I. Giới thiệu về cây xạ đen và acid rosmarinic
Cây xạ đen (Ehretia asperula Zollinger et Moritzi) là một loài thực vật dược liệu quan trọng, nổi bật với khả năng tổng hợp acid rosmarinic. Acid rosmarinic là một hợp chất phenolic có nhiều hoạt tính sinh học giá trị, bao gồm khả năng kháng khuẩn, kháng virus, và chống oxy hóa. Nghiên cứu cho thấy rằng acid rosmarinic có thể giúp điều trị nhiều bệnh lý, như viêm khớp, hen suyễn, và ung thư. Việc nuôi cấy tế bào xạ đen để sản xuất acid rosmarinic có thể mang lại nguồn nguyên liệu dồi dào cho ngành dược phẩm mà không làm tổn hại đến các quần thể tự nhiên của loài cây này. Nghiên cứu này nhằm mục đích tối ưu hóa quy trình nuôi cấy tế bào xạ đen để gia tăng hiệu suất sản xuất acid rosmarinic.
II. Phương pháp nuôi cấy tế bào
Phương pháp nuôi cấy tế bào được áp dụng trong nghiên cứu này bao gồm việc tạo mô sẹo từ lá cây xạ đen và sau đó chuyển sang nuôi cấy huyền phù tế bào. Mô sẹo được hình thành trên môi trường Gamborg (B5) với sự bổ sung của glucose và các chất điều hòa sinh trưởng như 2,4-D và BA. Sự tăng trưởng của tế bào huyền phù được tối ưu hóa bằng cách điều chỉnh các yếu tố như nồng độ glucose, tốc độ lắc, và ánh sáng. Kết quả cho thấy, mô sẹo từ lá in vitro có khả năng sản xuất acid rosmarinic cao hơn so với mô sẹo từ lá ngoài vườn. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc bổ sung chitosan vào môi trường nuôi cấy có tác dụng tích cực trong việc kích thích sinh tổng hợp acid rosmarinic.
2.1. Tạo mô sẹo từ lá cây
Quá trình tạo mô sẹo từ lá cây xạ đen được thực hiện trong điều kiện vô trùng. Mô sẹo được nuôi cấy trên môi trường B5, bổ sung glucose và các chất điều hòa sinh trưởng. Kết quả cho thấy, mô sẹo phát triển tốt nhất khi sử dụng nồng độ 2,4-D 0,4 mg/L và BA 0,1 mg/L. Mô sẹo có khả năng tổng hợp acid rosmarinic cao, cho thấy tiềm năng lớn trong việc sản xuất hợp chất này.
2.2. Nuôi cấy huyền phù tế bào
Sau khi tạo mô sẹo, nghiên cứu chuyển sang giai đoạn nuôi cấy huyền phù tế bào. Huyền phù tế bào được nuôi trong môi trường B5 lỏng, bổ sung glucose và các chất điều hòa sinh trưởng. Kết quả cho thấy, huyền phù tế bào có khả năng sản xuất acid rosmarinic cao nhất khi nuôi trong điều kiện tối và không qua rây. Việc điều chỉnh nồng độ glucose cũng ảnh hưởng lớn đến hàm lượng acid rosmarinic, với nồng độ glucose 45 g/L cho kết quả cao hơn 1,2 lần so với 30 g/L.
III. Đánh giá hoạt tính sinh học của cao chiết xạ đen
Hoạt tính sinh học của các cao chiết từ cây xạ đen được đánh giá thông qua khả năng kháng oxy hóa và tác động lên tế bào HEK293. Kết quả cho thấy, cao chiết từ lá in vitro có hoạt tính kháng oxy hóa mạnh mẽ nhất, vượt trội hơn so với các mẫu khác. Điều này cho thấy rằng acid rosmarinic và các hợp chất phenolic khác trong cây xạ đen có tiềm năng lớn trong việc phát triển các sản phẩm tự nhiên phục vụ sức khỏe con người. Hơn nữa, các cao chiết này không gây độc cho tế bào HEK293 ở nồng độ dưới 400 µg/mL, cho thấy tính an toàn khi sử dụng trong y học.
