Nghiên cứu khoa học cấp trường: Sửa đổi chế định pháp luật về hình thức sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2005

• Tác giả: Phùng Trung Tập
• Trường học: Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Pháp luật dân sự
• Đề tài: Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung chế định pháp luật về hình thức sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2005
• Loại tài liệu: nghiên cứu khoa học cấp trường
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• 1. PHẦN THỨ NHẤT: BÁO CÁO TỔNG QUAN NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
• 1.1. I. QUY ĐỊNH VỀ CÁC HÌNH THỨC SỞ HỮU TRONG BỘ LUẬT DÂN SỰ NĂM 2005 - THỰC TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ
• 1.1.1. 1. Khái niệm chung về sở hữu, quyền sở hữu, chế độ sở hữu và hình thức sở hữu
• 1.1.2. 2. Khái niệm quyền sở hữu
• 1.1.3. 3. Khái niệm chế độ sở hữu. Hình thức sở hữu
• 1.2. II. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC CÂN LOẠI BỔ NHỮNG QUY ĐỊNH VỀ HÌNH THỨC SỞ HỮU TẬP THỂ, SỞ HỮU HỖN HỢP VÀ SỞ HỮU CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ, TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI, TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI - NGHỀ NGHIỆP, TỔ CHỨC XÃ HỘI, TỔ CHỨC XÃ HỘI - NGHỀ NGHIỆP
• 1.2.1. Về sở hữu tập thể
• 1.2.2. Về sở hữu hỗn hợp
• 1.2.3. Về sở hữu của các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp
• 1.3. II. CỦNG CỐ SỞ HỮU NHÀ NƯỚC, SỞ HỮU CỦA PHÁP NHÂN, SỞ HỮU TƯ NHÂN VÀ SỞ HỮU CHUNG
• 1.3.1. 1. Củng cố sở hữu Nhà nước
• 1.3.2. 2. Hình thức sở hữu của pháp nhân nên được củng cố, khuyến khích phát triển
• 1.3.3. 3. Sở hữu tư nhân
• 2. PHẦN THỨ HAI: PHẦN CÁC CHUYÊN ĐỀ
• 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỞ HỮU VÀ CHẾ ĐỘ SỞ HỮU
• 2.1.1. I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỞ HỮU
• 2.1.2. II. CHẾ ĐỘ SỞ HỮU
• 2.2. TIẾN TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ CÁC HÌNH THỨC SỞ HỮU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NAY
• 2.2.1. Về các hình thức sở hữu trong giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1960
• 2.2.2. I. Về các hình thức sở hữu trong giai đoạn từ 1960 đến 1980
• 2.2.2.1. Giai đoạn từ 1960 đến 1975
• 2.2.2.2. Về các hình thức sở hữu trong giai đoạn từ năm 1980 đến 1992
• 2.2.2.3. Giai đoạn từ năm 1992 đến nay
• 2.3. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬA ĐỔI, BỔ SUNG CHẾ ĐỊNH SỞ HỮU TRONG BỘ LUẬT DÂN SỰ
• 2.3.1. 1. Về các hình thức sở hữu. Nội dung các qui định về hình thức sở hữu
• 2.4. SỞ HỮU NHÀ NƯỚC VỚI VIỆC ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
• 2.4.1. SỞ HỮU NHÀ NƯỚC
• 2.4.2. SỞ HỮU NHÀ NƯỚC VỚI VIỆC ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
• 2.5. SỞ HỮU CỦA PHÁP NHÂN
• 2.5.1. 1. Sở hữu của pháp nhân Nhà nước
• 2.5.2. 2. Sở hữu của pháp nhân không thuộc quyền sở hữu nhà nước
• 2.6. SỞ HỮU CỦA CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ, TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI, TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ XÃ HỘI - NGHỀ NGHIỆP, TỔ CHỨC XÃ HỘI, TỔ CHỨC XÃ HỘI - NGHỀ NGHIỆP - MỘT HÌNH THỨC SỞ HỮU ĐẶC THÙ Ở VIỆT NAM
• 2.6.1. Vài nét về đặc trưng của hợp tác xã
• 2.6.2. Chính sách và sự phát triển của kinh tế tập thể và hợp tác xã ở Việt Nam
• 2.6.3. Sở hữu của hợp tác xã theo qui định của pháp luật hiện hành
• 2.6.4. Bình luận và một vài khuyến nghị
• 2.7. SỞ HỮU CHUNG VÀ CÁC HÌNH THỨC SỞ HỮU CHUNG
• 2.7.1. VẤN ĐỀ SỞ HỮU NHÌN TỪ GÓC ĐỘ QUAN HỆ KINH TẾ
• 2.7.2. SỞ HỮU CHUNG THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM
• 2.7.3. Về mối quan hệ giữa các đồng chủ sở hữu
• 2.7.4. Về việc phân chia sở hữu chung
• 2.7.5. 3. Về việc chấm dứt sở hữu chung
• 2.8. II. CÁC HÌNH THỨC SỞ HỮU CHUNG THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM
• 2.8.1. Sở hữu chung theo phần
• 2.8.2. Sở hữu chung hợp nhất
• 2.9. MỘT SỐ VẤNG MẮC TRONG THỰC TIỄN KHI ÁP DỤNG CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ SỞ HỮU CHUNG
• 2.9.1. 1. Về việc xác định các thành viên hộ gia đình
• 2.9.2. Về việc xác định sở hữu chung của vợ chồng
• 2.9.3. Sở hữu chung đối với nhà chung cư
• 2.9.4. Một số kiến nghị, đề xuất
• 2.10. SỞ HỮU TƯ NHÂN VÀ VAI TRÒ CỦA SỞ HỮU TƯ NHÂN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghiên cứu sửa đổi chế định pháp luật về hình thức sở hữu

Nghiên cứu sửa đổi chế định pháp luật về hình thức sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2005 là một nhu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Việc sửa đổi này tập trung vào việc loại bỏ những bất cập trong các quy định hiện hành, đồng thời bổ sung các quy định mới phù hợp với thực tiễn. Chế định pháp luật về hình thức sở hữu cần được điều chỉnh để phản ánh đúng bản chất của các quan hệ sở hữu trong xã hội hiện đại.

1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn

Cơ sở lý luận của việc sửa đổi pháp luật về hình thức sở hữu dựa trên nguyên tắc khách quan và sự phát triển của các hình thái kinh tế - xã hội. Hình thức sở hữu là một phạm trù kinh tế, phản ánh mối quan hệ giữa các chủ thể trong việc chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản. Thực tiễn cho thấy, các quy định hiện hành trong Bộ luật Dân sự 2005 đã bộc lộ nhiều hạn chế, không còn phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế thị trường.

1.2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu

Mục tiêu của việc nghiên cứu sửa đổi là làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về các hình thức sở hữu, từ đó đề xuất các giải pháp sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các quy định về hình thức sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2005, đặc biệt là các hình thức sở hữu tập thể, sở hữu hỗn hợp và sở hữu của các tổ chức chính trị - xã hội.

II. Thực trạng quy định về hình thức sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2005

Bộ luật Dân sự 2005 đã quy định các hình thức sở hữu bao gồm sở hữu Nhà nước, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân và sở hữu hỗn hợp. Tuy nhiên, các quy định này đã bộc lộ nhiều bất cập trong quá trình áp dụng. Quy định sở hữu tập thể và sở hữu hỗn hợp không còn phù hợp với thực tiễn kinh tế - xã hội hiện nay. Điều này đòi hỏi cần có sự điều chỉnh để phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế thị trường.

2.1. Sở hữu tập thể và sở hữu hỗn hợp

Sở hữu tập thể và sở hữu hỗn hợp là hai hình thức sở hữu đặc thù trong Bộ luật Dân sự 2005. Tuy nhiên, các quy định về hai hình thức này đã không còn phù hợp với thực tiễn. Sở hữu tập thể thường gắn liền với các hợp tác xã, nhưng hiện nay, mô hình này đã không còn phổ biến. Sở hữu hỗn hợp cũng gặp nhiều khó khăn trong việc xác định quyền sở hữu và quản lý tài sản.

2.2. Sở hữu của các tổ chức chính trị xã hội

Các quy định về sở hữu của tổ chức chính trị - xã hội trong Bộ luật Dân sự 2005 cũng cần được xem xét lại. Hiện nay, các tổ chức này hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng quy định về sở hữu tài sản của họ vẫn còn nhiều bất cập, không rõ ràng và thiếu đồng bộ.

III. Đề xuất sửa đổi và bổ sung

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các đề xuất sửa đổi pháp luật về hình thức sở hữu trong Bộ luật Dân sự 2005 tập trung vào việc loại bỏ các quy định không còn phù hợp, đồng thời bổ sung các quy định mới để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Cần củng cố các quy định về sở hữu Nhà nước, sở hữu tư nhân và sở hữu pháp nhân, đồng thời xem xét lại các quy định về sở hữu tập thể và sở hữu hỗn hợp.

3.1. Củng cố sở hữu Nhà nước và sở hữu tư nhân

Sở hữu Nhà nước cần được củng cố để đảm bảo vai trò chủ đạo trong nền kinh tế. Sở hữu tư nhân cũng cần được khuyến khích phát triển, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế thị trường. Các quy định về sở hữu tư nhân cần được điều chỉnh để phù hợp với sự phát triển của các doanh nghiệp tư nhân và cá nhân kinh doanh.

3.2. Xem xét lại sở hữu tập thể và sở hữu hỗn hợp

Các quy định về sở hữu tập thể và sở hữu hỗn hợp cần được xem xét lại để phù hợp với thực tiễn. Có thể loại bỏ các quy định không còn phù hợp hoặc điều chỉnh lại để đảm bảo tính khả thi trong việc áp dụng pháp luật.