I. MỞ ĐẦU
Chương này trình bày lý do chọn đề tài và tổng quan nghiên cứu về quy luật đối ứng ngữ âm giữa tiếng Việt và tiếng Trung Quốc. Quy luật ngữ âm trong âm Hán Việt tiếng Việt và tiếng Trung Quốc được hình thành qua quá trình tiếp xúc ngôn ngữ lâu dài. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định các quy luật đối ứng ngữ âm hai chiều, cung cấp cơ sở dữ liệu cho việc giảng dạy và học tập. Bên cạnh đó, các nghiên cứu hiện tại chủ yếu chỉ dừng lại ở việc đối chiếu một chiều, thiếu các yếu tố định lượng, điều này tạo ra một khoảng trống trong tài liệu hiện có.
1.1. Lí do chọn đề tài
Tiếng Việt và tiếng Trung Quốc, mặc dù thuộc ngữ hệ khác nhau, đã có quá trình tiếp xúc lâu dài, dẫn đến việc tiếng Việt tiếp nhận một lượng lớn từ ngữ tiếng Trung Quốc. Đặc biệt, âm Hán Việt đã trở thành một phần không thể thiếu trong ngôn ngữ Việt Nam. Việc nghiên cứu ngữ âm học trong bối cảnh này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cách đọc Hán - Việt mà còn làm sáng tỏ mối quan hệ giữa hai nền văn hóa và ngôn ngữ. Nghiên cứu này sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự tương đồng và khác biệt trong ngữ âm giữa tiếng Việt và tiếng Trung Quốc, từ đó hỗ trợ cho việc dạy và học ngôn ngữ hiệu quả hơn.
1.2. Tổng quan nghiên cứu
Âm Hán Việt tiếng Việt đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà ngôn ngữ học. Nghiên cứu về nguồn gốc và đặc điểm của âm Hán Việt đã được nhiều học giả như Henri Maspero, Wang Li và Nguyễn Tài Cẩn thực hiện. Họ đã chỉ ra rằng âm Hán Việt có nguồn gốc từ âm Hán thời Đường và đã trải qua quá trình biến đổi để hình thành cách đọc riêng biệt của người Việt. Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây chủ yếu chỉ dừng lại ở việc mô tả đặc điểm mà chưa đi sâu vào việc phân tích quy luật đối ứng ngữ âm giữa tiếng Việt và tiếng Trung Quốc một cách có hệ thống.
II. ĐỐI ỨNG TRÊN BÌNH DIỆN ÂM ĐẦU
Chương này tập trung vào việc phân tích quy luật đối ứng của âm đầu giữa âm Hán Việt tiếng Việt và tiếng Trung Quốc. Đối ứng ngữ âm trên bình diện âm đầu cho thấy sự tương đồng và khác biệt rõ rệt giữa hai ngôn ngữ. Các âm đầu trong tiếng Trung Quốc như b /p/, p /ph/, và f /f/ có sự tương ứng với âm đầu b /b/ trong âm Hán Việt. Số liệu thu thập cho thấy âm đầu b /b/ có 132 trường hợp tương ứng với âm đầu b /p/ trong tiếng Trung Quốc, chiếm tỷ lệ 70,6%. Điều này cho thấy sự tồn tại của quy luật ngữ âm giữa hai ngôn ngữ, giúp người học dễ dàng hơn trong việc phát âm và ghi nhớ.
2.1. Đối ứng của âm đầu âm Hán Việt tiếng Việt trong tiếng Trung Quốc
Nghiên cứu cho thấy âm đầu b /b/ trong âm Hán Việt tiếng Việt có nhiều hình thức đối ứng trong tiếng Trung Quốc, bao gồm b /p/, p /ph/, và f /f/. Các số liệu cho thấy rằng âm đầu b /b/ có tỉ lệ phần trăm lớn nhất với âm đầu b /p/, điều này cho thấy quy luật đối ứng âm đầu rất rõ ràng. Việc phân tích các âm đầu giúp người học nhận diện được cách phát âm chuẩn xác, từ đó cải thiện khả năng giao tiếp trong tiếng Trung Quốc.
2.2. Đối ứng của âm đầu tiếng Trung Quốc trong âm Hán Việt tiếng Việt
Phân tích đối ứng của âm đầu tiếng Trung Quốc trong âm Hán Việt tiếng Việt cũng cho thấy sự phong phú và đa dạng. Chẳng hạn, âm đầu c (k, q) /k/ trong tiếng Việt có thể tương ứng với nhiều âm đầu khác nhau trong tiếng Trung Quốc như j /ʨ/, g /k/, và q /ʨh/. Tỉ lệ phần trăm giữa các âm đầu này giúp người học nhận thức rõ hơn về sự tương đồng và khác biệt giữa hai ngôn ngữ, từ đó áp dụng hiệu quả trong quá trình học tập.
