I. Tính cấp thiết của đề tài
Cây lúa (Oryza sativa L.) là một trong những cây lương thực quan trọng nhất, cung cấp thực phẩm cho hơn một nửa dân số thế giới. Để đáp ứng nhu cầu gia tăng do dân số tăng, sản xuất lúa gạo cần tăng thêm 70% vào năm 2050. Tuy nhiên, việc tăng sản lượng phải diễn ra dưới áp lực của biến đổi khí hậu, đô thị hóa và dịch bệnh. Do đó, việc phát triển giống lúa có năng suất cao, thích nghi với điều kiện biến đổi khí hậu là rất cần thiết để đảm bảo an ninh lương thực. Cải thiện năng suất lúa trong 50 năm qua đã nhờ vào việc cải thiện cấu trúc kiểu cây, biến đổi đặc tính hình thái và giải phẫu, cũng như rút ngắn thời gian sinh trưởng. Việc cải thiện các đặc tính sinh lý như kéo dài hoạt động quang hợp và tích lũy sản phẩm đồng hóa trước trỗ cũng rất quan trọng. Hơn nữa, cải thiện biện pháp kỹ thuật canh tác để tăng sức chứa thông qua tăng số bông trên đơn vị diện tích hoặc kích thước bông cũng là một hướng đi khả thi.
II. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu là đánh giá đặc điểm sinh trưởng, giải phẫu và sinh lý của các dòng lúa mới được tạo ra từ phép lai giữa giống indica IR24 và giống japonica Asominori. Mục tiêu cụ thể bao gồm việc đánh giá đặc điểm sinh trưởng, năng suất và chất lượng của các dòng lúa này, từ đó tìm ra các đặc điểm nông sinh học tốt phục vụ cho nghiên cứu. Nghiên cứu cũng nhằm đánh giá sự khác biệt về đặc điểm hình thái, giải phẫu và quang hợp của các dòng lúa mới so với bố mẹ, đồng thời xác định lượng phân bón và mật độ cấy thích hợp cho dòng lúa mới. Những thông tin này sẽ hỗ trợ cho công tác chọn giống và canh tác lúa hiệu quả hơn.
III. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy hai dòng lúa triển vọng DCG66 và IAS66 có nhiều đặc điểm nông học tốt. Dòng DCG66 có đường kính lóng gốc và lóng cổ bông lớn, số hạt/bông cao, trong khi IAS66 có bộ lá xanh và đẻ nhánh gọn. Cả hai dòng này đều cho năng suất ổn định ở ba vùng sinh thái, với năng suất trung bình của DCG66 đạt từ 68,5 - 71,2 tạ/ha trong vụ xuân và 60,2 - 64,5 tạ/ha trong vụ mùa. Dòng lúa DCG66 còn có hàm lượng amylose cao, nhiệt hóa hồ thấp, phù hợp cho sản xuất mì gạo. Những đặc điểm này cho thấy giá trị thực tiễn của nghiên cứu trong việc phát triển giống lúa mới có năng suất cao và chất lượng tốt.
IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Nghiên cứu này không chỉ cung cấp thông tin về đặc điểm nông sinh học của các dòng lúa lai giữa indica và japonica mà còn mở ra hướng đi mới trong việc phát triển giống lúa có năng suất cao và chất lượng tốt. Việc xác định được mức phân bón và mật độ cấy phù hợp cho dòng lúa DCG66 sẽ giúp nông dân tối ưu hóa quy trình canh tác, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Hơn nữa, nghiên cứu cũng góp phần vào việc đảm bảo an ninh lương thực trong bối cảnh biến đổi khí hậu và gia tăng dân số, điều này càng làm tăng giá trị thực tiễn của tài liệu.
