Nghiên cứu nguy cơ cháy rừng tại A Lưới, Thừa Thiên Huế bằng hệ thống hỗ trợ quyết định GIS

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1.1. Một số khái niệm về cháy rừng

1.1.2. Điều kiện và nguyên nhân cháy rừng

1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến cháy rừng

1.1.4. Dự báo cảnh báo nguy cơ cháy rừng

1.1.5. TỔNG QUAN VỀ GIS

1.1.5.1. Hệ thống thông tin địa lý GIS

1.1.5.2. Hệ thống hỗ trợ quyết định dựa trên cơ sở GIS

1.1.5.3. Tích hợp AHP trong GIS

1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.2.1. Những nghiên cứu trên thế giới về GIS trong phòng chống cháy rừng

1.2.2. Những nghiên cứu trong nước về GIS trong phòng chống cháy rừng

2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu

2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

2.2.1. Nghiên cứu đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội khu vực nghiên cứu

2.2.2. Đánh giá tình hình cháy rừng và công tác phòng chống chữa cháy rừng huyện A Lưới

2.2.3. Phát triển và nghiên cứu các ứng dụng HTHTQĐ GIS trong nghiên cứu lửa rừng ở huyện A Lưới

2.2.4. Nghiên cứu các chức năng của HTHTQĐ GIS trong quản lý lửa rừng ở huyện A Lưới

2.2.5. Đề xuất một số biện pháp PCCCR phù hợp trên địa bàn nghiên cứu

2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu

2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu

2.3.3. Phương pháp xây dựng Hệ thống hỗ trợ quyết định

2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CÁC ỨNG DỤNG CHÍNH CỦA HTHTQĐ GIS

2.4.1. Phương pháp đánh giá biến động diện tích của lớp thảm thực vật giai đoạn 2005 - 2010 và giai đoạn 2010 - 2015

2.4.2. Phương pháp xây dựng bản đồ phân cấp nguy cơ cháy rừng

3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KINH TẾ XÃ HỘI HUYỆN A LƯỚI

3.1.1. Điều kiện tự nhiên

3.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội

3.2. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH CHÁY RỪNG VÀ CÔNG TÁC PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY RỪNG HUYỆN A LƯỚI

3.2.1. Tình hình cháy rừng

3.2.2. Nguyên nhân cháy rừng

3.2.3. Công tác phòng cháy chữa cháy rừng ở huyện A Lưới

3.2.4. Công tác chữa cháy rừng

3.3. PHÁT TRIỂN VÀ NGHIÊN CỨU CÁC ỨNG DỤNG HTHTQĐ GIS TRONG NGHIÊN CỨU LỬA RỪNG Ở HUYỆN A LƯỚI

3.3.1. Thiết lập bản đồ đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến nguy cơ cháy rừng

3.3.2. Đánh giá biến động của các lớp thảm thực vật rừng giai đoạn 2005 – 2010 và 2010 – 2015 của huyện A Lưới tỉnh Thừa Thiên Huế

3.3.3. Xây dựng bản đồ vùng trọng điểm cháy rừng

3.4. NGHIÊN CỨU CHỨC NĂNG HTHTQĐ GIS TRONG QUẢN LÝ LỬA RỪNG Ở HUYỆN A LƯỚI

3.4.1. Hiển thị dữ liệu và tạo bản đồ chuyên đề

3.4.2. Liên kết dữ liệu GIS với dữ liệu GPS

3.4.3. Thực hiện tóm tắt thống kê

3.4.4. Truy vấn và tìm kiếm dữ liệu

3.4.5. Cập nhật và thay đổi dữ liệu

3.5. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ PCCCR TẠI KHU VỰC NGHIÊN CỨU

3.5.1. Tổ chức thực hiện PCCCR

3.5.2. Tuyên truyền nâng cao nhận thức BVR-PCCCR

3.5.3. Xây dựng các công trình, mua sắm thiết bị PCCCR

3.5.4. Kiểm tra thực hiện các phương án PCCCR tại cơ sở

3.5.5. Phân công nhiệm vụ cho các đơn vị tham gia công tác PCCCR

3.5.6. Giải pháp chữa cháy rừng

4. CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về nguy cơ cháy rừng tại A Lưới Thừa Thiên Huế

Huyện A Lưới, nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Thừa Thiên Huế, có diện tích tự nhiên 122.463,6 ha, trong đó diện tích đất lâm nghiệp chiếm 75,11%. Độ che phủ rừng đạt 81,3%. Khu vực này chịu ảnh hưởng của khí hậu gió mùa, với mùa khô kéo dài từ tháng 3 đến tháng 7 và mùa mưa từ tháng 8 đến tháng 11. Hiện tại, A Lưới đang trong thời kỳ cao điểm về khô hạn và nguy cơ cháy rừng rất cao. Nhiều vụ cháy đã xảy ra, gây thiệt hại lớn về kinh tế và ô nhiễm môi trường. Hệ thống phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR) hiện tại chưa đáp ứng đủ yêu cầu, do đó việc dự báo và phát hiện sớm các điểm cháy là rất cần thiết. Việc ứng dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS) trong việc xây dựng hệ thống hỗ trợ quyết định (HTHTQĐ) sẽ giúp nâng cao hiệu quả trong công tác phòng chống cháy rừng.

1.1. Đặc điểm tự nhiên và xã hội của A Lưới

A Lưới có tổng dân số 42.072 người, với nhiều dân tộc sinh sống. Đặc điểm địa hình và khí hậu nơi đây tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của rừng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy rừng. Các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ và loại thảm thực vật đều ảnh hưởng đến khả năng xảy ra cháy. Việc nghiên cứu và đánh giá các yếu tố này là cần thiết để xây dựng các phương án phòng cháy hiệu quả.

1.2. Tình hình cháy rừng và công tác phòng cháy chữa cháy

Tình hình cháy rừng tại A Lưới đang diễn biến phức tạp. Nhiều vụ cháy đã xảy ra, gây thiệt hại lớn về tài nguyên rừng và môi trường. Công tác PCCCR hiện tại còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Việc áp dụng công nghệ thông tin địa lý và viễn thám trong việc cảnh báo nguy cơ cháy rừng là một giải pháp cần thiết để nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy chữa cháy.

II. Ứng dụng GIS trong nghiên cứu nguy cơ cháy rừng

Hệ thống thông tin địa lý (GIS) đã được ứng dụng để phân tích và đánh giá nguy cơ cháy rừng tại A Lưới. Việc xây dựng bản đồ phân vùng nguy cơ cháy dựa trên các yếu tố như thảm thực vật, khí hậu, và điều kiện địa hình là rất quan trọng. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc tích hợp GIS với các phương pháp phân tích khác như AHP (Analytic Hierarchy Process) có thể giúp xác định các vùng có nguy cơ cháy cao. Điều này không chỉ giúp nâng cao khả năng dự báo mà còn hỗ trợ trong việc lập kế hoạch phòng cháy chữa cháy hiệu quả.

2.1. Phân tích không gian và đánh giá nguy cơ cháy

Phân tích không gian thông qua GIS cho phép đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ cháy rừng. Các bản đồ được xây dựng giúp xác định các khu vực có nguy cơ cháy cao, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa kịp thời. Việc sử dụng GIS trong nghiên cứu này không chỉ mang lại lợi ích về mặt khoa học mà còn có giá trị thực tiễn trong công tác quản lý rừng.

2.2. Lợi ích của hệ thống hỗ trợ quyết định GIS

Hệ thống hỗ trợ quyết định (HTHTQĐ) dựa trên GIS giúp các nhà quản lý rừng có thể đưa ra các quyết định chính xác hơn trong việc phòng chống cháy rừng. HTHTQĐ cung cấp thông tin kịp thời và chính xác về tình hình cháy rừng, từ đó giúp nâng cao hiệu quả trong công tác PCCCR. Việc áp dụng công nghệ này không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên rừng mà còn góp phần bảo vệ môi trường sinh thái.

III. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả PCCCR

Để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống cháy rừng tại A Lưới, cần thực hiện một số giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật về bảo vệ rừng và PCCCR. Thứ hai, tổ chức đào tạo và huấn luyện cho lực lượng PCCCR để nâng cao năng lực ứng phó với các tình huống khẩn cấp. Cuối cùng, cần củng cố và xây dựng lực lượng PCCCR tại địa phương để đảm bảo công tác phòng cháy chữa cháy rừng được thực hiện hiệu quả.

3.1. Tuyên truyền và giáo dục

Công tác tuyên truyền về phòng chống cháy rừng cần được thực hiện thường xuyên và liên tục. Việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của rừng và các biện pháp phòng cháy sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ xảy ra cháy. Các chương trình giáo dục có thể được tổ chức tại các trường học và cộng đồng để nâng cao ý thức bảo vệ rừng.

3.2. Đào tạo và huấn luyện

Đào tạo và huấn luyện cho lực lượng PCCCR là rất cần thiết. Các khóa đào tạo nên tập trung vào kỹ năng ứng phó với cháy rừng, sử dụng công nghệ GIS trong công tác quản lý và phòng cháy. Việc này sẽ giúp nâng cao năng lực cho lực lượng PCCCR, từ đó đảm bảo công tác phòng cháy chữa cháy rừng được thực hiện hiệu quả hơn.

Nghiên cứu ứng dụng hệ thống hỗ trợ quyết định GIS trong đánh giá nguy cơ cháy rừng ở huyện A Lưới, Thừa Thiên Huế