.1 Lịch sử phân loại họ Ngọc lan

Lịch sử phân loại họ Ngọc lan đã trải qua nhiều thay đổi. Ban đầu, họ này được chia thành 4 chi chính: Magnolia, Michelia, Talauma, và Dugandiodendron. Với sự phát triển của công nghệ giải trình tự DNA, hệ thống phân loại đã được cập nhật, và hiện nay họ Ngọc lan được công nhận bao gồm 4 chi, trong đó Magnolia là chi lớn nhất. Ở Việt Nam, họ Ngọc lan có khoảng 60 loài, chủ yếu thuộc chi Magnolia và Michelia.

II. Thành phần hóa học của các loài họ Ngọc lan

Các loài thuộc họ Ngọc lan chứa nhiều hợp chất hóa học đa dạng, bao gồm terpenoid, alkaloid, lignan, và flavonoid. Những hợp chất này có tiềm năng lớn trong việc phát triển các loại dược liệu mới. Nghiên cứu về thành phần hóa học của các loài như Mỡ Phú Thọ (Magnolia chevalieri), Giổi đá (Magnolia insignis), và Ngọc lan hoa trắng (Michelia alba) đã xác định được nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học cao.

2.1 Phân tích hóa học các loài nghiên cứu

Nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp chiết xuất, phân lập, và xác định cấu trúc để phân tích thành phần hóa học của ba loài. Kết quả cho thấy sự hiện diện của các hợp chất như caryophyllenol-II, obovatol, và linalool trong tinh dầu của Ngọc lan hoa trắng. Những hợp chất này có tiềm năng ứng dụng trong y học và công nghiệp hương liệu.

III. Hoạt tính sinh học của các loài họ Ngọc lan

Các loài thuộc họ Ngọc lan được biết đến với nhiều hoạt tính sinh học quan trọng, bao gồm khả năng kháng viêm, gây độc tế bào, và ức chế sản sinh NO. Nghiên cứu đã đánh giá hoạt tính sinh học của các cặn chiết và hợp chất phân lập từ Mỡ Phú Thọ, Giổi đá, và Ngọc lan hoa trắng, cho thấy tiềm năng ứng dụng trong điều trị các bệnh như ung thư và viêm nhiễm.

3.1 Đánh giá hoạt tính kháng viêm và gây độc tế bào

Các hợp chất phân lập từ Mỡ Phú Thọ và Ngọc lan hoa trắng đã được thử nghiệm về khả năng kháng viêm và gây độc tế bào. Kết quả cho thấy một số hợp chất có hoạt tính mạnh, đặc biệt là trong việc ức chế sản sinh NO và gây độc tế bào ung thư. Những phát hiện này mở ra hướng nghiên cứu mới trong việc phát triển các loại thuốc từ cây dược liệu.

IV. Ứng dụng thực tiễn và bảo tồn

Nghiên cứu về thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các loài họ Ngọc lan không chỉ có giá trị khoa học mà còn mang lại nhiều ứng dụng thực tiễn. Các loài như Mỡ Phú Thọ, Giổi đá, và Ngọc lan hoa trắng có tiềm năng lớn trong việc phát triển dược liệu và tinh dầu. Bên cạnh đó, việc bảo tồn các loài này cũng là vấn đề cấp thiết do sự suy giảm đa dạng sinh học.

4.1 Bảo tồn đa dạng sinh học

Các loài thuộc họ Ngọc lan ở Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ suy giảm do mất môi trường sống và khai thác quá mức. Việc nghiên cứu và bảo tồn các loài này không chỉ giúp duy trì đa dạng sinh học mà còn bảo vệ nguồn gen quý hiếm cho các nghiên cứu trong tương lai.