Nghiên cứu khoa học cấp trường về pháp luật quốc tế và quyền lập hội: Kinh nghiệm áp dụng tại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Yến
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Hồng Yến
• Trường học: Trường Đại học Luật Hà Nội
• Chuyên ngành: Pháp luật quốc tế
• Đề tài: Nghiên cứu pháp luật quốc tế về quyền lập hội và bài học cho Việt Nam
• Loại tài liệu: đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• PHẦN THỨ NHẤT. BÁO CÁO TỔNG HỢP CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU THUỘC LĨNH VỰC CỦA ĐỀ TÀI
• 1.3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
• 1.4. CÁCH TIẾP CẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.5. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 1.6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 1.7. CÁC KẾT QUẢ CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.7.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN LẬP HỘI
• 1.7.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của quyền lập hội
• 1.7.1.2. Định nghĩa và đặc điểm của quyền lập hội
• 1.7.1.3. Mối quan hệ giữa quyền lập hội với các quyền dân sự, chính trị khác
• 1.7.2. PHÁP LUẬT QUỐC TẾ VỀ QUYỀN LẬP HỘI
• 1.7.2.1. Nội dung các văn kiện pháp lý quốc tế phổ cập về quyền lập hội
• 1.7.2.2. Các thiết chế quốc tế bảo vệ quyền lập hội
• 1.7.3. PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN LẬP HỘI CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA VÀ KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM
• 1.7.3.1. Pháp luật về quyền lập hội của một số quốc gia trên thế giới
• 1.7.3.2. Kinh nghiệm cho Việt Nam
• 1.7.4. PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN LẬP HỘI CỦA VIỆT NAM
• 1.7.4.1. Sự hình thành và phát triển các quy định về quyền lập hội ở Việt Nam
• 1.7.4.2. Chủ trương, chính sách của Đảng về hội và quyền lập hội
• 1.7.4.3. Quyền lập hội trong các bản Hiến pháp của Việt Nam
• 1.7.4.4. Quy định về quyền lập hội trong các văn bản pháp luật hiện hành
• 1.7.4.5. Một số nhận xét về quy định hiện hành của Việt Nam về quyền lập hội
• 1.7.5. QUAN ĐIỂM VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN LẬP HỘI TẠI VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI
• 1.7.5.1. Quan điểm hoàn thiện pháp luật về hội của Việt Nam
• 1.7.5.2. Một số giải pháp cụ thể
• PHẦN THỨ HAI. NỘI DUNG HỆ CHUYÊN ĐỀ CỦA ĐỀ TÀI
• 2.1. CHUYÊN ĐỀ 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN LẬP HỘI
• 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của quyền lập hội
• 2.1.2. Quyền lập hội dưới góc độ quyền con người, quyền công dân
• 2.1.3. Mối quan hệ giữa quyền lập hội với các quyền dân sự, chính trị khác
• 2.1.4. Nội dung của mỗi quan hệ giữa quyền lập hội với các quyền dân sự, chính trị
• 2.2. CHUYÊN ĐỀ 2: PHÁP LUẬT QUỐC TẾ VỀ QUYỀN LẬP HỘI
• 2.2.1. Quy định của pháp luật quốc tế về quyền lập hội
• 2.2.2. Các thiết chế quốc tế bảo vệ quyền lập hội
• 2.3. CHUYÊN ĐỀ 3: PHÁP LUẬT CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA CHÂU ÂU, CHÂU MỸ VỀ QUYỀN LẬP HỘI VÀ KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM
• 2.3.1. Pháp luật của một số quốc gia châu Âu về quyền lập hội
• 2.3.2. Pháp luật của một số quốc gia châu Mỹ về quyền lập hội
• 2.3.3. Một số kinh nghiệm cho Việt Nam
• 2.4. CHUYÊN ĐỀ 4: PHÁP LUẬT CỦA MỘT SỐ QUỐC GIA CHÂU Á VỀ QUYỀN LẬP HỘI VÀ KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM
• 2.4.1. Pháp luật về quyền lập hội của các nước ASEAN
• 2.4.2. Pháp luật của một số quốc gia châu Á khác về quyền lập hội
• 2.4.3. Một số kinh nghiệm cho Việt Nam
• 2.5. CHUYÊN ĐỀ 5: QUYỀN LẬP HỘI TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM
• 2.5.1. Sự hình thành hội và quyền lập hội ở Việt Nam
• 2.5.2. Cơ sở pháp lý ghi nhận quyền lập hội ở Việt Nam
• 2.5.3. Quan điểm chủ trương, chính sách của Đảng về hội và quyền lập hội ở Việt Nam
• 2.5.4. Quy định về quyền lập hội trong các bản Hiến pháp của Việt Nam
• 2.5.5. Quy định của các văn bản pháp luật về quyền lập hội
• 2.5.6. Một số khuyến nghị liên quan đến pháp luật về quyền lập hội ở Việt Nam
• 2.6. CHUYÊN ĐỀ 6: THỰC TIỄN BẢO ĐẢM QUYỀN LẬP HỘI VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRONG ĐẢM BẢO VÀ THI HÀNH QUYỀN LẬP HỘI TẠI VIỆT NAM
• 2.6.1. Cơ chế bảo đảm quyền lập hội theo pháp luật Việt Nam
• 2.6.2. Thực tiễn đảm bảo quyền lập hội ở Việt Nam
• 2.6.3. Một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả về đảm bảo quyền lập hội tại Việt Nam
• 2.7. CHUYÊN ĐỀ 7: MỘT SỐ GÓP Ý XOAY QUANH DỰ THẢO LUẬT VỀ HỘI CỦA VIỆT NAM
• 2.7.1. Sự cần thiết phải xây dựng Luật về hội
• 2.7.2. Quy định về thành lập hội
• 2.7.3. Quy định về đăng ký thành lập hội
• 2.7.4. Quy định về quản lý và giám sát của Nhà nước
• 2.7.5. Quy định về tài chính của hội
• 2.7.6. Cơ chế bảo vệ quyền tự do lập hội
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Quyền lập hội và pháp luật quốc tế

Quyền lập hội là một trong những quyền cơ bản của con người, được ghi nhận trong các công ước quốc tế như Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR). Quyền này bao gồm quyền thành lập, gia nhập và hoạt động trong các hội đoàn mà không bị can thiệp vô lý. Pháp luật quốc tế đã thiết lập các thiết chế bảo vệ quyền này, bao gồm các cơ chế của Liên Hợp Quốc và Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO).

1.1. Các văn kiện pháp lý quốc tế

Các văn kiện pháp lý quốc tế như ICCPR và các hiệp định quốc tế khác đã quy định rõ về quyền lập hội. Điều 22 của ICCPR khẳng định quyền này và chỉ ra các giới hạn hợp pháp, chẳng hạn như đảm bảo an ninh quốc gia hoặc trật tự công cộng. Các quy định này là cơ sở pháp lý quan trọng để các quốc gia xây dựng hệ thống pháp luật nội địa.

1.2. Thiết chế bảo vệ quyền lập hội

Các thiết chế quốc tế như Ủy ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc và ILO đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và thúc đẩy thực thi quyền lập hội. Các cơ chế này thường xuyên đưa ra các khuyến nghị và báo cáo về tình hình thực hiện quyền này tại các quốc gia thành viên.

II. Pháp luật về quyền lập hội tại Việt Nam

Pháp luật Việt Nam đã ghi nhận quyền lập hội trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật khác. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật hiện hành vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là thiếu một Luật về hội thống nhất. Các quy định hiện nay chủ yếu nằm rải rác trong các văn bản dưới luật, gây khó khăn cho việc quản lý và thực thi.

2.1. Quy định trong Hiến pháp

Hiến pháp 2013 của Việt Nam đã ghi nhận quyền tự do lập hội tại Điều 25. Đây là cơ sở pháp lý cao nhất để bảo vệ quyền này. Tuy nhiên, việc cụ thể hóa các quy định này trong các văn bản pháp luật cụ thể vẫn còn hạn chế.

2.2. Thực tiễn quản lý hội đoàn

Thực tiễn quản lý hội đoàn tại Việt Nam cho thấy nhiều thách thức, đặc biệt là trong việc đảm bảo quyền tự do hoạt động của các tổ chức xã hội. Các quy định về đăng ký và quản lý hội còn phức tạp, gây khó khăn cho các tổ chức phi chính phủ.

III. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Việt Nam có thể học hỏi nhiều từ kinh nghiệm của các nước trong việc xây dựng và thực thi pháp luật về quyền lập hội. Các quốc gia như Phần Lan, Hoa Kỳ và Nhật Bản đã có hệ thống pháp luật tiến bộ, đảm bảo quyền tự do lập hội một cách hiệu quả.

3.1. Kinh nghiệm từ các nước châu Âu

Các nước châu Âu như Phần Lan và Ba Lan đã xây dựng hệ thống pháp luật về quyền lập hội dựa trên nguyên tắc tôn trọng quyền con người. Các quy định này đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong quá trình đăng ký và hoạt động của các hội đoàn.

3.2. Kinh nghiệm từ các nước châu Á

Nhật Bản và Trung Quốc cũng có những quy định tiến bộ về quyền lập hội, đặc biệt là trong việc đảm bảo quyền tự do hoạt động của các tổ chức phi chính phủ. Việt Nam có thể tham khảo các mô hình này để hoàn thiện hệ thống pháp luật của mình.

IV. Giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam

Để hoàn thiện pháp luật về quyền lập hội, Việt Nam cần xây dựng một Luật về hội thống nhất, đồng thời cải thiện các quy định về đăng ký và quản lý hội đoàn. Các giải pháp này cần đảm bảo sự cân bằng giữa quyền tự do lập hội và trách nhiệm của các tổ chức xã hội.

4.1. Xây dựng Luật về hội

Việc xây dựng Luật về hội là cần thiết để thống nhất các quy định hiện hành và đảm bảo tính minh bạch trong quản lý hội đoàn. Luật này cần quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của các hội, cũng như cơ chế giám sát hoạt động của họ.

4.2. Cải thiện quy định đăng ký hội

Các quy định về đăng ký hội cần được đơn giản hóa để tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức xã hội hoạt động. Đồng thời, cần tăng cường tính minh bạch và công khai trong quá trình đăng ký và quản lý hội.