Nghiên Cứu Về Suy Dinh Dưỡng Thấp Còi Ở Trẻ Em Từ 6-24 Tháng Tuổi Dân Tộc Khmer Tại An Giang

• Tác giả: Nguyễn Thị Huyền Trâm
• Người hướng dẫn: TS. Dương Hồng Quân
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Suy Dinh Dưỡng Thấp Còi Ở Trẻ Em Dân Tộc Khmer Tại An Giang
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Một số khái niệm về tình trạng dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi
• 1.2. Khái niệm suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi
• 1.3. Phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi
• 1.4. Phân loại đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi theo tiêu chuẩn của WHO
• 1.5. Hậu quả của suy dinh dưỡng thấp còi
• 1.6. Thực trạng suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi trên Thế giới và Việt Nam
• 1.6.1. Thực trạng suy dinh dưỡng thấp còi trên Thế giới
• 1.6.2. Thực trạng suy dinh dưỡng thấp còi tại Việt Nam
• 1.7. Các yếu tố liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ
• 1.7.1. Yếu tố bản thân trẻ
• 1.7.1.1. Tháng tuổi và giới tính
• 1.7.1.2. Cân nặng sơ sinh
• 1.7.1.3. Mắc các bệnh nhiễm khuẩn và các bệnh mãn tính
• 1.7.2. Yếu tố bà mẹ
• 1.7.2.1. Yếu tố nhân khẩu học
• 1.7.2.2. Chăm sóc bà mẹ khi mang thai
• 1.7.2.3. Thực hành chăm sóc trẻ của bà mẹ
• 1.7.2.3.1. Nuôi con bằng sữa mẹ
• 1.7.2.3.2. Cho ăn bổ sung
• 1.7.2.3.3. Cách bà mẹ cho trẻ ăn
• 1.7.2.3.4. Thực hành phòng bệnh và chăm sóc trẻ bị bệnh
• 1.7.3. Yếu tố gia đình
• 1.7.3.1. Tình trạng kinh tế gia đình
• 1.7.3.2. An ninh thực phẩm hộ gia đình
• 1.7.3.3. Hỗ trợ chăm sóc nuôi dưỡng trẻ của các thành viên trong gia đình
• 1.7.4. Yếu tố về dịch vụ y tế
• 1.7.5. Thông tin về địa bàn nghiên cứu
• 1.7.5.1. Vị trí địa lý
• 1.7.5.2. Dân số - Kinh tế - Xã hội
• 1.7.5.3. Phong tục tập quán của người dân tộc Khmer
• 1.8. Khung lý thuyết
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn chọn mẫu
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.7. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.7.1. Công cụ thu thập số liệu
• 2.7.2. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.8. Các biến số trong nghiên cứu
• 2.9. Các khái niệm, tiêu chuẩn đánh giá
• 2.10. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.11. Xử lý số liệu
• 2.12. Phân tích số liệu
• 2.13. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả thông tin chung của trẻ, đặc điểm nhân khẩu học của bà mẹ
• 3.2. Tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ em từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer
• 3.3. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer trên địa bàn xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang năm 2020. Mối liên quan giữa thực hành chăm sóc trẻ của bà mẹ người dân tộc Khmer với thấp còi ở trẻ em người dân tộc Khmer từ 6-24 tháng tuổi
• 3.4. Mối liên quan giữa thực hành chăm sóc khi mang thai của bà mẹ người dân tộc Khmer với thấp còi ở trẻ em người dân tộc Khmer từ 6-24 tháng tuổi
• 3.5. Mối liên quan giữa yếu tố cá nhân trẻ, yếu tố bà mẹ người dân tộc Khmer với thấp còi ở trẻ em người dân tộc Khmer từ 6-24 tháng tuổi trên địa bàn xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang năm 2020.
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ em từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer
• 4.2. Một số yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer trên địa bàn xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang năm 2020
• 4.3. Yếu tố liên quan giữa thực hành chăm sóc trẻ của bà mẹ người dân tộc Khmer với thấp còi ở trẻ em người dân tộc Khmer từ 6-24 tháng tuổi
• 4.4. Mối liên quan giữa yếu tố cá nhân trẻ, yếu tố bà mẹ người dân tộc Khmer với thấp còi ở trẻ em người dân tộc Khmer từ 6-24 tháng tuổi trên địa bàn xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang năm 2020
• 4.5. Một số hạn chế nghiên cứu
• KẾT LUẬN
• KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Phiếu cân đo nhân trắc dành cho trẻ từ 6-24 tháng tuổi
• Phụ lục 2. Phiếu đồng ý tham gia nghiên cứu
• Phụ lục 3. Phiếu phỏng vấn bà mẹ có con từ 6-24 tháng tuổi
• Phụ lục 4. Các biến số nghiên cứu

I. Tổng Quan Về Suy Dinh Dưỡng Thấp Còi Ở Trẻ Em Khmer An Giang

Suy dinh dưỡng thấp còi (SDD) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ em dưới 5 tuổi, nhất là trẻ em dân tộc Khmer tại các vùng nông thôn như An Giang. Suy dinh dưỡng thấp còi là biểu hiện của tình trạng thiếu dinh dưỡng mãn tính, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Tình trạng này không chỉ gây ra những hậu quả ngắn hạn như sức đề kháng kém, dễ mắc bệnh, mà còn ảnh hưởng lâu dài đến khả năng học tập, làm việc và chất lượng cuộc sống sau này. Theo nghiên cứu của Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia, tỷ lệ SDD thấp còi có sự khác biệt đáng kể giữa các vùng miền và các nhóm dân tộc, cho thấy cần có những can thiệp dinh dưỡng phù hợp với từng đối tượng.

1.1. Định Nghĩa Và Tiêu Chí Đánh Giá Suy Dinh Dưỡng Thấp Còi

Suy dinh dưỡng thấp còi được định nghĩa là tình trạng chiều cao của trẻ thấp hơn so với tiêu chuẩn theo độ tuổi, thường được đánh giá bằng chỉ số chiều cao theo tuổi (Height-for-age) thấp hơn -2 độ lệch chuẩn (Z-score) so với quần thể tham chiếu của WHO. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng cần dựa trên các tiêu chuẩn và hướng dẫn của Bộ Y Tế Việt Nam. Việc xác định chính xác tình trạng SDD giúp can thiệp kịp thời và hiệu quả.

1.2. Tỷ Lệ Suy Dinh Dưỡng Thấp Còi Ở Trẻ Em Dân Tộc Khmer Hiện Nay

Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em Khmer thường cao hơn so với mức trung bình toàn quốc, đặc biệt ở các khu vực khó khăn về kinh tế xã hội như An Giang. Các yếu tố như điều kiện sống, vệ sinh môi trường, tiếp cận dịch vụ y tế và kiến thức dinh dưỡng của bà mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc giải thích sự khác biệt này. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thái Thanh (2018) cho thấy tỷ lệ SDD thấp còi ở trẻ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Chăm tại thị xã Tân Châu, tỉnh An Giang là 26,8%.

II. Thách Thức Nguyên Nhân Gây Suy Dinh Dưỡng Trẻ Em Khmer An Giang

Việc xác định nguyên nhân suy dinh dưỡng thấp còi là yếu tố then chốt để xây dựng các chương trình can thiệp hiệu quả. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dân tộc Khmer ở An Giang, bao gồm kinh tế gia đình, văn hóa dinh dưỡng, kiến thức và thực hành chăm sóc trẻ của bà mẹ, tiếp cận dịch vụ y tế, và tình trạng vệ sinh môi trường. Các yếu tố này thường tương tác lẫn nhau, tạo thành một vòng luẩn quẩn gây ra tình trạng suy dinh dưỡng. Theo tài liệu nghiên cứu, một số yếu tố liên quan đến SDD thấp còi ở trẻ từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer là nhóm trẻ không được cân đo trẻ theo dõi sức khỏe thì nguy cơ bị SDD thấp còi cao hơn 7,11 lần so với những trẻ được cân đo trẻ theo dõi sức khỏe; nhóm trẻ không được bổ sung Vitamin A trong 6 tháng gần đây có nguy cơ bị SDD thấp còi cao hơn 2,92 lần so với những trẻ được bổ sung các loại Vitamin A.

2.1. Yếu Tố Kinh Tế Xã Hội Và Văn Hóa Dinh Dưỡng Truyền Thống

Tình trạng kinh tế gia đình nghèo đói, thiếu an ninh thực phẩm, ảnh hưởng lớn đến khả năng tiếp cận thực phẩm đủ chất và lượng cho trẻ em. Bên cạnh đó, các văn hóa dinh dưỡng truyền thống, tập quán ăn uống chưa khoa học cũng có thể dẫn đến thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng thiết yếu. Phong tục tập quán của người dân tộc Khmer có ảnh hưởng lớn đến dinh dưỡng. Người Khmer có 3 ngày lễ hội lớn là Sen Dolta, Okombok và Tết Chôl Chhnăm Thmây. Chính các điều này làm giảm thu nhập và giảm năng suất lao động của các hộ gia đình làm cho kinh tế người dân tộc Khmer bấp bênh, tỷ lệ hộ nghèo chiếm trên 40%, bệnh tật thường tập trung cao vào những hộ dân nghèo.

2.2. Thực Hành Chăm Sóc Trẻ Em Của Bà Mẹ Dân Tộc Khmer An Giang

Kiến thức và thực hành chăm sóc trẻ của bà mẹ, đặc biệt là nuôi con bằng sữa mẹ, cho ăn bổ sung hợp lý, và vệ sinh cá nhân, có vai trò quyết định đến tình trạng dinh dưỡng của trẻ. Thiếu kiến thức về chế độ dinh dưỡng phù hợp, cho ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn, không đảm bảo vệ sinh khi chế biến thức ăn đều có thể dẫn đến suy dinh dưỡng. Thực hành phòng bệnh và chăm sóc trẻ bị bệnh không tốt cũng góp phần làm tăng nguy cơ SDD.

2.3. Tiếp Cận Các Dịch Vụ Y Tế Và Chương Trình Dinh Dưỡng Cộng Đồng

Khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế, đặc biệt là khám sức khỏe định kỳ cho trẻ em và các chương trình dinh dưỡng cộng đồng, có thể giúp phát hiện và can thiệp sớm tình trạng suy dinh dưỡng. Thiếu hụt các dịch vụ này, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, làm hạn chế khả năng cải thiện tình trạng dinh dưỡng của trẻ.

III. Bí Quyết Phương Pháp Nghiên Cứu Đánh Giá Suy Dinh Dưỡng Chiều Cao

Nghiên cứu về suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dân tộc Khmer tại An Giang cần sử dụng phương pháp nghiên cứu phù hợp để thu thập dữ liệu chính xác và đáng tin cậy. Phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định tính và định lượng có thể được sử dụng để đánh giá tỷ lệ SDD và các yếu tố liên quan. Việc chọn mẫu cần đảm bảo tính đại diện cho cộng đồng nghiên cứu. Các công cụ thu thập dữ liệu cần được chuẩn hóa và kiểm tra tính tin cậy.

3.1. Thiết Kế Nghiên Cứu Cắt Ngang Và Chọn Mẫu Đại Diện

Thiết kế nghiên cứu cắt ngang cho phép đánh giá tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi tại một thời điểm nhất định. Việc chọn mẫu ngẫu nhiên hoặc phân tầng theo độ tuổi, giới tính và địa bàn cư trú giúp đảm bảo tính đại diện của mẫu nghiên cứu.

3.2. Thu Thập Dữ Liệu Phỏng Vấn Cân Đo Và Quan Sát Thực Tế

Các phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm phỏng vấn bà mẹ về thông tin nhân khẩu học, kinh tế gia đình, kiến thức và thực hành chăm sóc trẻ; cân đo chiều cao, cân nặng của trẻ; quan sát trực tiếp môi trường sống và thực hành chăm sóc trẻ của gia đình.

3.3. Phân Tích Dữ Liệu Thống Kê Và Xác Định Yếu Tố Liên Quan

Sử dụng các phần mềm thống kê để phân tích dữ liệu, xác định tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi và các yếu tố liên quan. Các kỹ thuật phân tích hồi quy logistic có thể được sử dụng để đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố.

IV. Ứng Dụng Giải Pháp Cải Thiện Dinh Dưỡng Cho Trẻ Em Khmer An Giang

Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể đề xuất các giải pháp can thiệp dinh dưỡng phù hợp với tình hình thực tế của trẻ em dân tộc Khmer tại An Giang. Các giải pháp này cần tập trung vào cải thiện kiến thức và thực hành chăm sóc trẻ của bà mẹ, nâng cao tiếp cận dịch vụ y tế, cải thiện điều kiện kinh tế gia đình và môi trường sống. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành, tổ chức xã hội và cộng đồng để triển khai các giải pháp hiệu quả.

4.1. Nâng Cao Kiến Thức Và Thực Hành Dinh Dưỡng Của Bà Mẹ

Tổ chức các buổi tập huấn, tư vấn dinh dưỡng cho bà mẹ về nuôi con bằng sữa mẹ, cho ăn bổ sung hợp lý, vệ sinh an toàn thực phẩm. Sử dụng các kênh truyền thông phù hợp với văn hóa và ngôn ngữ của người Khmer để truyền tải thông tin.

4.2. Tăng Cường Tiếp Cận Dịch Vụ Y Tế Và Can Thiệp Dinh Dưỡng

Nâng cao chất lượng dịch vụ khám sức khỏe định kỳ cho trẻ em, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa. Triển khai các chương trình bổ sung vi chất dinh dưỡng như vitamin A, sắt, kẽm cho trẻ em và phụ nữ mang thai. Tăng cường tầm soát suy dinh dưỡng sớm và can thiệp kịp thời.

4.3. Cải Thiện Kinh Tế Gia Đình Và An Ninh Thực Phẩm

Hỗ trợ các gia đình nghèo tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi để phát triển kinh tế. Khuyến khích trồng trọt và chăn nuôi tại gia đình để đảm bảo an ninh thực phẩm. Xây dựng các mô hình can thiệp dinh dưỡng dựa vào cộng đồng.

V. Đánh Giá Kết Quả Nghiên Cứu Tình Trạng Dinh Dưỡng Trẻ Em

Kết quả nghiên cứu cần được đánh giá một cách khách quan và toàn diện để rút ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả hơn. Cần so sánh kết quả nghiên cứu với các nghiên cứu khác trong và ngoài nước để đánh giá tính đại diện và mức độ tin cậy. Các hạn chế của nghiên cứu cần được chỉ rõ để có những cải tiến trong các nghiên cứu tiếp theo.

5.1. So Sánh Tỷ Lệ Suy Dinh Dưỡng Với Các Nghiên Cứu Khác

So sánh tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi trong nghiên cứu này với các nghiên cứu khác ở An Giang và các vùng khác có điều kiện tương tự giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của vấn đề và xác định các yếu tố đặc thù của từng địa phương.

5.2. Phân Tích Các Yếu Tố Liên Quan Và Mức Độ Ảnh Hưởng

Phân tích kỹ lưỡng các yếu tố liên quan đến suy dinh dưỡng thấp còi và đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố giúp xác định các ưu tiên can thiệp. Cần chú ý đến các yếu tố có thể can thiệp được một cách hiệu quả.

5.3. Nhận Diện Hạn Chế Nghiên Cứu Và Đề Xuất Cải Tiến

Chỉ rõ các hạn chế của nghiên cứu, chẳng hạn như cỡ mẫu nhỏ, phương pháp thu thập dữ liệu có thể gây sai số, hoặc thiếu thông tin về một số yếu tố quan trọng. Đề xuất các cải tiến cho các nghiên cứu tiếp theo, chẳng hạn như tăng cỡ mẫu, sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu đa dạng hơn, hoặc thu thập thêm thông tin về các yếu tố liên quan.

VI. Tương Lai Hướng Nghiên Cứu Và Chính Sách Phòng Chống Suy Dinh Dưỡng

Nghiên cứu về suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dân tộc Khmer cần tiếp tục được đẩy mạnh để có thêm thông tin và bằng chứng khoa học phục vụ cho việc xây dựng các chính sách phòng chống SDD hiệu quả. Cần có sự đầu tư vào nghiên cứu về các giải pháp can thiệp dinh dưỡng sáng tạo và phù hợp với văn hóa của người Khmer. Các chính sách phòng chống SDD cần được xây dựng dựa trên bằng chứng khoa học và có sự tham gia của cộng đồng.

6.1. Nghiên Cứu Về Các Giải Pháp Can Thiệp Dinh Dưỡng Sáng Tạo

Nghiên cứu về các giải pháp can thiệp dinh dưỡng sáng tạo, chẳng hạn như sử dụng các loại thực phẩm địa phương giàu dinh dưỡng, hoặc kết hợp các phương pháp can thiệp dinh dưỡng với các can thiệp giáo dục và kinh tế, có thể mang lại hiệu quả cao hơn.

6.2. Xây Dựng Chính Sách Phòng Chống Suy Dinh Dưỡng Dựa Trên Bằng Chứng

Các chính sách phòng chống suy dinh dưỡng thấp còi cần được xây dựng dựa trên bằng chứng khoa học và có sự tham gia của các nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia dinh dưỡng và cộng đồng. Cần có cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả của các chính sách.

6.3. Tăng Cường Hợp Tác Quốc Tế Về Phòng Chống Suy Dinh Dưỡng

Tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế như WHO, UNICEF và các quốc gia có kinh nghiệm trong phòng chống suy dinh dưỡng để chia sẻ kiến thức, kỹ thuật và nguồn lực. Học hỏi kinh nghiệm và áp dụng các mô hình thành công vào Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Suy dinh dưỡng (SDD) thấp còi là biểu hiện của tình trạng suy dinh dưỡng mãn tính, được xác định khi chỉ số z-score chiều cao theo tuổi của trẻ thấp hơn mức tiêu chuẩn của trẻ cùng tuổi và giới tính. Tình trạng này thường bắt đầu từ giai đoạn bào thai do mẹ bị thiếu dinh dưỡng và kéo dài trong những năm đầu đời, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Theo báo cáo của Viện Dinh dưỡng năm 2018, tỷ lệ SDD thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi tại Việt Nam là 24,3%, trong khi tại xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang, tỷ lệ này lên đến 27,4% năm 2019, cao hơn mức trung bình của tỉnh và cả nước. Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định tỷ lệ SDD thấp còi ở trẻ từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer tại xã Văn Giáo và đánh giá các yếu tố liên quan đến tình trạng này trong năm 2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 298 trẻ em và bà mẹ người dân tộc Khmer tại địa phương, với mục tiêu cung cấp cơ sở khoa học cho các giải pháp can thiệp dinh dưỡng phù hợp. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần giảm tỷ lệ SDD thấp còi, nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững cộng đồng dân tộc thiểu số tại vùng sâu, vùng xa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình nguyên nhân suy dinh dưỡng của UNICEF năm 1992, tập trung vào bốn nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến tình trạng SDD thấp còi: yếu tố bản thân trẻ, yếu tố bà mẹ, yếu tố gia đình và thực hành chăm sóc trẻ của bà mẹ. Các khái niệm chính bao gồm:

• Suy dinh dưỡng thấp còi (CC/T): Chiều cao theo tuổi của trẻ thấp dưới -2 SD so với chuẩn WHO 2006.
• Thực hành chăm sóc dinh dưỡng: Bao gồm nuôi con bằng sữa mẹ, cho ăn bổ sung, bổ sung vi chất dinh dưỡng, phòng bệnh và chăm sóc khi trẻ bị bệnh.
• Yếu tố cá nhân trẻ: Giới tính, cân nặng sơ sinh, bệnh tật trong vòng 2 tuần.
• Yếu tố bà mẹ: Tuổi mang thai, trình độ học vấn, nghề nghiệp, chăm sóc khi mang thai.
• Yếu tố gia đình: Kinh tế, an ninh thực phẩm, điều kiện vệ sinh môi trường, hỗ trợ chăm sóc từ các thành viên trong gia đình.

Khung lý thuyết này giúp phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố và tình trạng SDD thấp còi, từ đó đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang có phân tích trên 298 trẻ em từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer tại xã Văn Giáo, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang, thực hiện từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2020. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ SDD thấp còi ước tính 26,8% từ nghiên cứu trước đó, với sai số cho phép 5%, và chọn mẫu toàn bộ trẻ trong độ tuổi tại địa phương.

Dữ liệu được thu thập qua cân đo nhân trắc (cân nặng, chiều dài) và phỏng vấn trực tiếp bà mẹ bằng bộ câu hỏi chuẩn hóa, bao gồm thông tin nhân khẩu học, thực hành chăm sóc dinh dưỡng và các yếu tố liên quan khác. Cân đo sử dụng cân Nhơn Hòa với độ chính xác 100 gram và thước gỗ chính xác 0,1 cm. Phỏng vấn được thực hiện tại trạm y tế và nhà riêng, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20, áp dụng các phương pháp thống kê mô tả và phân tích mối liên quan (OR, khoảng tin cậy 95%, kiểm định Wald và Fisher Exact) với mức ý nghĩa p<0,05. Kết quả được trình bày bằng bảng số liệu và biểu đồ minh họa. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, bảo mật thông tin cá nhân và được sự chấp thuận của các cơ quan y tế địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ SDD thấp còi: Tỷ lệ SDD thấp còi ở trẻ từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer là 33,9%. Trong đó, nhóm 6-12 tháng có tỷ lệ cao nhất (15,8%), nhóm 19-24 tháng thấp nhất (8,4%). Tỷ lệ ở trẻ trai (22,2%) cao hơn trẻ gái (11,7%).

2. Yếu tố thực hành chăm sóc trẻ: Trẻ không được cân đo theo dõi sức khỏe có nguy cơ SDD thấp còi cao hơn 7,11 lần so với trẻ được theo dõi (p<0,05). Trẻ không được bổ sung Vitamin A trong 6 tháng gần đây có nguy cơ cao hơn 2,92 lần (p<0,05), và không được bổ sung các loại vitamin và khoáng chất có nguy cơ cao hơn 2,62 lần (p<0,05). Trẻ từ 12-24 tháng không được tẩy giun có nguy cơ cao hơn 1,59 lần (p<0,05).

3. Yếu tố bà mẹ: Bà mẹ có tuổi mang thai từ 35 tuổi trở lên có nguy cơ con bị SDD thấp còi cao hơn 3,72 lần (p<0,05). Nghề nghiệp làm nội trợ hoặc công nhân cũng làm tăng nguy cơ SDD thấp còi ở trẻ lên 3,49 lần (p<0,05).

4. Yếu tố gia đình: Kinh tế gia đình thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo làm tăng nguy cơ SDD thấp còi ở trẻ lên 2,39 lần (p<0,05). Gia đình nuôi gia súc, gia cầm, cá có nguy cơ thấp còi giảm 2,06 lần so với gia đình không nuôi.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ SDD thấp còi 33,9% tại xã Văn Giáo cao hơn mức trung bình của tỉnh An Giang (22,8%) và cả nước (24,3%), phản ánh tình trạng dinh dưỡng còn nhiều khó khăn ở vùng dân tộc Khmer. Tỷ lệ cao ở nhóm trẻ nhỏ 6-12 tháng cho thấy giai đoạn này là thời điểm nhạy cảm, cần can thiệp sớm. Tỷ lệ cao hơn ở trẻ trai phù hợp với các nghiên cứu quốc tế cho thấy bé trai thường dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố dinh dưỡng và bệnh tật hơn bé gái.

Việc không được cân đo theo dõi sức khỏe làm giảm khả năng phát hiện và can thiệp kịp thời, dẫn đến nguy cơ SDD thấp còi tăng cao. Thiếu bổ sung vitamin A và các vi chất dinh dưỡng làm giảm khả năng miễn dịch và phát triển chiều cao, phù hợp với các nghiên cứu trước đây. Tẩy giun định kỳ giúp giảm gánh nặng ký sinh trùng, cải thiện hấp thu dinh dưỡng.

Tuổi mẹ cao và nghề nghiệp làm nội trợ, công nhân thường đi kèm với điều kiện kinh tế khó khăn, thiếu kiến thức chăm sóc, ảnh hưởng đến dinh dưỡng trẻ. Kinh tế gia đình nghèo là yếu tố nguy cơ rõ ràng, do hạn chế về thực phẩm và dịch vụ y tế. Gia đình nuôi gia súc, gia cầm, cá cung cấp nguồn thực phẩm đa dạng, giúp giảm nguy cơ thấp còi.

Kết quả nghiên cứu tương đồng với các báo cáo trong nước và quốc tế, khẳng định tầm quan trọng của các yếu tố kinh tế, chăm sóc dinh dưỡng và y tế trong phòng chống SDD thấp còi. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh tỷ lệ SDD theo nhóm tuổi, giới tính và bảng phân tích OR các yếu tố liên quan.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác truyền thông dinh dưỡng: Trung tâm Y tế huyện Tịnh Biên cần tổ chức các chương trình truyền thông sâu rộng, hướng dẫn bà mẹ người dân tộc Khmer thực hành chăm sóc dinh dưỡng đúng cách trong 2 năm đầu đời, nhằm giảm tỷ lệ SDD thấp còi. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng, chủ thể: Trung tâm Y tế huyện phối hợp với trạm y tế xã.

2. Mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ cân đo, theo dõi sức khỏe trẻ: Đảm bảo 100% trẻ từ 6-24 tháng được cân đo định kỳ, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Thời gian: liên tục hàng năm, chủ thể: trạm y tế xã và cộng tác viên y tế thôn, ấp.

3. Phát triển chương trình bổ sung vi chất dinh dưỡng và tẩy giun định kỳ: Đẩy mạnh bổ sung Vitamin A, các vi chất và tẩy giun cho trẻ theo đúng lịch, đặc biệt nhóm trẻ từ 12-24 tháng. Thời gian: hàng năm, chủ thể: ngành y tế địa phương phối hợp với cộng đồng.

4. Hỗ trợ cải thiện kinh tế hộ gia đình dân tộc Khmer: Chính quyền địa phương cần triển khai các chính sách xóa đói giảm nghèo, hỗ trợ phát triển sản xuất, tạo việc làm cho phụ nữ dân tộc Khmer nhằm nâng cao điều kiện sống và dinh dưỡng trẻ em. Thời gian: dài hạn, chủ thể: UBND xã, huyện phối hợp các ban ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ngành y tế công cộng và dinh dưỡng: Các cán bộ y tế, chuyên gia dinh dưỡng có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chương trình can thiệp phù hợp cho trẻ em dân tộc thiểu số, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa.

2. Chính quyền địa phương và các tổ chức phát triển cộng đồng: Thông tin về các yếu tố liên quan đến SDD thấp còi giúp hoạch định chính sách hỗ trợ kinh tế, giáo dục và y tế nhằm cải thiện điều kiện sống cho người dân tộc Khmer.

3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành y tế, xã hội học: Luận văn cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp nghiên cứu mẫu, giúp phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về dinh dưỡng và sức khỏe cộng đồng.

4. Các tổ chức phi chính phủ và quốc tế: Các tổ chức hoạt động trong lĩnh vực dinh dưỡng, sức khỏe trẻ em có thể tham khảo để thiết kế chương trình hỗ trợ phù hợp với đặc điểm văn hóa và điều kiện kinh tế xã hội của cộng đồng dân tộc Khmer.

Câu hỏi thường gặp

1. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ dân tộc Khmer tại xã Văn Giáo là bao nhiêu?
   Tỷ lệ SDD thấp còi ở trẻ từ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer tại xã Văn Giáo là 33,9%, cao hơn mức trung bình của tỉnh An Giang và cả nước.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến tình trạng SDD thấp còi ở trẻ?
   Trẻ không được cân đo theo dõi sức khỏe có nguy cơ SDD thấp còi cao hơn 7,11 lần so với trẻ được theo dõi, đây là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất trong nghiên cứu.

3. Việc bổ sung vitamin A có tác động như thế nào đến SDD thấp còi?
   Trẻ không được bổ sung Vitamin A trong 6 tháng gần đây có nguy cơ bị SDD thấp còi cao hơn 2,92 lần so với trẻ được bổ sung, cho thấy bổ sung vi chất này rất quan trọng.

4. Tuổi mẹ mang thai ảnh hưởng ra sao đến SDD thấp còi?
   Bà mẹ có tuổi mang thai từ 35 trở lên có nguy cơ con bị SDD thấp còi cao hơn 3,72 lần so với nhóm dưới 35 tuổi, do ảnh hưởng đến sức khỏe và dinh dưỡng thai nhi.

5. Các giải pháp nào được đề xuất để giảm tỷ lệ SDD thấp còi?
   Các giải pháp bao gồm tăng cường truyền thông dinh dưỡng, mở rộng dịch vụ cân đo theo dõi sức khỏe, bổ sung vi chất và tẩy giun định kỳ, cùng với hỗ trợ cải thiện kinh tế hộ gia đình dân tộc Khmer.

Kết luận

• Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ 6-24 tháng tuổi người dân tộc Khmer tại xã Văn Giáo là 33,9%, cao hơn mức trung bình của tỉnh và cả nước.
• Các yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê gồm: không được cân đo theo dõi sức khỏe, không bổ sung Vitamin A và các vi chất, không tẩy giun định kỳ, tuổi mẹ mang thai ≥ 35, nghề nghiệp bà mẹ làm nội trợ hoặc công nhân, và kinh tế gia đình nghèo.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chương trình can thiệp dinh dưỡng và y tế phù hợp với đặc điểm văn hóa, kinh tế của cộng đồng dân tộc Khmer.
• Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp truyền thông, dịch vụ y tế và hỗ trợ kinh tế nhằm giảm tỷ lệ SDD thấp còi trong vòng 1-3 năm tới.
• Kêu gọi các cơ quan chức năng, tổ chức y tế và cộng đồng cùng phối hợp thực hiện các biện pháp can thiệp để nâng cao sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ em dân tộc thiểu số.